تقسیمات کشوری ایران

در این مقاله به توضیح تقسیمات کشوری به ترتیب اعم از روستا ، دهستان ، شهر ، بخش ، شهرستان و استان خواهیم پرداخت . 

جهت سهولت اداره امور کشور ، ارائه تقسیمات کشوری امری لازم و ضروری است . به همین دلیل ، در نظام حقوقی ایران قانونی تحت عنوان قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب تیر ماه سال 1362به تصویب رسیده که البته در سال های بعد مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفته است . بر اساس این قانون ،  تقسیمات کشوری ایران از بالا به پایین عبارتند از روستا ، دهستان ، شهر ، بخش ، شهرستان و استان . بنابراین ، در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که تقسیمات کشوری ایران کدامند . به همین مناسبت به توضیح تقسیمات کشوری ایران به ترتیب اعم از روستا ، دهستان ، شهر ، بخش ، شهرستان و استان خواهیم پرداخت .

روستا

بر اساس ماده 2 قانون تقسیمات کشوری روستا واحد مبداء تقسيمات كشوری است كه از لحاظ محيط زيستي همگن بوده كه با ‌حوزه و قلمرو معين ثبتي يا عرفي مستقل كه حداقل تعداد 20 خانوار يا صد نفر اعم از متمركز يا پراكنده در آنجا سكونت داشته باشند و اكثريت ساكنان ‌دائمي آن به طور مستقيم يا غير مستقيم به يكي از فعاليت های كشاورزی ، دامداری ، باغداری به طور اعم و صنايع روستايی و صيد و يا تركيبی از اين‌فعاليت ها اشتغال داشته باشند و در عرف به عنوان ده ، آبادی ، دهكده يا قريه ناميده می شده است . بر اساس قانون ، مسئولیت اداره امور روستا به عهده دهیار است .

دهستان

بر اساس ماده 3 قانون تقسیمات کشوری دهستان كوچكترين واحد تقسيمات كشوری است كه دارای محدوده جغرافيايی معين بوده و از به هم پيوستن چند روستا ، مكان ، مزرعه‌ همجوار تشكيل مي‌شود كه از لحاظ محيط طبيعی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی همگن بوده و امكان خدمات‌رسانی و برنامه‌ريزی در سيستم و‌شبكه واحدی را فراهم می نمايد. حداقل جمعيت دهستان با در نظر گرفتن وضع پراكندگي و اقليمی كشور به سه درجه تراكمی به شرح زير تقسيم مي‌شود :

الف - تراكم زياد 8000 نفر.

ب - تراكم متوسط 6000 نفر.

ج - تراكم كم 4000 نفر . گفتنی است که در حال حاضر ، به موجب قوانین جدیدتر واحد دهستان از تقسیمات کشوری ایران حذف شده است .

شهر

شهر محلی است با حدود قانونی كه در محدوده جغرافيايی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی ، اشتغال و ساير عوامل دارای ويژگي های خاص خود بوده به طوری كه اكثريت ساكنان دائمي آن در مشاغل كسب ، تجارت ، صنعت ، كشاورزی ، خدمات و فعاليت های اداری ‌اشتغال داشته و در زمينه خدمات شهری از خودكفايی نسبی برخوردار و كانون مبادلات اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و سياسی حوزه جذب و نفوذ ‌پيرامون خود بوده و حداقل داراي ده هزار نفر جمعيت باشد . 

بخش

به موجب ماده 6 قانون تقسیمات کشوری بخش واحدی است از تقسيمات كشوري كه داراي محدوده جغرافيايی معين بوده و از به هم پيوست چند دهستان همجوار مشتمل بر‌چندين مزرعه ، مكان ، روستا و احيانا شهر كه در آن عوامل طبيعي و اوضاع اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و سياسی واحد همگنی را به وجود می آورد . حداقل جمعيت محدوده هر بخش با در نظر گرفتن وضع پراكندگی و اقليمی كشور به دو درجه تراكمی به شرح زير تقسيم شده است :

الف ـ با تراكم زياد سی هزار نفر ؛

ب ـ با تراكم متوسط بيست هزار نفر . البته در نقاط كم تراكم ، دورافتاده ، مرزی ، جزايری ، جنگلی ، كويری و نقاط محروم و توسعه نيافته و همچنين جمعيت عشايری كه بيش از شش ماه در منطقه حضور دارند با توجه به كليه شرايط اقليمی ، سياسی ، اقتصادی و اجتماعی تا حداقل دوازده ‌هزار نفر جمعيت با تصويب هيأت وزيران و درموارد استثنائی با تصويب مجلس جمعيت بخش می تواند كمتر از ميزان فوق باشد . وظایف مربوط به بخش را بخشدار انجام می دهد .

شهرستان

بر اساس ماده 7 قانون تقسیمات کشوری شهرستان واحدی از تقسيمات كشوری است با محدوده جغرافيايی معين كه از به هم پيوستن چند بخش همجوار كه از نظر عوامل طبيعی ، اجتماعی ، اقتصادی ، سياسی و فرهنگی واحد متناسب و همگنی را به وجود آورده‌اند . حداقل جمعيت شهرستان با در نظر گرفتن وضع پراكندگی و اقليمی كشور به دو درجه تراكمی به شرح زير تقسيم مي‌شود : 

الف - تراكم زياد 120000 نفر ؛

ب - تراكم متوسط 80000 نفر ؛

البته در نقاط كم تراكم ، دورافتاده ، مرزی ، جزایری و كويری و نقاط كمتر توسعه‌ يافته با توجه به كليه شرايط اقليمی ، سياسی ، اقتصادی و اجتماعي با تصويب هيأت وزيران و در موارد استثنايی با تصويب مجلس شورای اسلامی می تواند كمتر از 50 هزار نفر باشد . انجام وظایف مربوط به شهرستان با فرماندار است .

استان

در نهایت بر اساس ماده 9 قانون تقسیمات کشوری استان واحدی از تقسيمات كشوری است با محدوده جغرافيايي معين كه از به هم پيوستن چند شهرستان همجوار با توجه به موقعيت های سياسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و طبيعی تشكيل مي‌شود . انجام امور مربوط به هر استان ، با استاندار است که در واقع از طرف قوه مرکزی برای این امر تعیین می شود . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد  اینکه قانون تقسیمات کشوری چیست کلیک کنید . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تقسیمات کشوری ایران به کانال تلگرام موضوعات حقوقی مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تقسیمات کشوری ایران پاسخ دهند .