معامله صوری و مجازات آن

معامله صوری، معامله ای است که در آن، قصد انشا و ایجاد معامله وجود نداشته و صرفا، به صورت ظاهری و ساختگی، در قالب یکی از عقود معین یا نامعین، منعقد شده و مجازات آن، در مواردی، حبس و جزای نقدی است. معامله به قصد فرار از دین، در صورتی که صوری باشد، باطل خواهد بود، ولیکن، معامله صوری، در هر صورت باطل است و این، تفاوت این دو نوع از معامله می باشد.

انعقاد عقد و قرارداد، یکی از راه های مورد پیش بینی قانون گذار، برای ایجاد آثار حقوقی ای نظیر مالکیت، تملیک، نکاح و مواردی از این دست می باشد. به جهت حساسیت و تاثیری که انجام معاملات، به واسطه عقود و قراردادها دارند، قانون گذار، انواع معاملات، موارد بطلان آن ها و شرایط عمومی و اختصاصی صحت معاملات را پیش بینی کرده است.

معاملات صوری، یکی از انواع معاملات بوده و انجام معامله به صورت صوری، سبب بی اثر شدن عقد واقع شده و بطلان آن می گردد. از آنجا که انجام معامله صوری، در مواردی جرم می باشد و مجازات دارد و با توجه به اینکه تشخیص تحقق معامله صوری، نیازمند آگاهی از شرایط تحقق آن است، ضروری بوده تا از اینکه معامله صوری چیست، آگاهی داشت.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم بگوییم که معامله صوری چیست، انجام آن، چه مجازاتی دارد و حکم جرم سوءاستفاده از قولنامه صوری چه خواهد بود؛ سپس، به این پرسش پاسخ دهیم که شرایط تحقق آن چه بوده و چه تفاوتی با معامله به قصد فرار از دین، دارد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

معامله صوری

برای پاسخ به این پرسش که معامله صوری چیست، مجازات انجام آن، چه بوده و حکم جرم سوءاستفاده از قولنامه صوری چه می باشد، ابتدا باید، توضیح دهیم که کلمه "صوری" در لغت، به چه معنا است و مفهوم حقوقی معامله صوری چه می باشد؛ سپس، به این پرسش پاسخ دهیم که معامله صوری چیست؟ صوری در لغت، به معنای ظاهری و ساختگی می باشد و بر این اساس، مفهوم لغوی معامله صوری، به معنای معامله ساختگی و ظاهری است. 

در خصوص توضیح مفهوم حقوقی معامله صوری، باید به شرایط اساسی صحت معاملات در قانون مدنی، مراجعه کرد. قصد و رضای طرفین، اهلیت آن ها، معین بودن موضوع و مشروعیت جهت، بر اساس قانون مدنی، شرایط عمومی صحت معاملات می باشند و بدون وجود حتی، یکی از این شرایط، معامله انجام شده، باطل خواهد بود.

با توجه به ساختگی بودن معامله صوری، این معامله، معامله ای است که در آن، قصد ایجاد و انشا وجود ندارد و صرفا، با نیت های مختلفی، مثل گرفتن برخی از تسهیلات بانکی، فرار از دین و اموری از این قبیل، در قالب یکی از عقود معین یا نامعین، منعقد می گردد و در نفس عمل، معامله ای که دارای اثر حقوقی، نظیر انتقال، تملیک و مواردی از این دست باشد، صورت نگرفته است.

بنابراین و با توجه به توضیحات فوق، در پاسخ به این پرسش که معامله صوری چیست؟ باید گفت، معامله صوری، معامله ای ساختگی و ظاهری، در قالب یکی از عقود معین یا نامعین می باشد که در آن، قصد که از شرایط اصلی صحت معاملات، در هنگام انعقاد قرارداد و ایجاد معامله بوده، وجود نداشته و صرفا، به صورت ظاهری، منعقد شده و به همین علت، باطل و فاقد اثر است.

مجازات معامله صوری

در قسمت قبل، به این پرسش پاسخ دادیم که معامله صوری چیست و در توضیح آن، گفتیم که معامله صوری، معامله ای ساختگی و ظاهری، در قالب یک عقد معین یا عقد نامعین بوده که در هنگام انعقاد قرارداد و ایجاد معامله، قصد که از شرایط اصلی صحت معاملات می باشد، وجود نداشته و صرفا، به صورت ظاهری، ایجاد شده و به همین علت، باطل و فاقد اثر است.

پس از توضیح در این خصوص که معامله صوری چیست، در این بخش، قصد داریم، درباره مجازات معامله صوری و حکم جرم سوءاستفاده از قولنامه صوری صحبت کنیم و بگوییم که چنانچه معامله ای، به صورت صوری انجام شود یا از قولنامه صوری، سوءاستفاده گردد، برای طرفین معامله، چه مجازاتی بر اساس قانون، وجود خواهد داشت. مجازات معامله صوری و سوءاستفاده از قولنامه صوری، به شرح زیر می باشد:

در صورتی که فرد، به قصد فرار از دین، اقدام به انعقاد یک معامله صوری نموده و اموال خود را در یک معامله ساختگی، به دیگری انتقال دهد، مجازات معامله صوری، برای انتقال دهنده، حبس تعزیری و جزای نقدی درجه شش، یعنی، حبس بیش از 6 ماه تا دو سال و جزای نقدی از 6 میلیون تومان تا 24 میلیون تومان یا جزای نقدی، به میزان نصف محکوم به می باشد و مجازات انتقال گیرنده نیز دادن مثل، قیمت یا عین مالی خواهد بود که به او منتقل شده است.

در صورتی که فرد، به قصد فریب یا مانور متقلبانه و کلاهبرداری یا انجام سایر جرایم، نظیر تحصیل مال از طریق نامشروع و مواردی از این دست، اقدام به انعقاد یک معامله صوری و ایجاد قولنامه صوری و سوءاستفاده از آن نماید، حکم مجازات جرم ارتکابی، به عنوان مجازات عمل مجرمانه و مجازات معامله صوری، که بخشی از آن عمل مجرمانه بوده، برای مرتکب جرم و کسی که اقدام به انعقاد معامله صوری کرده، در نظر گرفته می شود.

پس از توضیح در این باره که معامله صوری چیست و مجازات انجام معامله صوری و ایجاد قولنامه صوری، چه می باشد، در ادامه مقاله، قصد داریم، درباره شرایط تحقق معامله صوری و تفاوت معامله صوری با معامله به قصد فرار از دین، صحبت کنیم و بگوییم که شباهت ها و تفاوت های این دو معامله، با یکدیگر چیست.

شرایط تحقق معامله صوری

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که معامله صوری چیست، حکم جرم سوءاستفاده از قولنامه صوری چه بوده و مجازات آن، چه می باشد. همچنین، اشاره کردیم، این معامله، صرفا، با نیات و اهدافی مثل برخورداری از وام بانکی، نپرداختن دین و مواردی از این دست، به صورت ساختگی و ظاهری، صورت می گیرد و به همین جهت، باطل بوده و دارای اثر حقوقی نیست. 

در این بخش، قصد داریم، درباره شرایط تحقق معامله صوری صحبت کنیم. همانگونه که توضیح دادیم، معامله صوری، معامله ای ساختگی بوده که شرط قصد که از شرایط صحت معامله می باشد را در خود ندارد. یعنی طرفین، از قصد ایجاد، در انعقاد آن، بر خوردار نیستند و از همین رو، باطل است.

بنابراین، در پاسخ به این پرسش که شرایط تحقق معامله صوری چیست، باید گفت، نداشتن قصد انشا و ایجاد و انجام معامله، صرفا به صورت ساختگی، برای برخورداری از برخی مزایا یا فرار از پرداخت بدهی ها، از شرایط تحقق معامله صوری هستند. از آنجا که اکثر افراد، معاملعه صوری و ایجاد قولنامه صوری را با معامله به قصد فرار از دین، یکی می دانند، در ادامه، قصد داریم، درباره تفاوت این دو با یکدیگر صحبت کنیم. 

تفاوت معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که شرایط تحقق معامله صوری چیست و مجازات انجام چنین معامله ای، چه می باشد. پس از توضیح در خصوص این موارد، در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره تفاوت معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین صحبت کنیم. برای بیان تفاوت این دو معامله، لازم است تا بگوییم که معامله به قصد فرار از دین چیست و در چه صورت، صوری محسوب می گردد. 

معامله به قصد فرار از دین، عبارت است از اینکه شخصی که بدهکار بوده، به جهت فرار از پرداخت دین و بدهی خود، علی رغم ممنوع المعامله بودن، اقدام به انجام معامله و انتقال مال خود، به دیگری نماید، به نحوی که باقی مانده مال وی، برای پرداخت بدی هایش، کفایت نکند. انجام چنین معامله ای جرم بوده و مجازات حبس و جزای نقدی را برای مرتکب، در بر خواهد داشت. در صورتی که این معامله، ظاهری باشد، یعنی، قصد ایجاد آن، وجود نداشته باشد، به آن، معامله صوری به قصد فرار از دین می گویند. بنابراین، در تفاوت معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین، باید گفت:

معامله صوری، در هر صورت باطل است، ولی معامله به قصد فرار از دین، در صورتی باطل است که به صورت صوری انجام شده باشد.

مجازات معامله صوری، در صورتی که به قصد فرار از دین نباشد، مجازات جرمی خواهد بود که فرد، با معامله صوری، اقدام به انجام آن، کرده؛ ولی، مجازات معامله صوری به قصد فرار از دین، حبس از 6 ماه تا دو سال یا جرای نقدی از 6 میلیون تومان تا 24 میلیون تومان یا جرای نقدی معادل نصف محکوم به است.

در معامله صوری، به هیچ وجه، قصد ایجاد یا انشا که از شرایط اصلی صحت معاملات است، وجود نداشته اما، در معامله به قصد فرار از دین، تنها در صورتی که صوری باشد، این شرط وجود نخواهد داشت.

در مواردی، مانند عدم مشروعیت موضوع یا جهت معامله، قانون گذار، بطلان معامله را پیش بینی کرده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص موارد بطلان و عدم مبطلان معامله، مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت در ادامه بخوانید آمده است، پیشنهاد می گردد.

برای مطالعه بیشتر درباره معامله صوری و مجازات آن در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون معامله صوری و مجازات آن پاسخ دهند.