قانون جرائم رایانه ای

قانون جرائم رایانه ای پس از این که تعداد این جرائم بیشتر شد در سال 1388 تصویب شد که این قانون شامل سه بخش جرائم و مجازات ها ، آیین دادرسی و سایر مقررات می شود که در 56 ماده تنظیم شده و ضمیمه بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی شده است .

پیشرفت تکنولوژی و ورود آن ها در زندگی روزمره انسان ها در بسیاری از موارد زندگی انسان ها را آسان تر کرد اما این تکنولوژی ها هم مانند دیگر پدیده های اجتماعی مورد سو استفاده برخی از انسان ها قرار گرفتند و اعمالی انجام شد که بر خلاف هنجار های اجتماعی بود.

افزایش این ناهنجاری ها موجب بوجود آمدن پدیده هایی مثل کلاهبرداری اینترنتی ، جعل اینترنتی و مانند آن ها شد که در پی آن این نیاز در جامعه احساس شد که برای آن ها قاعده و قانون گذاشته شود تا از حقوق افراد و جامعه محافظت شود. افزایش این اعمال در ایران، موجب شد که قانون گذار ما نیز در این زمینه دست به عمل شود و در نهایت منجر به تصویب قانون جرایم رایانه ای شد .

لذا در این مقاله به این پرسش ها پاسخ می دهیم که قانون جرائم رایانه ای چیست و چه تاریخچه ای دارد سپس بخش های قانون جرائم رایانه ای و نحوه تقسیم بندی آن را توضیح می دهیم .

قانون جرائم رایانه ای چیست

با پیشرفت تکنولوژی ها و رواج استفاده آن ها در میان مردم ، راه های سو استفاده از آن ها هم افزایش یافت و موضوعاتی مثل سرقت اینترنتی از حساب دیگران ، انتشار عکس و فیلم خصوصی افراد و یا جعل رایانه ای و کلاهبرداری رایانه ای موضوعاتی جدیدی بودند که قانون جدید و مقررات نوینی می طلبیدند .

جرم رایانه ای نوعی از جرم است که با استفاده از رایانه و یا اختلال و نفوذ در سیستم های رایانه ای تحقق می یابد به این معنی که عنصر مادی این جرم در فضای رایانه ای و با استفاده از کامپیوتر محقق می شود و یا در فضای سایبری اتفاق بیفتد و از این رو به این جرایم ، جرایم سایبری هم می گویند .

قانون جرایم رایانه ای طیف گسترده ای از اعمال ، شامل کلاهبرداری اینترنتی ،  جاسوسی رایانه ای و مجازات آن ، دسترسی غیر مجاز به داده ها و انتشار عکس و فیلم مستهجن در فضای مجازی ، را جرم انگاری کرده است که این اعمال ممکن است با استفاده از رایانه و یا در بستر فضای مجازی اتفاق بیفتد . مجازات هایی که برای جرایم رایانه ای در نظر گرفته شده است ، از نوع مجازات های تعزیری است و بیشتر آن ها حبس و یا جزای نقدی می باشد . علاوه بر تعیین جرم و مجازات ، آیین دادرسی رسیدگی به جرایم رایانه ای نیز در این قانون آورده شده است .

قانون جرایم رایانه ای در سال 1388 در 3 بخش و 56 ماده تصویب شده است که ضمیمه کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ، تعزیرات شده است . بخش اول این قانون ، شامل مسائل ماهوی حقوق کیفری سایبری می باشد و در بخش های بعدی آن به مسائل شکلی حوزه جرائم رایانه ای پرداخته است .

تاریخچه قانون جرائم رایانه ای

پس از اختراع اینترنت و رواج آن در میان مردم ، مجرمین برای اعمال نابه هنجار خود از آن استفاده کردند . اطلاعات دقیقی از اولین جرم اینترنتی در ایران وجود ندارد اما اولین باری که از رایانه برای انجام عمل مجرمانه استفاده شد ، در سال 1378 یک دانشجوی کامپیوتر و کارگر چاپخانه مرتکب جرم جعل رایانه ای شدند به این ترتیب که چک های تضمینی را جعل می کردند .

به تدریج میزان جرائم رایانه ای افزایش یافت به نحوی که در سال 1385 ، 79 پرونده در همین رابطه وارد نظام قضایی کشور شد و این مقدار در سال 1388 ، به 111 پرونده رسید . به همین جهت لازم شد تا در این زمینه قانون گذاری شده و برخی از اعمال ، جرم انگاری شود. از این رو قانون گذار در سال 1388 قانون جرایم رایانه ای را تصویب کرد . جرائمی مانند جعل اسکناس ، جعل مدرک تحصیلی ، کارت پایان خدمت و مواردی از این قبیل ، از جمله جرائم رایانه ای رایج در اوایل دهه هشتاد بودند . 

تا پیش از تصویب این قانون ، در مواد متفرقه در قوانین مختلف و به صورت پراکنده به ایم جرائم پرداخته شده بود ، که یکی از مثال های آن کلاهبرداری و جعل رایانه ای در مواد 67 و 68 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 بود که با تصویب این قانون ، این پراکندگی انسجام پیدا کرد .

تقسیم بندی قانون جرائم رایانه ای

قانون جرائم رایانه ای در سال 1388 در 56 ماده تصویب شد. این قانون سه  بخش دارد که هر فصل به چند فصل تقسیم می شود و جرائم و آیین دادرسی رایانه ای را شامل می شود که در زیر برای شما قرار داده ایم . 

1 بخش یکم : عنوان جرایم و مجازات ها را دارد و شامل  جرائم و مجازات های : دسترسی غیرمجاز،  شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه ای ، جرائم علیه صحت و تمامیت داده ها و سامانه های رایانه ای و مخابراتی ، سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه، جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی ، جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی ، هتک حیثیت در فضای مجازی و نشر اکاذیب ، مسؤولیت کیفری اشخاص ، تشدید مجازات ها و سایر جرائم می شود .

2 بخش دوم : در مورد آیین دادرسی جرائم رایانه ای می باشد که شامل دو فصل است که این فصول به ترتیب عبارتند از : فصل اول، شامل صلاحیت دادگاه ها و جمع آوری ادله الکترونیک ؛ و فصل دوم شامل نگهداری داده ها ، حفظ فوری داده ها و ارائه داده ها .

3 بخش سوم شامل سایر مقررات مربوط به این قانون می شود 

مرجع صالح برای رسیدگی به جرائم رایانه ای دادسرای جرائم رایانه ای می باشد . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قانون جرائم رایانه ای در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قانون جرائم رایانه ای پاسخ دهند .