اعلام نتایج مرحله تستی آزمون قضاوت کارکنان اداری قوه قضاییه 99

با وجود آن که به مجرد وقوع عقد نکاح، زن، مالک مهریه می شود و از همان لحظه انعقاد عقد، پرداخت آن به عهده شوهر قرار می گیرد، اما در قانون، مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود آنها، مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد یا فقط بخشی از مهریه به زن تعلق می گیرد. برای مثال، زمانی که عقد نکاح، باطل بوده و نزدیکی میان زوجین اتفاق نیافتاده است، مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد.

بر اساس قانون مدنی، با انعقاد عقد نکاح، میان زوجین، مرد به میزانی که مهریه همسر خود قرار داده است ، در قبال همسر خود بدهکار می شود . چرا که وی تعهد به پرداخت مهریه در قبال وی نموده است. زن به علت داشتن حق مالکیت، می تواند هرگونه تصرفی در مهریه خود داشته و حتی اگر تمیکن نکند، باز مالک مهریه است و می تواند آن را دریافت کند، اما در بعضی شرایط، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.

در این صورت، این سوال برای زوجین، علی الخصوص شوهر پیش می آید، که در چه صورت هایی، مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ در قانون مدنی، مواردی پیش بینی شده که در این حالت ها، مهریه به زن تعلق نگرفته، که زوجین بایستی در صورت بطلان و فسخ نکاح، به این موارد آگاهی داشته تا در خصوص مهریه، دچار مشکل نشوند.

با توجه به اهمیت بحث مهریه در زندگی زناشویی، در این مقاله قصد داریم، به این سوال پاسخ دهیم در چه صورت مهریه به زن تعلق نمی گیرد و یا در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ بنابراین، در ابتدا، اصل کلی تعلق مهریه به زن را توضیح داده؛ سپس در ادامه، شرایط عدم تعلق مهریه به زن را بررسی خواهیم کرد. اگر در خصوص بحث عدم تعلق مهریه سوالاتی دارید، در این مقاله، همراه ما باشید.

تعلق مهریه به زن

یکی از مهمترین حقوق مالی که به هنگام عقد ازدواج به زن تعلق می گیرد ، مهریه است . به موجب ماده 1082 قانون مدنی ، به محض انعقاد عقد نکاح ، زن، مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام بدهد . مثلا، اخذ مهریه خود را درخواست کند و یا اقدام به بخشیدن مهریه نماید .

در نظام حقوقی کنونی، تعیین مهریه، به دو شکل مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه انجام می گیرد. با اینکه این دو مهریه، در رابطه با شرایط وصول، اندکی متفاوت هستند ، اما در این نکته مشترک اند که در هر حال ، به موجب عقد نکاح ، مهریه به زن تعلق گرفته است و به همین لحاظ، مرد هم موظف به پرداخت آن است. به بیان ساده اینکه مهریه زن، به هر صورت که تعیین شده باشد، از زمان عقد به زن تعلق دارد و مرد، نمی تواند جز به دلایل قانونی ، از پرداخت آن سرباز زند .

حتی بر اساس مقررات قانونی، گرفتن مهریه بعد از فوت شوهر از اموال او نیز امکان پذیر بوده و همچنین، زن می تواند به گرفتن مهریه، بدون طلاق نیز اقدام کند . به موجب بند ب ماده 226 قانون امور حسبی، مهریه زن، جز دیونی هست که می تواند از ترکه متوفی پرداخت شود. همچنین، در صورتی که زن، از انجام وظایف خود ممانعت ورزد، عدم تمکین وی، ناشزه بودن زن و یا برقراری رابطه نامشروع توسط زن، سبب نمی شود، تا او حق مهریه خود را از دست بدهد. 

در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد

همانطور که اشاره کردیم، به جز در موارد اندکی که در قانون پیش بینی شده است، اصل کلی، تعلق مهریه به زن است. در قانون مدنی، در برخی مواد، پیش بینی شده است که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد و همچنین، طلاق دادن بدون مهریه​ زن، امکان پذیر است. به شرح زیر گفته شده است که  در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد:

بطلان عقد نکاح منعقد شده میان زن و مرد و عدم نزدیکی میان آن دو، سبب می شود که مهریه ای به زن تعلق نگیرد؛ زیرا، عقد نکاحی که مهریه را بر ذمه مرد قرار داده است ، باطل بوده، لذا عقد و تعیین مهریه، به درستی انجام نشده است .

به موجب ماده 1101 قانون مدنی، اگر عقد نکاح به هر دلیلی فسخ شود، همچنین، رابطه زناشویی، میان زن و مرد رخ نداده باشد، زن، حق مهریه ندارد ؛ مگر در حالتی که فسخ نکاح، به دلیل ناتوانی مرد از اعمال جنسی ( عنن ) باشد، که در این صورت، زن، تنها مستحق نصف مهریه است . 

اگر زن و مرد، مهریه ای تعیین نکرده باشند و قبل از تعیین مهریه ، زن فوت کند و رابطه زناشویی هم شکل نگرفته باشد ، باز هم مرد، الزامی به پرداخت مهریه ندارد . اما در صورتی که رابطه زناشویی، شکل گرفته باشد، زن مستحق مهرالمثل است که ورثه زن، می توانند آن را مطالبه کنند . 

در برخی از موارد، مهریه زن به طور کامل به وی تعلق نمی گیرد. به عنوان مثال مهریه زن در دوران نامزدی ؛ در صورتی که زن و شوهری، قصد طلاق و جدایی داشته باشند، در حالتی که زوجه، دوشیزه ( باکره ) بوده و رابطه زناشویی میان آنها برقرار نشده باشد ، مهریه زن، نصف می شود .

در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمیگیرد

بر اساس اصل تعلق مهریه به زن، با وقوع عقد نکاح، زن، مالک مهریه است و چون حق مالکیت دارد، می تواند، هرگونه تصرفی که قصد کند، همچون بخشش مهریه انجام دهد. اما مواردی در قانون پیش بینی شده است که در این شرایط، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.

به موجب ماده 1092 قانون مدنی: " هر گاه شوهر، قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر، بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد، حق دارد، مازاد از نصف را عینا یا مثلا یا قیمتا استرداد کند." بنابراین، اگر قبل از آنکه، نزدیکی بین زوجین رخ دهد، زوج، همسر خود را طلاق بدهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و بقیه مهریه، به او تعلق نخواهد گرفت، حتی اگر آن را دریافت کرده باشد، شوهر، حق استرداد آن را خواهد داشت.

بر اساس ماده 1088 قانون مدنی : " اگر یکی از زوجین، قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد، زن مستحق هیچ گونه مهری نیست." در نکاح دائم، زوجین می توانند، بعد از عقد، مهر را تعیین کنند، اما بر اساس این ماده، اگر قبل از نزدیکی بین آنها و تعیین مهریه، یکی از آنها فوت کند، در این صورت مهریه به زن تعلق نمی گیرد.

به موجب ماده 1098 قانون مدنی: "در صورتی که عقد نکاح، اعم از دائم یا منقطع، باطل بوده و نزدیکی واقع نشده، زن، حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته، شوهر می تواند آن را استرداد نماید." بنابراین، بر اساس این ماده از قانون مدنی، بطلان عقد نکاح، در صورتی که نزدیکی بین زوج رخ نداده باشد، سبب می شود، مهریه به زن تعلق نگیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط عدم تعلق مهریه به زن​ در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط عدم تعلق مهریه به زن​ پاسخ دهند .