اطلاعیه مرکز وکلا در خصوص تعیین تکلیف داوطلبان راه یافته به مرحله مصاحبه آزمون وکالت 98

احکامی که توسط دادگاه صادر می شود را می توان به دو دسته احکام حضوری و احکام غیابی تقسیم بندی کرد که اصل بر حضوری بودن حکم دادگاه است ؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ، ابلاغ واقعی نشده باشد . در چنین حالتی می توان از حکم غیابی واخواهی نمود .

علی الاصول طرفین دعوا حضور فعالی در دادگاه دارند و در جریان فرایند رسیدگی به دعوای مطرح شده قرار می گیرند . اما در برخی موارد امکان این وجود دارد که خوانده علی رغم اطلاع از دعوای مطرح شده در دادگاه بر علیه خود ، نتواند یا نخواهد در روند رسیدگی در دادگاه حضور  یابد .

همچنین امکان این هست که خوانده اصلا از دعوای مطرح شده اطلاع پیدا نکرده باشد . به همین دلیل ، عنوان حکمی که در این شرایط علیه خوانده صادر می شود ، حکم حضوری نیست ؛ بلکه حکم غیابی است و به همین دلیل است که قانونگذار امکان واخواهی از این حکم را پیش بینی نموده است . به همین مناسبت در این مقاله حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری توضیح داده می شود .

حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری

در ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی در ارتباط با حکم غیابی چنین پیش بینی شده است : « حکم دادگاه حضوری است ؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ، ابلاغ واقعی نشده باشد » .
با توجه به این ماده ، روشن است که اصل بر حضوری بودن رسیدگی و حکم صادره از دادگاه است . بنابراین در مواردی که در خصوص حضوری بودن یا غیابی بودن حکم تردیدی حاصل شود ، اصل بر این است که حکم حضوری بوده است . اما در برخی از شرایط ، حکم حضوری نیست بلکه عنوان آن حکم غیابی است که در قانون شرایط صدور حکم غیابی بیان شده است . بر اساس این ماده حکم غیابی در صورتی صادر می شود که :

اولا ، شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلساتی که برای رسیدگی به موضوع تشکیل شده است حضور نیافته باشند . پس در صورتی که خود خوانده در جلسه رسیدگی شرکت نکند اما وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی به جای او حضور پیدا کند ، حکم صادر شده غیابی نخواهد بود .

دوما ، هیچکدام از اشخاص مذکور در مورد قبل لایحه ای نیز به دادگاه نفرستاده باشند و به اصطلاح بطور کتبی دفاع نکرده باشند . چرا که مرسوم است که طرفین معمولا در قالب ارسال لایحه ای به دادگاه رسیدگی کننده در جریان دادرسی شرکت می کنند که در این صورت ، عنوان حکم صادره حکم حضوری خواهد بود .

سومین مورد در رابطه با نحوه ابلاغیه به خوانده است . در واقع ، زمانیکه اخطاریه دادگاه به خوانده ابلاغ واقعی شده باشد ، دیگر نمی توان حکم را غیابی دانست . چرا که خود شخص خوانده در جریان دادرسی قرار گرفته است . از مفهوم مخالف این مطلب متوجه می شویم که در صورتی که ابلاغ به صورت قانونی انجام شده باشد ، می توان با استناد به آن حکم را غیابی دانست .

اما نکته مهم این است که برای اینکه یک حکم غیابی باشد ، بایستی سه شرط فوق را همزمان داشته باشد ؛ به این صورت که هم حکم ابلاغ واقعی نشده باشد ، هم اشخاص مذکور در ماده 303 در جلسه دادرسی شرکت نکرده باشند و لایحه ای نیز نفرستاده باشند . بنابراین ، اگر اشخاص مذکور در ماده در جلسه رسیدگی حاضر نشده باشند ، لایحه ای هم نداده باشند ، اما حکم بصورت واقعی به آنها ابلاغ شده باشد ، حکم صادره حضوری است نه غیابی . 

تفاوت حکم حضوری و غیابی

در قسمت قبل به توضیح حکم حضوری و حکم غیابی پرداخته شد ؛ حالا سوالی که ممکن است مطرح شود این است که حضوری یا غیابی بودن حکم چه تفاوتی دارد و چه آثاری بر این موضوع مترتب است ؟
در پاسخ به این سوال باید ذکر کنیم که یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه واخواهی است . واخواهی تنها می تواند از طرف خوانده ای که حکم غیابی به ضرر او صادر شده است مطرح شود . پس تشخیص اینکه حکمی حضوری است یا غیابی ، از این لحاظ مفید است که در قانون برای احکام غیابی امکان واخواهی پیش بینی شده است ولی آرایی که به صورت حضوری صادر می شوند ، امکان واخواهی ندارند . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری پاسخ دهند .