انتشار متن کامل لایحه بودجه سال 1402

اماره، یکی از ادله اثبات دعوا بوده و معنی اماره در حقوق، عبارت است از اوضاع و احوالی که دلیل بر امری شناخته می شود. اماره قانونی، از انواع اماره است که به حکم قانون، دلیل بر امری شناخته شود و اماره قضایی، از انواع اماره بوده که به نظر قاضی، واگذار شده باشد. اینکه دلیل، بر خلاف اماره، مبنای حکم قرار می گیرد، از جمله تفاوت های دلیل و اماره است.

هنگامی که حقی از کسی تضییع می شود یا جرمی نسبت به کسی صورت می گیرد، فرد زیان دیده، حق دارد، در پی احقاق حق خود یا در راستای رساندن مجرم به سزای عملش، اقدام به طرح دعوا، در محاکم حقوقی و کیفری نماید. حق اقامه دعوا، از جمله حقوق تمامی افراد جامعه است و هیچکس حق سلب آن را ندارد.

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، هر کس در دادگاه، ادعایی مطرح می کند، باید آن را اثبات کند. اصولا در هر دعوایی، برای آنکه خواهان بتواند ادعایش را اثبات کند و یا قاضی برای صدور حکم، از دلایل و قراینی کمک می گیرند که در مجموع به آن ها، ادله اثبات دعوا می گویند. ادله اثبات دعوا، در قانون، مورد پیش بینی قرار گرفته اند که یکی از آن ها، اماره بوده که دارای انواع مخصوص به خود است و موارد استفاده منحصر به فرد خود را دارد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، به این پرسش پاسخ دهیم که اماره چیست و انواع آن کدامند؟ سپس، بگوییم که تفاوت دلیل و اماره چه می باشد. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

اماره چیست

در پاسخ به این پرسش که انواع اماره چیست و معنی اماره در حقوق چه می باشد؟ باید گفت، یکی از ادله اثبات دعوا که به وسیله آن، دعوا ثابت می شود، امارات هستند. اماره در لغت، به معنای نشانه است؛ یعنی اینکه گاهی، برخی نشانه ها و اوضاع و احوال، سبب اثبات ادعا می شوند. قانون گذار، در قانون مدنی، اماره را ادله فرعی اثبات دعوا دانسته و آن را به انواع مختلفی، تقسیم کرده است.

ماده 1321 قانون مدنی، در تعریف اینکه اماره چیست و معنی اماره در حقوق چه می باشد، مقرر می دارد: "اماره، عبارت از اوضاع و احوالی است که به حکم قانون یا در نظر قاضی، دلیل بر امری شناخته می‌ شود." بنابراین، گاهی در خصوص اثبات یک موضوع، اوضاع و احوالی مبنا قرار می گیرند که یا به حکم قانون، دلیل بر اثبات ادعا هستند و یا در نظر قاضی، چنین امری را ایجاب می کنند که به آن، اماره می گویند.

پس از توضیح در این خصوص که اماره چیست و معنی اماره در حقوق چه می باشد در ادامه، قصد داریم بگوییم که انواع امارات کدامند و تفاوت اماره با دلیل در چه خصوص است.

انواع اماره

در قسمت قبل، توضیح دادیم که اماره چیست و معنی اماره در حقوق چه می باشد و گفتیم که اماره، اوضاع و احوالی است که گاهی، در خصوص اثبات یک موضوع، مبنای علم قاضی قرار می گیرد. پس از صحبت و توضیح در این خصوص که اماره چیست، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص انواع اماره، در قانون مدنی صحبت کنیم و بگوییم که انواع اماره کدامند. قانون گذار، در مواد 1322 و 1324، انواع اماره را پیش بینی کرده است. بر اساس مواد این قانون، اماره قانونی و اماره قضایی، انواع اماره بوده و شرایط مخصوص به خود را دارند که به شرح زیر می باشد:

ماده 1322 قانون مدنی، در تعریف اماره قانونی، مقرر می دارد: "امارات قانونی، اماراتی است که قانون، آن را دلیل بر امری قرار داده" بر اساس این ماده، امارات قانونی، در قانون، پیش بینی شده اند. همچنین، در خصوص شرایط اعمال آن، باید گفت، این امارات، در کلیه دعاوی، قابل استفاده می باشند، حتی اگر آن دعوا، با شهادت شهود، قابل اثبات نباشد.

ماده 1324 قانون مدنی، در تعریف اماره قضایی، مقرر می دارد: "اماراتی که به نظر قاضی واگذار شده، عبارت است از اوضاع و احوالی در خصوص مورد و در صورتی قابل استناد است که دعوی به شهادت شهود، قابل اثبات باشد یا ادله دیگری را تکمیل کند." بر اساس این ماده، اماره قضایی، اماره ای است که نه به حکم قانون، بلکه به صلاحدید قاضی، دلیل بر اثبات امری است و صرفا، در دعاوی ای که با شهادت شهود، قابل اثبات بوده یا در صورتی که تکمیل کننده ادله دیگری باشند، قابل استفاده هستند.

پس از توضیح، در خصوص انواع اماره، در ادامه قصد داریم، تفاوت دلیل با اماره را بگوییم. 

تفاوت اماره با دلیل

در قسمت های قبل، در خصوص اینکه انواع اماره چیست  و معنی اماره در حقوق چه می باشد، توضیح دادیم و گفتیم که اماره قضایی، به علم قاضی، در کشف حقیقت کمک می کند. پس از توضیح در خصوص اماره و انواع آن، در این قسمت، قصد داریم، درباره این موضوع که تفاوت دلیل با اماره چیست، صحبت کنیم. تفاوت اماره با دلیل، بر اساس قانون، عبارت است از:

دلیل، مبنای حکم است و قاضی باید بر اساس آن، حکم صادر کند.

اماره، نوعی دلیل غیر مستقیم است که به علم قاضی کمک می کند ولی مکلف نیست، بر مبنای آن ها، حکمی صادر نماید.

دلایل، در قانون، حصری هستند.

امارات قضایی، می تواند هر موردی باشد که به علم قاضی در کشف حقیقت کمک کند.

علاقه مندان، جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص ادله اثبات دعوا در امور حقوقی و کیفری، می توانند، مقاله زیر را که در قسمت در ادامه بخوانید، لینک داده شده، مطالعه نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اماره و انواع آن در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اماره و انواع آن پاسخ دهند.