لزوم اجرای عدالت و رسیدگی منصفانه به اتهامات مرتکبان جرایم سیاسی

ضابط دادگستری، شخصی است که تحت تعلیم و نظارت دادستان و در حدود قانون، در مواردی مانند کشف جرم، تعقیب متهم و ابلاغ اوراق قضایی، فعالیت می کند. فرماندهان و افسران تعلیم دیده، از مصادیق ضابط عام و روسا و معاونان زندان که به موجب قوانین خاص، در حدود وظایف محول شده، عمل می کنند، از مصادیق ضابط خاص هستند. 

همانند هر نهاد و اداره ای، دادگستری نیز جهت پیشبرد بهتر اهداف خود، سلسله مراتب اداری و عناوین شغلی، با وظایف مشخص را پیش بینی نموده است. گستردگی این سلسله مراتب و هم چنین، عناوین قانونی، باعث شده است که مراجعین، در اغلب موارد، درباره یک عنوان شغلی و وظایفش، اطلاعات کافی نداشته و ندانند چه اموری، در حیطه وظایف شغلی او می باشد.

از جمله این سلسله مراتب و عناوین، ضابطین دادگستری هستند. معمولا، افراد، این تصور را دارند که کسانی که در قوه قضاییه کار می کنند، ضابط دادگستری بوده و یا برخی، گمان می برند، نیروهای پلیس، ضابطین دادگستری می باشند. با توجه به اینکه در واقع، ضابط دادگستری، فقط می تواند، کسی باشد که قانون، مشخص کند، اطلاع در خصوص این موضوع، ضروری به نظر می رسد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، درباره اینکه ضابط دادگستری کیست، توضیح دهیم و سپس، بگوییم که بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، ضابط عام و ضابط خاص، چه کسی است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، با ما همراه باشید.

ضابط دادگستری کیست ؟

برای اینکه بتوانیم، ضابط خاص و ضابط عام را تعریف کنیم، ابتدا باید، با مراجعه به قانون آیین دادرسی کیفری، بگوییم که ضابط دادگستری کیست و چه کسی ریاست بر این مقام را بر عهده دارد و پس از پاسخ به این پرسش که ضابط دادگستری کیست، توضیح دهیم که ضابط خاص و ضابط عام دادگستری، چه کسی است و چگونه برای این منصب، انتخاب می شود.

ضابط، در مفهوم لغوی، به معنای فراهم آورنده و نگاه دارنده بوده و در مفهوم حقوقی، تحت عنوان ضابط دادگستری یا ضابط قضایی، در دو دسته ضابط عام و ضابط خاص، در قانون آیین دادرسی کیفری، تعریف شده و وظایف او، مشخص شده گردیده است.

ماده 28 این قانون، در پاسخ به این پرسش که ضابط دادگستری کیست؟ مقرر می دارد: "ضابطان دادگستری، مامورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات دادستان، در کشف جرم، حفظ آثار و علائم و جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم، تحقیقات مقدماتی، ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضائی، به موجب قانون اقدام می کنند."

 طبق این ماده، ضابط دادگستری، توسط دادستان، تعلیم و آموزش می بیند و باید، در حدود قانون، در اموری مانند کشف کردن یک جرم، پیدا کردن آثار یک جرم، شناسایی متهم، انجام تحقیقات مقدماتی، اجرای تصمیمات قضایی و یا ابلاغ اوراق قضایی، فعالیت کرده و انجام وظیفه نماید. 

 ریاست بر ضابط دادگستری، با دادستان که عالی ترین مقام، در سلسله مراتب قضایی دادسرا بوده و ریاست بر دادسرا را بر عهده دارد، می باشد و در واقع، این، دادستان است که به نحوه انجام وظیفه ضابط عام و ضابط خاص دادگستری نظارت و رسیدگی کرده و آن ها را تعلیم می دهد. 

در واقع، ضابط خاص و ضابط عام دادگستری، باید، دوره های آزمایشی مخصوصی را زیر نظر مراجع قضایی مربوطه، جهت کسب مهارت های لازم و دریافت کارت ویژه ضابط دادگستری، طی کنند. این دوره ها، به طور مستمر، توسط دادستان برگزار می شود. شایان ذکر است که تحقیقات و اقدامات صورت گرفته، از طرف اشخاصی که کارت ضابط دادگستری را ندارند، ممنوع بوده و از نظر قانونی، بدون اعتبار می باشد.

ضابط دادگستری عام کیست ؟

پس از توضیح در این خصوص که ضابط دادگستری کیست، از آنجا که ضابط دادگستری، به دو دسته ضابط عام و ضابط خاص، تقسیم می شود، در این بخش از مقاله، قصد داریم، با مراجعه به قانون آیین دادرسی کیفری، بگوییم که ضابط عام دادگستری کیست.

برای تعریف ضابط عام دادگستری، باید، به بند الف ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری، مراجعه کرد. این ماده، در پاسخ به این پرسش که ضابط دادگستری عام کیست، مقرر می دارد: " ضابطان عام، شامل فرماندهان، افسران و درجه داران نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که آموزش مربوط را دیده باشند. " هستند.

بر اساس این ماده، هر افسر، فرمانده و درجه دار نیروی انتظامی که آموزش ها و تعلیمات مربوطه را دیده باشد و با طی کردن دوره های آزمایشی و مراحل قانونی، به این سمت رسیده باشد، ضابط عام دادگستری خواهد بود و می تواند، به موجب قانون، در حیطه وظایف مقرر، عمل نماید.

ضابط دادگستری خاص کیست ؟

دسته ای دیگر از ضابطین دادگستری، ظابطین خاص هستند. پاسخ به این پرسش که ضابط دادگستری خاص کیست؟ نیز همانند مصادیق ضابط عام دادگستری، در بند ب ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری، آمده است .این ماده، در تعریف ضابط خاص دادگستری، مقرر می دارد:

ضابطان خاص، مقامات و مامورانی هستند "که به موجب قوانین خاص، در حدود وظایف محول شده، ضابط دادگستری محسوب می‌ شوند؛ از قبیل روسا، معاونان و ماموران زندان، نسبت به امور مربوط به زندانیان، ماموران وزارت اطلاعات سازمان اطلاعات سپاه و ماموران‏ نیروی‏ مقاومت‏ بسیج‏ سپاه‏ پاسداران‏ انقلاب اسلامی. همچنین سایر نیروهای مسلح، در مواردی که به موجب قانون، تمام یا برخی از وظایف ضابطان، به آنان محول شود" 

بر اساس این ماده، ضابط خاص دادگستری، مقام یا ماموری بوده که صرفا، در حیطه ای که قانون، تعیین نموده و جهت انجام آن وظایف، ضابط، محسوب می گردد که از مصادیق آن، می توان به ماموران زندان، نسبت به امور مربوط به زندانیان، ماموران وزارت اطلاعات سپاه و سایر مقاماتی اشاره کرد که صرفا در خصوص انجام اموری معین، ضابط خاص، هستند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ضابط خاص و ضابط عام دادگستری در کانال آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ضابط خاص و ضابط عام دادگستری پاسخ دهند.