روش های اعتراض به رای دادگاه

روش های اعتراض به رای دادگاه، شامل روش عادی و فوق العاده، می شود. واخواهی و تجدیدنظر، از روش های عادی و فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض شخص ثالث، از روش های فوق العاده اعتراض به رای دادگاه هستند که هرکدام از این طرق، مراحل و نحوه مخصوص به خود را دارند.

علی رغم اینکه، اصل بر این است که احکام صادر شده از دادگاه ها، عادلانه بوده و با رعایت تمام موازین قانونی و شرعی و با رعایت حقوق اصحاب دعوا صادر می شوند، اما این حق نیز برای اصحاب دعوا در قانون، پیش بینی شده است که بتوانند به آرای صادره از دادگاه اعتراض کنند؛ زیرا ممکن است، اشتباهی در صدور احکام پیش بیاید و یا اینکه کشف موضوعی جدید، سبب تغییر رای صادره بشود.

روش های اعتراض به رای دادگاه را می توان به دو دسته تقسیم نمود. برخی از این روش ها، علی الاصول در همه موارد مجاز هستند و برخی از آنها، تنها در شرایط بخصوصی که قانون پیش بینی کرده است، امکان پذیر می باشند. هر کدام از این روش ها، دارای مراحل و نحوه طرح و رسیدگی ویژه ای بوده و باید در مهلت مقرر در قانون انجام گیرند.

به همین دلیل در این مقاله قصد داریم، روش های اعتراض به رای دادگاه را بررسی کرده و در ادامه، طرق عادی و فوق العاده شکایت از آراء دادگاه ها را مطابق با مواد قانون آیین دادرسی مدنی توضیح دهیم. اگر در خصوص روش های اعتراض به رای دادگاه و نحوه و مراحل آن، سوالاتی دارید، در این مقاله، همراه ما باشید.

روش های اعتراض به رای دادگاه

پس از آن که رای بدوی از دادگاه صادر شد، هر یک از اصحاب دعوا می توانند، بعد از بررسی مفاد رای صادر شده، در صورتی که آن رای را مخالف قانون بدانند، در مهلت قانونی مقرر به آن اعتراض نمایند. روش های اعتراض به رای دادگاه به دو صورت عادی و فوق العاده می باشد.

روش های عادی اعتراض به رای دادگاه، شامل واخواهی و تجدیدنظر می باشد. روش های فوق العاده، شامل فرجام خواهی ( اعتراض به آرای صادره در دیوان عالی کشور)، اعاده دادرسی و اعتراض به شخص ثالث است. هرکدام از این روش ها دارای نحوه و مراحل ویژه به خود می باشند که در بخش های بعد آنها را توضیح خواهیم داد.

طرق عادی شکایت از آراء دادگاه ها

روش های عادی اعتراض به رای دادگاه، به روش هایی گفته می شود که اصولا مجاز هستند؛ مگر در مواردی که در قانون استثناء شده باشند. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، روش های عادی شکایت از آراء دادگاه ها را می توان به واخواهی و تجدید نظر خواهی ( پژوهش ) تقسیم بندی نمود که هر یک از آنها، دارای احکام متفاوتی هستند.

واخواهی : یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه، واخواهی است . به موجب ماده 305 قانون آیین دادرسی مدنی، واخواهی از رای صادر شده، مخصوص احکام غیابی است، نه احکامی که به صورت حضوری صادر می شوند. بنابراین، واخواهی، اعتراض به حکم غیابی می باشد.

بنابراین، در شرایطی که یک حکم غیابی از دادگاه صادر شود، محکوم علیه دعوای نخستین، می تواند در مهلت مقرر که در ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی، احکام آن مشخص شده است، اعتراض خود را به صورت واخواهی مطرح کند. به موجب این ماده، افراد مقیم ایران، 20 روز، افرادی که خارج از کشور اقامت دارند، دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی، می توانند ، تقاضای واخواهی نماید. تمامی احکام غیابی، قابل واخواهی هستند. به موجب قانون، دادخواست واخواهی در دادگاه‌ صادر کننده حکم غیابی، قابل رسیدگی است.

تجدید نظر ( پژوهش ): اگر آرایی که از دادگاه ها صادر شده اند، قابل تجدید نظر خواهی باشند، طرفین دعوی حق دارند در مهلت مقرر شده در قانون(برای اشخاص مقیم ایران، 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، 2 ماه از تاریخ‌ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی)، از آن حکم صادر شده، تجدید نظر خواهی کنند. اصولا آراء صادره از دادگاه ها، قابل تجدید نظر خواهی هستند ؛ مگر آن که به موجب قانون استثناء شده باشند و امکان تجدید نظر خواهی از آنها وجود نداشته باشد.

جهات تجدید نظر خواهی در دعاوی کیفری، در ماده 434 قانون آیین دادرسی کیفری، بیان شده است که شامل مواردی مانند مخالف بودن رای با قانون، عدم صلاحیت دادگاه صادر کنند رای و غیره می باشد. مهلت قانونی برای طرح دادخواست و یا درخواست تجدیدنظر در دعاوی کیفری، مانند دعاوی حقوقی بوده، و به موجب ماده 431 قانون آیین دادرسی کیفری، اشخاص مقیم ایران، 20 روز و اشخاص مقیم خارج از کشور، 2 ماه از تاریخ‌ ابلاغ رای و یا انقضای مهلت واخواهی، می توانند درخواست تجدید نظر خود را بیان کنند.

طرق فوق العاده شکایت از آراء دادگاه ها

همانگونه که گفته شد ، روش های فوق العاده شکایت از آراء دادگاه ها، صرفا در موارد استثنایی که قانون گذار، مجاز دانسته است، امکان پذیر می باشد. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری ، طرق فوق العاده شکایت از آراء دادگاه ها، شامل موارد ذیل می باشد :

فرجام خواهی : فرجام خواهی به این معنا است که دیوان عالی کشور، انطباق یا عدم انطباق رای صادر شده را با مقررات قانونی و موازین شرعی، بررسی می کند و در نهایت، آن را تایید یا نقض می نماید. در صورتی که دیوان، رای صادر شده را نقض کند، به صورت ماهوی به دعوا رسیدگی نمی کند؛ بلکه پرونده را به دادگاه هم عرض داداگاه صادرکننده رای، اعاده می کند تا مجددا مورد رسیدگی قرار گیرد. به موجب ‌ماده 397 قانون آیین دادرسی مدنی: "مهلت درخواست فرجام‌ خواهی، برای اشخاص ساکن ایران، بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج، دو ماه می‌ باشد."

به موجب ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری، آرای دادگاه های کیفری در دیوان عالی کشور قابل فرجام هستند. و به موجب ماده 431 قانون آیین دادرسی کیفری، مهلت فرجام برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقيم خارج از كشور 2 ماه از تاريخ ابلاغ رای يا انقضای مهلت واخواهی است.

اعاده دادرسی : اعاده دادرسی، به عنوان یکی از روش های فوق العاده اعتراض به رای ، به این معنا است که همان مرجعی که رای را صادر کرده است، در صورت وجود شرایط مقرر شده در قانون، دوباره آن را مورد بررسی قرار بدهد. به عنوان مثال، زمانی که پس از صدور حکم در دادگاه، اسناد و مدارک جدیدی پیدا شود که دلالت بر حقانیت و بی گناهی فرد محکوم دارد، می توان، نسبت به حکم صادر شده، تقاضای اعاده دادرسی نمود. ‌به موجب ماده 427 قانون آیین دادرسی مدنی: "مهلت درخواست اعاده دادرسی، برای اشخاص مقیم ایران، بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، دو ماه می باشد."

در قانون آیین دادرسی کیفری و درمواد 474 و 477 این قانون، موارد اعاده دادرسی کیفری بین شده است. به موجب ماده 477 این قانون، از اعاده دادرسی که مربوط به خلاف شرع بودن احکام قطعی می باشد، بیان شده است. در صورتی که رییس قوه قضاییه رای قطعی صادره از هریک از مراجع قضایی را خلاف شرع بین تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال تا در شعبی خاص که توسط رییس قوه قضاییه برای این امر تخصیص می یابد، رسیدگی شود.

همچنین، به موجب ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، محکوم علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او ، دادستان کل کشور و دادستان مجری حکم، می توانند در دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی کنند که تطابق درخواست آنها با موارد اعاده دادرسی کیفری، مندرج در ماده 474 این قانون بررسی می شود.

اعتراض شخص ثالث : علی رغم اینکه آراء صادره از دادگاه ها، تنها در مورد طرفین دعوا صادر می شود و اصطلاحا اثر نسبی دارد، اما گاهی در ارتباط با شخص ثالث نیز آثاری به بار خواهند آورد. به موجب ‌ماده 417 قانون آیین دادرسی مدنی: " اگر درخصوص دعوایی، رایی صادره شود که به‌ حقوق شخص ثالث، خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او، در دادرسی که منتهی به‌ رای شده است، به‌عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد، می‌ تواند نسبت به آن رای اعتراض نماید." بنابراین ، کسی که حکم صادره حقوقش را تحت تاثیر قرار می دهد، می تواند به این حکم اعتراض نماید. اعتراض شخص ثالث، به دو شکل اعتراض ثالث اصلی و ثالث طاری، قابل طرح است.

نحوه نوشتن متن اعتراض به رای دادگاه

در بخش های قبل، انواع روش های اعتراض به رای دادگاه توضیح داده شد. در این بخش، قصد داریم، نحوه نوشتن متن اعتراض به رای دادگاه را توضیح بدهیم. شخص متقاضی در صورت اعتراض ( هر نوعی اعتراضی اعم از عادی یا فوق العاده) نسبت به رای دادگاه، در اولین قدم برای تنظیم دادخواست، باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند و دادخواست خود را به صورت الکترونیکی به ثبت برساند.

در متن دادخواست اعتراض، باید مشخصات کامل محکوم له و محکوم علیه ذکر بشود و محکوم علیهم باید با ذکر دلایل و مستندات خود دلایل اعتراض خود را مطرح کند. سپس دادخواست اعتراض به دادگاه صالح ارجاع داده شده و دادگاه رسیدگی های لازم را انجام می دهد و دادخواست مذکور را بررسی می نماید. برای دسترسی راحتر شما عزیزان، یک نمونه متن اعتراض به رای دادگاه ( اعتراض ثالث) در پایین درج شده است:

نمونه دادخواست به دادگاه عمومی
نام
نام خانوادگی
نام پدر
محل اقامت
شهر - خیابان _کوچه_ شماره پلاك
مشخصات طرفین پرونده اولیه :
خواهان:
خانم/ آقای …/ کد ملی …/ آدرس: …
خانم/ آقای …/ کد ملی …/ آدرس: …
خوانده :
خانم/ آقای …/ کد ملی …/ آدرس: …
خانم/ آقای …/ کد ملی …/ آدرس: …
تعیین خواسته و بهای آن:
 اعتراض ثالث نسبت به دادنامه شماره صادره از شعبه دادگاه عمومی نام شهرستان محل طرح پرونده مورد اعتراض در پرونده کلاسه شماره پرونده و " طرح خواسته اصلی به انضمام کلیه خسارات قانونی

دلایل و منضمات دادخواست:
تصویر مصدق ۱- قرارداد مورخ آب دادنامه شماره صادره از شعبه شماره شعبه دادگاه عمومی نام شهرستان محل طرح پرونده معترض عنه " ۳ "مدرک مورد نیاز دیگر "
ریاست محترم شعبه دادگاه عمومی نام شهرستان محل طرح پرونده معترض عنه
با سلام احتراما به استحضار می رساند :
اینجانب به نشانی مذكور " شرح خواسته و دعوی اصلی "نظر به این که بدون اطلاع اینجانب خوانده ردیف اول، با طرح دعوی در پرونده کلاسه، در آن شعبه محترم موفق به اخذ دادنامه معترض عنه شماره مذکور واجرائیه می گردد در صورتی که " ذكر شرح ماجرا و دلایل استحقاق خواهان "فلذا با تقدیم دادخواست مطروحه نسبت به دادنامه شماره.... صادره از.... شعبة دادگاه عمومی "نام شهرستان محل طرح پرونده معترض عنه "در پرونده کلاسه معترض ثالث بوده وبه استناد ماده ۴۲۴ قانون آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور مدنی صدور قرار تاخير اجرای حکم و الغا دادنامه معترض عنه به علت بطلان قرارداد موخر مورخه فی مابین خواندگان ردیف های اول مورد استدعاست
محل امضا - مهر - انگشت

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد روش های اعتراض به رای دادگاه در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون روش های اعتراض به رای دادگاه پاسخ دهند .