سازمان های اداری مجموعه گسترده ای را در بر می گیرد که شامل تعدادی از اشخاص حقوقی است که دولت به عنوان بزرگ ترین شخصیت حقوقی ، در راس آنها قرار دارد . البته فعالیت دولت و سازمان های دولتی یا اداری منوط به اعمال اصول و ضوابط مهمی است که تنها در صورت رعایت این اصول ، می توان قائل به صحت اعمال و تصمیمات اداری بود .

از جمله مهم ترین اصول و موازین فنی که حاکم بر سازمان های اداری هستند ، می توان به اصل حاکمیت قانون بر اداره ، اصل سلسله مراتب اداری و همچنین اصل پیش بینی شخصیت حقوقی برای سازمان های اداری اشاره نمود که در این مقاله قصد داریم به بررسی هر یک از این اصول فنی پرداخته و آثار و نتایج مربوط به آنها را بیان نماییم .

اصل حاکمیت قانون بر سازمان های اداری

نخستین اصل حقوقی مهمی که بر سازمان های اداری حاکم است ، اصل حاکمیت قانون می باشد . به این معنا که دولت و سازمان های اداری بایستی حتما در چارچوب قانون و مقررات قانونی عمل نموده و تحت ضوابط مشخص شده در قانون رفتار نمایند .

در خصوص اینکه قانون چیست ، باید گفت قانون به عنوان هنجارهای تنظیم کننده روابط افراد با یکدیگر و رابطه افراد با دولت مد نظر می باشد که در این مفهوم ، قانون شامل کلیه قوانین جاری در کشور اعم از قانون اساسی ، قانون عادی ، تصویب نامه ها و آیین نامه های دولتی و حتی احکام صادر شده توسط دادگاه ها است .

از جمله مهم ترین نتایجی که از اصل حاکمیت قانون حاصل می شود آن است که اداره نمی تواند دست به انجام عملی بزند که مخالف و مغایر قانون است . همچنین می توان گفت که اعمال انجام شده توسط سازمان های اداری ماهیت حقوقی دارند و حقوق و تکالیفی را برای شهروندان ایجاد می کنند که در صورت تخلف از قانون ، ضمانت اجرای حقوقی قابل اعمال خواهد بود .

حتما بخوانید: نظارت قضایی بر سازمان های اداری

اصل سلسله مراتب اداری

دومین اصل فنی مهمی که در رابطه با سازمان های اداری وجود دارد ، اصل سلسله مراتب اداری می باشد . با این توضیح که اصولا در حقوق اداری اصل بر این است که هر ماموری بر زیر دستان خود حق فرماندهی و صدور اوامر و دستورات اداری را خواهد داشت و زیر دستان وی نیز به همین ترتیب قادر خواهند بود تا مطابق اصل سلسله مراتب اداری بر زیر دستان خود امر و نهی کنند .

البته این موضوع امروزه در قالب نظارت سازمان های اداری مافوق بر سازمان های اداری مادون شناخته شده است که صلاحیت نظارت و بازرسی و پیگیری های لازم را به سازمان های مسئول خواهد داد . از مهم ترین آثار و نتایج مربوط به اعمال اصل سلسله مراتب اداری می توان به موارد زیر اشاره کرد :

در صورت اعمال اصل سلسله مراتب اداری ، هماهنگی و یگانگی در امور سازمان های اداری افزایش یافته و اجرای تصمیمات سازمان های مافوق سبب بهبود وضع امور جاری اداری می گردد . البته اصل سلسله مراتب اداری معایبی همچون اطاعت کورکورانه از مافوق ، کم شدن حس مسئولیت پذیری افراد و عدم استقلال کارمندان را نیز به بار خواهد آورد .

بیشتر بخوانید: نظام عدم تمرکز اداری و شرایط تحقق آن

 

اصل شخصیت حقوقی سازمان های اداری

سومین اصل حقوقی در خصوص سازمان های اداری ، برخورداری سازمان های اداری از شخصیت حقوقی می باشد . به طور کلی شخصیت حقوقی به اجتماع یا گروه سازمان یافته از اموال و یا اشخاص برای دستیابی به هدف مشترک در قالب قانون گفته می شود . طبق این تعریف ، اشخاص را می توان به دو نوع اشخاص حقوقی حقوق خصوصی و اشخاص حقوقی حقوق عمومی تقسیم بندی کرد .

اشخاص حقوقی حقوق خصوصی به اشخاصی گفته می شود که توسط افراد عادی جامعه تشکیل شده و غالبا در پی به دست آوردن منافع مالی و یا مادی برای اعضا بوده و یا فعالیت های خیریه و غیر انتفاعی را انجام می دهند . اما در مقابل ، اشخاص حقوقی حقوق عمومی برای اداره امور عمومی در جامعه تشکیل می شوند ؛ لذا احکام مربوط به اشخاص حقوق عمومی با اشخاص حقوق خصوصی تفاوت های بارزی خواهند داشت .

از جمله مهم ترین آثار مربوط به شخصیت حقوقی برای سازمان های اداری آن است که اصولا به منظور تامین و حفظ نظم و منافع عمومی ایجاد شده اند ؛ نظام حقوقی حاکم بر آنها ، نظام حقوق عمومی است و احکام و قواعد ناشی از حقوق عمومی ( نه حقوق خصوصی ) بر آنها اعمال می شود . همچنین ، منشا پیدایش و انحلال این اشخاص قانون است ؛ نه توافق و اراده اعضا . بنابراین بدون احتیاج به ثبت ، تشکیل می شوند .

در ادامه بخوانید: شخصیت حقیقی و حقوقی

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اصول فنی حاکم بر سازمان های اداری در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اصول فنی حاکم بر سازمان های اداری​ پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- اصل حاکمیت قانون بر سازمان های اداری به چه معناست ؟

2- اصل سلسله مراتب اداری یعنی چه ؟

3- اصل شخصیت حقوقی سازمان های اداری دولتی ناظر بر چیست ؟

---

نظرات کاربران