در ازدواج موقت، انقضای مدت صیغه موقت به صورت خودکار موجب انحلال رابطه زوجیت می شود و هیچ گونه اقدام حقوقی یا تشریفاتی مانند طلاق را ضروری نمی سازد. چنانچه زوجین تمایل به تداوم رابطه داشته باشند، می توانند با توافق یکدیگر نسبت به تمدید و تکرار صیغه موقت اقدام نمایند، مشروط بر آنکه شرایط شرعی و قانونی مجددا احراز شود. 

نکاح موقت بر خلاف ازدواج دائم، از ابتدا با محدوده زمانی مشخصی تعریف می شود که این مدت می تواند از چند ساعت تا چند سال متغیر باشد. با فرا رسیدن زمان مقرر، پیوند زناشویی به صورت خودکار و بدون نیاز به هیچ تشریفات حقوقی یا لفظ طلاق منقطع می گردد. این مکانیسم طبیعی پایان رابطه، یکی از وجوه تمایز اصلی عقد موقت از عقد دائم محسوب می شود. در مواردی که طرفین مایل به ادامه ارتباط باشند، الزاما باید صیغه جدیدی با رعایت تمام شرایط اولیه از جمله تعیین مهریه و مدت جدید خوانده شود، چرا که تمدید خودکار یا ضمنی این عقد از نظر شرعی و حقوقی فاقد اعتبار است.

از میان روش های مختلف انحلال عقد موقت، انقضای مدت صیغه موقت از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که این روش به عنوان ساده ترین و متداول ترین شیوه پایان رابطه زوجیت در ازدواج موقت شناخته می شود. پس از آن، تمدید و تکرار صیغه موقت در اولویت قرار می گیرد، زیرا این امکان را به زوجین می دهد که در صورت تمایل، رابطه خود را تداوم بخشند. اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می شود که بدانیم عدم توجه به تاریخ انقضای مدت ممکن است به بروز مشکلات حقوقی و شرعی بینجامد. 

با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به بررسی مفهوم عقد موقت پرداخته شده و موارد انحلال این عقد موقت توضیح داده شده است. همچنین در خصوص انقضای مدت عقد موقت و عده در عقد موقت و تمدید و تکرار صیغه موقت مطالبی ارائه شده است.

انقضای مدت عقد موقت

عقد موقت (ازدواج منقطع) یکی از انواع قانونی ازدواج در نظام حقوقی ایران محسوب می شود که با ویژگی های منحصر به فردی همراه است. این نوع ازدواج با تعیین دو رکن اساسی یعنی مدت مشخص و مهریه معین شکل می گیرد و به محض انقضای مدت مقرر، به صورت خودکار منحل می شود. ماهیت موقتی این عقد، آن را از ازدواج دائم متمایز می سازد و آثار حقوقی خاصی بر جای می گذارد.

از مهم ترین شرایط صحت عقد موقت می توان به لزوم تعیین دقیق مدت و تصریح مهریه اشاره کرد که عدم رعایت هر یک موجب بطلان عقد خواهد شد. نکته حائز اهمیت دیگر، ضرورت رضایت کامل طرفین برای انعقاد این پیمان زناشویی است. پس از پایان مدت، زوجین این امکان را دارند که در صورت تمایل، نسبت به ازدواج دائم اقدام کنند یا با انعقاد عقد موقت جدید، رابطه خود را تداوم بخشند.

از دیدگاه حقوقی، عقد موقت دارای آثار و محدودیت های خاصی است که از جمله می توان به عدم توارث بین زوجین و لزوم رعایت عده توسط زن پس از انحلال عقد اشاره کرد. همچنین، برخی از مزایای ازدواج دائم مانند حق نفقه (مگر در صورت شرط ضمن عقد) در این نوع ازدواج وجود ندارد. با این وجود، عقد موقت به عنوان یک راهکار شرعی و قانونی برای شرایط خاص، در نظام حقوقی ایران به رسمیت شناخته شده است.

انقضای مدت عقد موقت

عقد موقت (ازدواج منقطع) یکی از انواع قانونی ازدواج در نظام حقوقی ایران محسوب می شود که با ویژگی های منحصر به فردی همراه است. این نوع ازدواج با تعیین دو رکن اساسی یعنی مدت مشخص و مهریه معین شکل می گیرد و به محض انقضای مدت مقرر، به صورت خودکار منحل می شود. ماهیت موقتی این عقد، آن را از ازدواج دائم متمایز می سازد و آثار حقوقی خاصی بر جای می گذارد.

از مهم ترین شرایط صحت عقد موقت می توان به لزوم تعیین دقیق مدت و تصریح مهریه اشاره کرد که عدم رعایت هر یک موجب بطلان عقد خواهد شد. نکته حائز اهمیت دیگر، ضرورت رضایت کامل طرفین برای انعقاد این پیمان زناشویی است. پس از پایان مدت، زوجین این امکان را دارند که در صورت تمایل، نسبت به ازدواج دائم اقدام کنند یا با انعقاد عقد موقت جدید، رابطه خود را تداوم بخشند.

از دیدگاه حقوقی، عقد موقت دارای آثار و محدودیت های خاصی است که از جمله می توان به عدم توارث بین زوجین و لزوم رعایت عده توسط زن پس از انحلال عقد اشاره کرد. همچنین، برخی از مزایای ازدواج دائم مانند حق نفقه (مگر در صورت شرط ضمن عقد) در این نوع ازدواج وجود ندارد. با این وجود، عقد موقت به عنوان یک راهکار شرعی و قانونی برای شرایط خاص، در نظام حقوقی ایران به رسمیت شناخته شده است.

انقضای مدت عقد موقت

عقد موقت (ازدواج منقطع) یکی از انواع قانونی ازدواج در نظام حقوقی ایران محسوب می شود که با ویژگی های منحصر به فردی همراه است. این نوع ازدواج با تعیین دو رکن اساسی یعنی مدت مشخص و مهریه معین شکل می گیرد و به محض انقضای مدت مقرر، به صورت خودکار منحل می شود. ماهیت موقتی این عقد، آن را از ازدواج دائم متمایز می سازد و آثار حقوقی خاصی بر جای می گذارد.

از مهم ترین شرایط صحت عقد موقت می توان به لزوم تعیین دقیق مدت و تصریح مهریه اشاره کرد که عدم رعایت هر یک موجب بطلان عقد خواهد شد. نکته حائز اهمیت دیگر، ضرورت رضایت کامل طرفین برای انعقاد این پیمان زناشویی است. پس از پایان مدت، زوجین این امکان را دارند که در صورت تمایل، نسبت به ازدواج دائم اقدام کنند یا با انعقاد عقد موقت جدید، رابطه خود را تداوم بخشند.

از دیدگاه حقوقی، عقد موقت دارای آثار و محدودیت های خاصی است که از جمله می توان به عدم توارث بین زوجین و لزوم رعایت عده توسط زن پس از انحلال عقد اشاره کرد. همچنین، برخی از مزایای ازدواج دائم مانند حق نفقه (مگر در صورت شرط ضمن عقد) در این نوع ازدواج وجود ندارد. با این وجود، عقد موقت به عنوان یک راهکار شرعی و قانونی برای شرایط خاص، در نظام حقوقی ایران به رسمیت شناخته شده است.

عده عقد موقت 

عده عقد موقت به دوره ۴۵ روزه ای گفته می شود که زن پس از پایان این نوع ازدواج ملزم به رعایت آن است. این مدت که در قانون مدنی ایران و فقه اسلامی تصریح شده، به دو طهر (دوره پاکی از عادت ماهانه) معادل می شود. هدف اصلی این حکم، اطمینان از عدم بارداری زن و در صورت وجود بارداری، تعیین دقیق نسب فرزند است. عدم رعایت این مدت، هم از نظر شرعی و هم از نظر حقوقی دارای پیامدهایی است.

در طول این دوره، زن موظف به رعایت شرایط خاصی است که مهم ترین آنها خودداری از ازدواج مجدد می باشد. در صورت بارداری، مدت عده تا زمان زایمان ادامه می یابد. همچنین زن باید در صورت وقوع بارداری، مراجع قانونی را مطلع سازد. این محدودیت ها به منظور حفظ حقوق جنین و رعایت موازین شرعی وضع شده اند و تخلف از آنها ممکن است مشکلات حقوقی ایجاد کند.

با اتمام موفقیت آمیز این دوره، تمامی محدودیت های ناشی از عقد موقت برداشته می شود و زن از آزادی کامل برای ازدواج مجدد برخوردار می گردد. این حکم در ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی ایران به صراحت ذکر شده است. رعایت عده نه تنها یک تکلیف شرعی، بلکه ضرورتی حقوقی است که ضامن حفظ نظم عمومی و حقوق طرفین در ازدواج های موقت محسوب می شود. پایان این دوره به معنای قطع کامل تمامی تعهدات ناشی از عقد موقت است.

 تمدید و تکرار صیغه موقت

در مورد تمدید و تکرار صیغه موقت باید گفت که تمدید صیغه موقت به فرآیند افزایش مدت زمان عقد پیش از پایان یافتن مدت تعیین شده اشاره دارد. این اقدام با توافق طرفین و با انجام صیغه عقد جدید امکان پذیر است، اما مستلزم تنظیم سند کتبی با ذکر مدت جدید می باشد. تمدید عقد موقت مانند تکرار عقد، نیازمند اجرای مراسم مجدد یا ثبت جدیدمی باشد.

تکرار عقد موقت زمانی صورت می گیرد که پس از انقضای مدت یا انحلال عقد قبلی، زوجین مجددا تمایل به ازدواج داشته باشند. این فرآیند مستلزم انعقاد عقدی جدید با تمام شرایط و تشریفات قانونی است. در تکرار عقد، زوجین می توانند مدت، مهریه و سایر شرایط را مطابق با وضعیت جدید تعیین نمایند. این عقد به عنوان پیمانی مستقل و جدید محسوب می شود و تمامی آثار حقوقی عقد موقت را به همراه دارد.

تمایز اصلی بین تمدید و تکرار صیغه موقت در بذل مدت توسط مرد و صیغه مجدد است یعنی در تمدید عقد موقت لازم است مدت عقد اول تمام شود و یا مرد مدت باقی مانده را به زن ببخشد و پس از آن عقد جدید بخوانند. در هر حال تمدید و تکرار مستلزم اجرای کامل مراسم عقد است. زوجین باید توجه داشته باشند که در هر دو حالت، رعایت شرایط قانونی از جمله تعیین مدت و مهریه الزامی است. این تفاوت ها نشان دهنده انعطاف پذیری و در عین حال دقت نظر قانونگذار در تنظیم این نهاد حقوقی است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انقضای مدت عقد ازدواج موقت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انقضای مدت عقد ازدواج موقت پاسخ دهند.