بخشیدن مهریه

بخشیدن مهریه، دارای هیچ منع قانونی برای زن نیست، زیرا زن به محض وقوع عقد نکاح، مالک مهریه می شود و می تواند هرگونه تصرفی، مانند بخشش آن به زوج انجام دهد. اما اقدام به بذل مهریه، دارای شرایط و مدارک ویژه ای است. محکم ترین سند برای بخشش مهریه به صورت کتبی انجام گیرد، باید در دفترخانه و با تنظیم سند رسمی یا عادی باشد.

یکی از مسائل مهمی که پیرامون عقد نکاح مطرح می شود، بحث مهریه می باشد. برخی از زنان، پس از عقد ازدواج، به هر دلیلی تمایل پیدا می کنند که مهریه خود را بخشیده یا به اصطلاح حقوقی، مهریه شان را بذل کنند. براساس ماده 1082 قانون مدنی،"به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد، در آن بنماید." بذل مهریه، از مواردی است که هیچ گونه منع قانونی برای زن، در قانون پیش بینی نشده است.

فارغ از این که بذل مهریه، در دین اسلام و فرهنگ ایرانی، امری پسندیده است ، اما ممکن است که این موضوع، زنان را با چالش هایی مثل مراحل و مدارک مورد نیاز برای بخشیدن آن مواجه کند. به همین دلیل، بهتر است که بخشش مهریه، با اطلاع کامل از جزئیات حقوقی مربوط به آن انجام شود .بنابراین، در این مقاله، قصد داریم در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که بخشیدن مهریه چیست؛ سپس، مراحل بخشیدن مهریه در دفترخانه و محضر، محکمترین سند برای بخشش مهریه و مدارک آن مطابق با قانون را بررسی کنیم.

بخشیدن مهریه چیست

یکی از موضوعاتی که در ارتباط با مهریه ممکن است به وجود آید، صلح عمری مهریه و بخشیدن مهریه است . از آن رو که زن، به موجب ماده 1082 قانون مدنی، به محض خواندن خطبه عقد، مالک مهریه می شود ، می تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد . هرگاه خانمی با استفاده از سند عادی یا رسمی ، تمام یا بخشی از مهریه خود را به همسرش ببخشد، به این عمل، بذل یا بخشش مهریه می گویند .

محتوای سند تنظیم شده برای بخشیدن مهریه، ممکن است متفاوت باشد، که این موضوع، بر آثار بخشیدن آن نیز اثر گذار بوده و در واقع، در امکان رجوع از بخشیدن مهریه، موثر است. به این صورت که گاهی زن، به موجب سند یا نوشته ای اقرار می کند، که مهریه اش را از مرد گرفته است. در این حالت، بعد از تنظیم اقرار نامه، زن نمی تواند اعادیی کند، زیرا در نظام حقوقی کشور ما، اقرار بعد از انکار مسموع نیست.

یا این که زوجه به موجب سندی، ذمه مرد را بری می کند که در این صورت، مرد نسبت به زن در خصوص مهریه، هیچ دینی ندارد. در این حالت نیز، امکان رجوع برای زن وجود ندارد. حالت دیگر این است، که زن مهریه خود را به مرد هبه یا هدیه می کند که در این حالت، سند تنظیم شده، تابع شرایط عقد هبه بوده و با شرایطی، قابل رجوع می باشد. هرکدام از این روش ها با هم متفاوت بوده و آثار متفاوتی را هم به جای می گذارند .

مدارک لازم برای بخشیدن مهریه

برای طی کردن مراحل بخشیدن مهریه ، نیازی به مراجعه به دادگاه نیست. چرا که بذل مهریه،  می تواند بر اساس فرم بخشیدن مهریه و موجب تنظیم سند عادی یا سند رسمی صورت بگیرد. در بخشش مهریه از طریق سند عادی، زن از طریق دست نوشته ای بر روی کاغذ یا برگه ای، مهریه خود را به مرد ببخشد و یا این که از طریق مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی ، سند رسمی مبنی بر بذل مهریه به نفع مرد را تنظیم کند.

زن برای بخشش مهریه در دفترخانه، همانند بخشیدن مهریه با سند عادی، لزوما باید رضایت کامل داشته باشد. علاوه بر این، او باید دارای اهلیت باشد، یعنی صغیر نباشد و به سن 18 سال تمام رسیده باشد و از لحاظ عقلی و معیشت مالی، در سلامت کامل باشد. مدارک لازم برای بخشیدن مهریه به طور اختصاصی، شامل چند مورد است:

عقد نامه یا سند ازدواج 

شناسنامه و کارت ملی زن و شوهر

نکته: مدارک زوج، در صورتی نیاز است که بخشیدن مهریه، همراه با دریافت حق طلاق یا دریافت مالی باشد.

امضا پدر دختر 

نکته : زن، حق هرگونه تصرفی در مهریه خود دارد، اما برخی دفترخانه ها، اذن پدر را الزامی می دانند.

مراحل بخشیدن مهریه

بخشیدن مهریه برای زن، هیچ گونه منع قانونی به همراه ندارد، زیرا او مالک مهر بوده و می تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن بکند. اگر بخشیدن مهریه به صورت کتبی صورت بگیرد، باید مهریه طی تنظیم یک سند عادی یا رسمی، به همسر بخشیده شود و برای انجام آن، باید یک سری مراحل، طی بشود تا بخشش آن رسمی و مطابق قانون باشد و بعدا برای دو طرف قابل پیگیری بوده و سندیت داشته باشد.

زن باید با داشتن مدارک ( شناسنامه، کارت ملی، سند ازدواج) به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کند و اگر قرار است طی بخشیدن مهریه، مالی را به همسرش انتقال دهد و یا حق طلاق را دریافت کند، حضور مرد، در این شرایط، اجباری است.

در دفتر خانه، سند تنظیم شده می تواند، دارای چندیدن محتوا باشد که شامل هبه، اقرار، ابرا ذمه همسر و غیره است. اگر قصد بر اقرار باشد، باید یک اقرارنامه رسمی تنظیم بشود.

بعد از بخشیدن مهریه، از طریق امضای متن بخشش مهریه، نامه ای از طرف دفترخانه به دفتر ازدواج و طلاقی که عقد نکاح در آنجا منعقد شده، فرستاده می شود، تا در بخش ملاحظات، موضوع بخشیدن مهریه ذکر بشود.

هیچ نص قانونی، در خصوص اذن پدر، در رابطه با بخشیدن مهریه وجود ندارد. اما برخی دفاتر اسناد رسمی، بنا بر دلایلی، مانند اجبار زوجه توسط زوج برای بخشیدن مهریه، تنظیم سند را منوط به رضایت پدر می دانند.

بخشیدن مهریه به صورت شفاهی در قانون منع نشده است و اثبات آن می تواند با حضور شاهدان و امضای آنها انجام گیرد. 

بخشش مهریه با سند عادی

بخشیدن مهریه   یا ابراء مهریه، در اکثر مواقع، با سند رسمی انجام گرفته و زوجه با حضور در دفتر اسناد رسمی، به یکی از روش های موجود، برای بخشیدن مهریه خود، به زوج اقدام می کند. اما، اگر زوجین، قصد داشته باشند تا با تنظیم یک سند عادی، برای بخشیدن مهریه اقدام کنند، آیا این سند معتبر است؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، قانون گذار، هیچ شرطی، مبنی بر بخشیدن مهریه با سند رسمی را در قانون مقرر نکرده است؛ در نتیجه، بخشش مهریه با سند عادی نیز مجاز می باشد. منتها، در این وضعیت، بهتر است که ذیل سند، توسط دو نفر شاهد نیز امضا شده تا در آینده، مشکلی از باب انکار و تردید چنین سندی مطرح نگردد.

متن بخشش مهریه بدون بازگشت

در بخش های قبل، در مورد بخشیدن مهریه صحبت کرده و مدارک و مراحل بخشیدن آن را توضیح دادیم. اما یکی از مسائل و دغدغه هایی که در رابطه با بحث بخشیدن مهریه، از جانب آقایان وجود دارد، ان است که آیا ممکن است بعد از بخشیدن مهریه، زوجه بتواند مجددا برای دریافت آن اقدام نماید؟ به عبارت دیگر، متن بخشش مهریه بدون بازگشت، به چه صورت باید تنظیم شده تا قابل رجوع از سوی زوجه نباشد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت، متن بخشش مهریه بدون بازگشت، چنانچه در قالب یکی از موارد مقرر در قانون، تنظیم شده و به امضای زوجه و زوج رسیده، باعث بخشش مهریه به طور قطعی، از جانب زوجه شده و دیگر، ادعای دریافت مهریه از سوی وی، در هیچ دادگاهی پذیرفته نمی شود. این موارد، عبارتند از:

; ابراء ذمه زوج: چنانچه زوجه، ذمه زوج را از پرداخت مهریه، ابرا کرده و به اصطلاح، وی را از پرداخت دین مربوط به مهریه، بری الذمه کند، دیگر، حق رجوع از ابراء و مطالبه مهریه را نخواهد داشت. چرا که ابراء، مطابق قانون مدنی، از عوامل سقوط تعهد بوده و با ابراء زوجه و سقوط تعهد مهریه زوج، موضوعی، برای مطالبه مجدد، از سوی زوجه باقی نمی ماند.

صلح مهریه به زوج: در حالتی که زوجه، مهریه خود را به زوج، صلح نموده، از آنجا که عقد صلح، مطابق قانون مدنی، یک عقد لازم است، جز در حالتی که شرط فسخ عقد، در ضمن آن، درج شده باشد، قابل برهم زدن نبوده و لذا، زوجه نمی تواند با بر هم زدن صلح واقع شده، مهریه خود را مطالبه نماید.

اقرار به دریافت مهریه: اگر زوجه، طی یک سند، اقرار به دریافت مهریه نموده و ذیل آن را امضا نماید، دیگر درخواست وی مبنی بر مطالبه مهریه، پذیرفته نمی شود. چرا که درخواست بعدی برای دریافت مهریه، در واقع ادعای عدم دریافت مهریه و انکار اقرار سابق وی بوده و همانطور که می دانیم، انکار بعد از اقرار، پذیرفته نمی شود.

در ادامه، یک نمونه، متن بخشش مهریه بدون بازگشت، برای استفاده خوانندگان محترم، آورده شده و فایل دانلود، نیز در انتهای مطلب، قرار داده شده است:

همچنین، خوانندگان محترم می توانند با کلیک بر روی دکمه دانلود فایل، در باکس زیر، برای دانلود نمونه متن بخشش مهریه بدون بازگشت، اقدام نمایند.

محکمترین سند برای بخشش مهریه 

طبق ماده 1082 قانون مدنی بعد از جاری شدن عقد نکاح مهریه به زوجه تعلق می گیرد و هر دخل و تصرفی می تواند در آن انجام دهد. این ماده قانونی هر گونه دخل و تصرف را برای زوجه آزاد گذاشته و یکی از موارد آن بخشش مهریه می باشد که می تواند بعد از جاری شدن عقد انجام دهد و بخشیدن مهریه درجایی اتفاق می افتد که زن قصد گرفتن طلاق از شوهر خود را دارد که در مقابلش مهریه خود را می بخشد . لذا هرگاه زوجه مهریه خود را ببخشد، دیگر نمی تواند مهریه خود را در زمان حیات او از شوهر و پس از فوت وی از اموالش طلب کند. 

سوالی که ممکن است برای بسیاری از افراد مطرح شود این است که، محکمترین سند برای بخشش مهریه چیست؟ یا به عبارتی در چه صورتی پس از بخشیدن مهریه زن نمی تواند به مهریه خود رجوع کند؟ در این خصوص باید بین بذل یا بخشش مهریه و ابراء مهریه و همینطور در مورد سند رسمی و غیر رسمی قائل به تفکیک شد.

گاهی اتفاق میافتد که بذل و ابرا در یک معنی به کار می روند در حالی که این دو مفهوم متمایز از یکدیگرند در واقع بذل مهریه به معنای بخشیدن آن می باشد و همواه امکان طلب کردن حق  بخشیده برای زوجه وجود دارد ولی در ابراء مهریه امکان رجوع به مهریه ابراء شده وجود نخواهد داشت البته در صورتی که زوجه  اهلیت لازم برای ابراء را داشته باشد. 
  

در پاسخ به این پرسش که محکمترین سند در بخشش مهریه چه می باشد باید گفت ابراء محکمترین سند برای بخشیدن مهریه است چرا که پس از آن امکان رجوع به آن امکان پذیر نمی باشد، ولی باید توجه داشت ابرایی در محاکم قابل استناد است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد لذا سندی که یه طور غیررسمی و عادی و خارج از ماده 1287 قانون مدنی نوشته شده باشد نمی تواند به عنوان محکم ترین سند تلقی گردد و اگر به عنوان سند ارائه شود اعتبار آن نیازمند اثبات می باشد. بنابراین آنچه مرد را از پرداخت مهریه در صورت بخشیدن آن توسط زن مبرا می کند ابراء مهریه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی خواهد بود.

بخشیدن مهریه در دفاتر اسناد رسمی و محضر 

همانگونه که پیش از این نیز اشاره شد بخشیدن مهریه با سند عادی و سند رسمی امکان پذیر است . برای اینکه بعد از بخشیدن مهریه در آن شبه ای ایجاد نشود و بخشش مهریه هم شکل قانونی داشته باشد توصیه می گردد زوجه در دفتر اسناد رسمی حاضر شده و مهریه خود را به شکل رسمی به همسر خود ببخشد. 

حال ممکن است برای عده ای که قصد بخشش مهریه را دارند این سوال مطرح شود که بخشیدن مهریه در دفاتر اسناد رسمی و محضر  چگونه است ؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت برای بخشیدن مهریه لازم است زوجه به همراه مدارک هویتی و عقد نامه در دفاتر اسناد رسمی حاضر شده و اقرار به بخشش مهریه کند، در این حالت مسئول دفترخانه اقرار وی را ثبت می نماید، این اقرار به دفتر ثبت نکاح ارسال می گردد که در بخش ملاحظات بخشش صورت گرفته قید گردد .

لازم به ذکر است ثبت اقرارنامه در محضر مستلزم پرداخت هزینه می باشد. البته ممکن است زن به شکل شفاهی و یا دست نوشته نیز اقدام به بخشش مهریه کند، ولی باید توجه داشت که در مورد اول بخشش زن فاقد اعتبار بوده و بخشش به شکل دست نوشته نیز نیازمند اثبات در محاکم می باشد. بنابراین برای دوری از دردسرهای اینچنین توصیه میگردد بخشش مهریه در دفاتر اسناد رسمی صورت پذیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص بخشیدن مهریه، در کانال تلگرام حقوق خانواده دینا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون بخشیدن مهریه پاسخ دهند .