در بررسی تفاوت های عقد دائم و موقت، باید اشاره کرد که فرق عقد دائمی و موقت در چند مورد کلیدی است. در عقد دائم، رابطه زوجیت بدون تعیین مدت مشخص شکل می گیرد و تمام حقوق و تکالیف زناشویی مانند نفقه و ارث برقرار می شود، در حالی که در صیغه موقت، مدت ازدواج معین است و برخی حقوق مانند نفقه (مگر با شرط ضمن عقد) و ارث به صورت خودکار وجود ندارد. 

عقد دائم و موقت دو نوع ازدواج در فقه اسلامی هستند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در عقد دائم، زوجیت به صورت نامحدود و بدون تعیین مدت مشخص شکل می‌گیرد و کلیه حقوق و تکالیف زناشویی مانند نفقه، ارث و تمکین به طور کامل جاری می‌شود. در مقابل، عقد موقت برای مدت معینی منعقد شده و برخی حقوق مانند ارث (مگر با شرط ضمن عقد) و نفقه به صورت خودکار وجود ندارد. همچنین، عقد موقت بدون نیاز به طلاق و با پایان مدت مقرر، خودبه‌خود منتفی می‌شود.

در میان تفاوت‌های عقد دائم و موقت، مسئله ثبات خانواده و حقوق شرعی طرفین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عقد دائم به دلیل ایجاد پیوندی پایدار، بیشتر مورد تاکید اسلام قرار گرفته و اساس تشکیل خانواده به شمار می‌رود، چرا که تمامی حقوق زوجین را به طور کامل تضمین می‌کند. در حالی که عقد موقت اگرچه در شرایط خاص می‌تواند راه‌حلی مناسب باشد، اما به دلیل محدودیت در برخی حقوق قانونی و شرعی، ممکن است زمینه‌ساز مشکلاتی در روابط خانوادگی شود. 

با توجه به اهمیت موضوع تفاوت های عقد دائم و موقت، در این مقاله، در ابتدا تفاوت های عقد دائم و موقت نام برده شده و سپس در ادامه، هر کدام به تفکیک بررسی شده و در مورد مواردی نظیر تعیین مدت، تعیین مهریه، نفقه زوجه، جدایی زوجین، عده زن و ارث زوجین توضیحاتی ارائه شده است.

تعیین مهریه در عقد دائم و موقت

در نظام حقوقی ما ازدواج به دو شکل می تواند، صورت بگیرد که شامل نکاح دائم و موقت می باشد. بر خلاف عقد دائم ، ازدواج موقت، برای مدت به خصوص و محدود، منعقد می گردد که زوجین، باید ضمن عقد موقت یا صیغه، این مدت را مشخص نمایند و همین امر، سبب می شود که عقد دائم از عقد موقت، متمایز گردد.

عقد موقت، علاوه بر شرایط صحت عمومی قرارداد ها برای اینکه به شکل صحیح منعقد شود باید در آن مدت و مهریه تعیین گردد. طرق انحلال نکاح در عقد دائم و موقت یکسان نبوده و طلاق اختصاص به نکاح دائم و بذل مدت مختص به نکاح موقت است. بنابراین، فرق ازدواج دائمی با صیغه محرمیت متنوع می باشد.

 از مهم ترین تفاوت های عقد دائم و موقت را می توان شامل موضوعاتی همچون، لزوم تعیین مدت در عقد دائم و موقت ، تعیین مهریه در عقد دائم و موقت ، نفقه زن در عقد دائم و موقت ، جدایی زوجین در عقد دائم و موقت ، عده زن در عقد موقت و دائم و ارث زوجین در عقد دائم و موقت دانست که در ادامه مقاله، به بررسی هر یک پرداخته شده است.

تعیین مهریه در عقد دائم و موقت

در نظام حقوقی ما ازدواج به دو شکل می تواند، صورت بگیرد که شامل نکاح دائم و موقت می باشد. بر خلاف عقد دائم ، ازدواج موقت، برای مدت به خصوص و محدود، منعقد می گردد که زوجین، باید ضمن عقد موقت یا صیغه، این مدت را مشخص نمایند و همین امر، سبب می شود که عقد دائم از عقد موقت، متمایز گردد.

عقد موقت، علاوه بر شرایط صحت عمومی قرارداد ها برای اینکه به شکل صحیح منعقد شود باید در آن مدت و مهریه تعیین گردد. طرق انحلال نکاح در عقد دائم و موقت یکسان نبوده و طلاق اختصاص به نکاح دائم و بذل مدت مختص به نکاح موقت است. بنابراین، فرق ازدواج دائمی با صیغه محرمیت متنوع می باشد.

 از مهم ترین تفاوت های عقد دائم و موقت را می توان شامل موضوعاتی همچون، لزوم تعیین مدت در عقد دائم و موقت ، تعیین مهریه در عقد دائم و موقت ، نفقه زن در عقد دائم و موقت ، جدایی زوجین در عقد دائم و موقت ، عده زن در عقد موقت و دائم و ارث زوجین در عقد دائم و موقت دانست که در ادامه مقاله، به بررسی هر یک پرداخته شده است.

تعیین مهریه در عقد دائم و موقت

در نظام حقوقی ما ازدواج به دو شکل می تواند، صورت بگیرد که شامل نکاح دائم و موقت می باشد. بر خلاف عقد دائم ، ازدواج موقت، برای مدت به خصوص و محدود، منعقد می گردد که زوجین، باید ضمن عقد موقت یا صیغه، این مدت را مشخص نمایند و همین امر، سبب می شود که عقد دائم از عقد موقت، متمایز گردد.

عقد موقت، علاوه بر شرایط صحت عمومی قرارداد ها برای اینکه به شکل صحیح منعقد شود باید در آن مدت و مهریه تعیین گردد. طرق انحلال نکاح در عقد دائم و موقت یکسان نبوده و طلاق اختصاص به نکاح دائم و بذل مدت مختص به نکاح موقت است. بنابراین، فرق ازدواج دائمی با صیغه محرمیت متنوع می باشد.

 از مهم ترین تفاوت های عقد دائم و موقت را می توان شامل موضوعاتی همچون، لزوم تعیین مدت در عقد دائم و موقت ، تعیین مهریه در عقد دائم و موقت ، نفقه زن در عقد دائم و موقت ، جدایی زوجین در عقد دائم و موقت ، عده زن در عقد موقت و دائم و ارث زوجین در عقد دائم و موقت دانست که در ادامه مقاله، به بررسی هر یک پرداخته شده است.

نفقه زن در عقد دائم و موقت

در بخش قبل، در خصوص تعیین مهریه در عقد دائم و موقت صحبت شده و گفته شد تعیین مهریه در نکاح موقت، از شرایط صحت این عقد می باشد و زوجین باید در هنگام انعقاد نکاح، مهریه زوجه را تعیین نمایند. اما برای زوجین در عقد دائم، الزامی به تعیین مهریه حین عقد نکاح وجود ندارد. حال در این بخش، در رابطه با نفقه زن در عقد دائم و موقت صحبت شده است.

نفقه زن در عقد دائم : به موجب ماده 1106 قانون مدنی: " در عقد دائم، نفقه زن به عهده شوهر است. " بنابراین، یکی از تکالیفی که به موجب عقد نکاح، بر عهده شوهر قرار می گیرد، نفقه می باشد. نفقه، شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا و مواردی از این قبیل می باشد.

نفقه زن در عقد موقت: بر اساس ماده 1113 قانون مدنی: " در عقد انقطاع، زن، حق نفقه ندارد مگر، این که شرط شده یا آن که عقد، مبنی بر آن جاری شده باشد." بنابراین، به موجب این ماده قانونی، در عقد موقت برخلاف عقد دائم، مرد، تکلیف به پرداخت نفقه ندارد؛ ولی در خصوص آن که آنها در رابطه با پرداخت نفقه شرط کنند و یا عقدی در خصوص پرداخت نفقه منعقد کنند، مانعی وجود ندارد.

جدایی زوجین در عقد دائم و موقت

در بخش قبل، در خصوص نفقه زن در عقد دائم و موقت صحبت شده و گفته شد که اگرعقد نکاح زن و مرد، از نوع نکاح دائم باشد ، مرد، موظف است که به همسر خود نفقه بپردازد. این در حالی است که در نکاح موقت، شوهر، چنین وظیفه ای در قبال زوجه ندارد. در این بخش، در خصوص جدایی زوجین در عقد دائم و موقت صحبت خواهد شد. یکی از عمده ترین تفاوت های عقد دائم و موقت، نحوه جدایی زوجین از یکدیگر است که احکام آن، شامل موارد ذیل می باشد.

جدایی زوجین در عقد دائم : به موجب ماده 1139 قانون مدنی: " طلاق، مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه، با انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر، از زوجیت خارج می شود." بنابراین، به موجب این ماده قانونی، عقد دائم به موجب طلاق، منحل می شود و طلاق، شرایط و تشریفات قانونی خود را دارد و نوعی ایقاع تشریفاتی محسوب می شود. البته باید این موضوع در نظر گرفته شود که بر اساس ماده 1120 قانون مدنی، فسه نکاح نیز یکی دیگر از راه های جدایی زوجین است.

با توجه به آنچه بیان شد می توان گفت که جدایی زوجین در عقد موقت: بر اساس ماده 1139 قانون مدنی، جدایی در نکاح موقت یا صیغه از طریق انقضای مدت و یا بذل مدت توسط شوهر انجام می گیرد. این امر دقیقا مخالف با مدت زمان در عقدم دائم بوده و یک فرق صیغه و عقد می باشد.

عده زن در عقد موقت و دائم

در بخش قبل، در خصوص جدایی زوجین در عقد دائم و موقت توضیح داده شده و گفته شد که در عقد دائم، زن و مرد، به واسطه طلاق از هم جدا می شوند و جدایی زن و شوهر از یکدیگر در عقد موقت، از طریق روش هایی همچون بذل مدت از طرف شوهر انجام می گیرد. حال در این بخش، عده زن در عقد موقت و دائم به عنوان یکی دیگر از تفاوت های عقد موقت و دائم بررسی خواهد شد.

قبل از آن که تفاوت عده در عقد دائم و موقت بررسی شود، لازم است گفته شود که عده به چه معنا است. به موجب ماده 1150 قانون مدنی :" عده، عبارت است از مدتی که تا انقضای آن، زنی که عقد نکاح او منحل شده است، نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند." 

عده زن در عقد دائم: به موجب ماده 1151 قانون مدنی : "عده طلاق و عده فسخ نکاح، سه طهر است، مگر این که زن با اقتضای سن، عادت زنانگی نبیند که در این صورت، عده او سه ماه است." بنابراین، بر اساس این ماده قانونی، مدت عده زن در عقد دائم، سه طهر می باشد که به معنای گذشتن سه عادت ماهیانه می باشد. چنانچه زوجه در سن عادت ماهانه باشد، اما عادت نشود. در این حالت، این مدت 3 ماه می باشد.

عده زن در عقد موقت: به موجب ماده 1152 قانون مدنی :" عده فسخ نکاح و بذل مدت و انقضا آن، در مورد نکاح منقطع در غیرحامل، دو طهر است. مگر این که زن با اقتضا سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت، 45 روز است." بنابراین، بر اساس این ماده، مدت عده زن در عقد موقت، دو طهر می باشد که به معنای گذشتن دو عادت ماهانه می باشد که اگر زوجه، عادت نشود، این زمان، 45 روز می باشد.

در خصوص عده زن در عقد موقت و دائم، باید دو نکته بیان شود. اولا، اگر شوهر زنی فوت کرده باشد، چه زن در عقد موقت وی باشد و چه در عقد دائم ، باید عده وفات نگه دارد که عده وفات زن در عقد موقت و دائم با هم یکسان بوده و چهار ماه و ده روز می باشد . دوما، براساس ماده 1153 قانون مدنی، مدت عده زن باردار، چه در عقد دائم و چه در عقد موقت، تا وضع حمل می باشد.

ارث زوجین در عقد دائم و موقت

در بخش قبل، در خصوص عده زن در عقد موقت و دائم صحبت شده و گفته شد که عده زن در عقد موقت یا صیغه، پس از جدایی از شوهر، دو طهر، یعنی گذشتن دو عادت ماهیانه می باشد؛ در حالی که عده زن در عقد دائم، سه طهر است. حال در این بخش، یکی دیگر از تفاوت های عقد دائم و موقت بررسی شده است. ارث زوجین، یکی دیگر از مباحثی است که در خصوص تفاوت عقد دائم و موقت باید بررسی شود.

ارث زوجین در عقد دائم: به موجب ماده 940 قانون مدنی: " زوجین که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث می برند." بنابراین، بر اساس این ماده قانونی، یکی از مهم ترین آثاری که از زوجیت دائم حاصل می گردد، آن است که زن و شوهر، بعد از فوت یکدیگر از هم ارث خواهند برد.

ارث زوجین در عقد موقت: بر اساس متن ماده 940 قانون مدنی، تنها زوجینی که در عقد نکاح دائم هستند، از یکدیگر ارث می برند. بنابراین، از مفهوم مخالف این ماده قانونی اینگونه بر می آید که زوجینی که عقد نکاح موقت منعقد کرده اند، از یکدیگر ارث نمی برند..

لازم است این موضوع، در نظر گرفته بشود که ارث، از قواعد آمره می باشد. این بدان معنا است که هر گونه توافقی، بر خلاف آن، منتهی به بطلان آن است. بنابراین، اگر زوجین، ضمن عقد نکاح، شرط کنند که از یکدیگر ارث ببرند، این شرط، در رابطه میان طرفین، قابل اعمال نمی باشد. اما، از آنجا که هر فرد، می تواند نسبت به یک سوم از اموال خود، وصیت کند، بنابراین، زوجین در عقد موقت، می توانند، از اموال خود، برای یکدیگر، وصیت نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفاوت های عقد دائم و موقت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفاوت های عقد دائم و موقت پاسخ دهند .