چک از جمله اسناد تجاری پر کاربرد بین مردم است که به صورت روزانه مورد استفاده تجار و یا دیگر شهروندان قرار می گیرد ، یا این حال این امکان وجود دارد که مبلغ این چک به هر دلیل در حساب بانکی نبوده و  توسط صادر کننده آن پرداخت نشود و دارنده چک مجبور به وصول وجه چک به طرق قانونی شود . 

رسیدگی به چک بلامحل یا دریافت مبلغ آن را به سه طریق ثبتی ، حقوقی و کیفری می توان پیگیری نمود که شکایت کیفری از چک بلامحل یکی از ساده ترین و سریع ترین راه های دریافت مبلغ آن است با این حال برای این که این دعوا در مراجع کیفری مورد رسیدگی و استماع قرار بگیرد ، باید شرایطی را داشته باشد و یک نمونه دادخواست به این مراجع تقدیم شود . 

لذا در این مقاله ، پس از ارائه یک نمونه فرم شکایت کیفری از چک بلامحل ، به شرایط لازم و نحوه شکایت کیفری از چک بلامحل می پردازیم و سپس به دیگر مسائل پیرامون شکایت کیفری از چک بلامحل ، من جمله مهلت شکایت ، دادگاه صالح و تامین خواسته و توقیف اموال در مورد چک بلامحل خواهیم پرداخت . 

نمونه فرم شکایت کیفری از چک بلامحل

یکی از راه های به اجرا گذاشتن چک برگشتی ، شکایت کیفری از صادر کننده آن است . پس از این که از بانک ، گواهی عدم پرداخت چک را دریافت کردید ، می توانید از صادر کننده چک شکایت کیفری کنید . مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت کیفری از چک بلامحل ، دادسرای محل بانک محال علیه است. برای شکایت کیفری از چک بلامحل ، لازم است در مهلت آن شکوائیه ای را به دادسرای صالح تقدیم کنید که در زیر  یک نمونه دادخواست در این مورد را مشاهده می کنید. 

حتما بخوانید : چک برگشتی چیست و نحوه وصول آن چگونه است ؟

شرایط شکایت کیفری از چک بلامحل

برای این که بتوان از صادر کننده چک در مراجع کیفری شکایت کرد ، لازم است شرایطی وجود داشته باشد در غیر این صورت به پرونده چک کیفری در مراجع کیفری رسیدگی نمی شود . شرایط شکایت کیفری از چک بلامحل از قرار زیر است : 

1 اولین شرط برای این که بتوان از چک در مراجع کیفری شکایت کرد این است که این شکایت در مهلت مقرر قانونی تقدیم دادگاه شود . این مهلت عبارت از 6 ماه پس از تاریخ دریافت گواهی عدم پرداخت است . 

2 دومین شرط از شرایط شکایت کیفری از چک بلامحل این است که دارنده چک ، برای وصول وجه چک ، ظرف 6 ماه از تاریخ مندرج در چک به بانک مراجعه کرده باشد و گواهی عدم پرداخت دریافت کرده باشد .

3 به علاوه در ماده 13 قانون صدر چک ، برخی از چک ها هستند که امکان شکایت کیفری از صادر کننده آن وجود ندارد که البته کیفری نبودن آن همگی منوط بر این است که در دادگاه اثبات شود . این چک ها عبارتند از : 

الف چک از نوع چک های سفید امضا باشند 

ب هرگاه در متن چک نوشته شده باشد که وصول و دریافت مبلغ آن به تحقق یک امری مشروط است .

ج هرگاه در متن چک نوشته شده باشد که بابت ضمانت صادر شده است .

د در صورتی که در متن چک ننوشته شده باشد ، اما به نحوی به دادگاه ثبات شود که این چک بابت ضمانت صادر شده و یا وصول آن به تحقق امری مشروط شده باشد . 

ه هرگاه چک بدون تاریخ صادر شده باشد یا تاریخ صدور آن زودتر از تاریخ صدور نوشته شده بر روی چک باشد .

در صورتی که یک چک شرایط فوق را نداشته باشد ، رسیدگی به آن از طریق مراجع کیفری ممکن نیست اما امکان وصول چک از طریق اجرای ثبت یا از طریق حقوقی ممکن است

بیشتر بخوانید : استعلام چک از طریق پیامک

 

نحوه شکایت کیفری از چک بلامحل

صدور چک بلامحل جرم است و دارنده چک بلامحل می تواند از صادر کننده آن شکایت کند و مرجع صالح رسیدگی به این شکایت ، دادسرای حوزه بانک محال علیه یا بانک پرداخت کننده مبلغ چک است . برای شروع رسیدگی به این جرم لازم است شکوائیه ای را به دادسرای صالح تقدیم کنید و ذکر این نکته لازم است که برای دریافت مبلغ چک باید این درخواست در نمونه فرم شکایت کیفری از چک بلامحل ذکر شود . 

بنابراین برای اینکه بتوان علاوه بر مجازات صادر کننده چک بلامحل ، مبلغ و وجه چک را هم دریافت کرد ، باید فرم دادخواست مطالبه طلب را دریافت و پر کرد و به دفتر دادگاه حقوقی یا دادگاه کیفری رسیدگی کننده به شکایت چک بلامحل تحویل داد تا دادگاه در مهلت مشخص شده به آن رسیدگی کند و در صورت احراز طلب ، حکم به پرداخت آن صادر نماید .

ذکر این نکته لازم است که طبق ماده 4 قانون جدید صدور چک اصلاحی 1397 ، دارنده چک باید ابتدا از طریق بانک برای دریافت چک اقدام کند و اگر چک او نقد نشد ، باید از بانک گواهی نامه عدم پرداخت چک را دریافت کند در غیر این صورت امکان پیگیری های بعدی ، چه از طریق کیفری یا ثبتی وجود ندارد . همچنین در ماده 15 همین قانون بیان شده است که : " دارنده چک می تواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع رسیدگی مطالبه نماید. " 

متن ماده 4 قانون صدور چک : " هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده (۳) پرداخت نگردد، بانک مکلف است بنا بر درخواست دارنده چک فورا غیر قابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد، علت یا علل عدم پرداخت را صریحا قید و آن را امضاء و مهر و به متقاضی تسلیم نماید. به گواهینامه فاقد کد رهگیری و فاقد مهر شخص حقوقی در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی شود. "

بیشتر بخوانید : مجازات چک برگشتی

 

تامین خواسته و توقیف اموال در شکایت کیفری از چک بلامحل

طبق قانون ، شاکی می تواند برای جلوگیری از  این که بدهکار برای فرار از پرداخت بدهی ، اموال خودش را به دیگری منتقل کند ، از دادگاه بخواهد تا اموال صادر کننده چک را توقیف کند که این را می تواند در قالب درخواست برای صدور قرار تامین خواسته به مرجعی که دعوا در آن رسیدگی می شود تقدیم کند. مهلت تقدیم این درخواست ، تا پیش از صدور رای قطعی است بنابراین این درخواست هم از دادسرا و هم از دادگاه کیفری قابل مطالبه می باشد .

برای این که به درخواست توقیف اموال و یا تامین خواسته ترتیب اثر داده شود ، باید شرایطی وجود داشته باشد . این شرایط در ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است :

الف " دعوا مستند به سند رسمی باشد.

بخواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد.

ج در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده که به موجب قانون، دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین باشد.

د خواهان، خساراتی را که ممکن است به طرف مقابل وارد آید نقدا به صندوق دادگستری بپردازد. " 

طبق این ماده چک مشمول بند ج می باشد و لذا گواهی عدم پرداخت چک جایگزین واخواست خواهد شد و بنابراین برای درخواست تامین خواسته نیاز به تودیع خسارت احتمالی نیست .

همچنین دارنده چک می تواند سایر خسارت هایی که در نتیجه نقد نشدن چک خود به او وارد شده است را از صادر کننده آن دریافت کند . طبق تبصره ماده 2 قانون صدور چک : "  دارنده چک می تواند محکومیت صادر کننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه های وارد شده که مستقیما و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از آنکه قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید، در صورتی که دارنده چک جبران خسارت و هزینه های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادر کننده حکم تقدیم نماید. " 

طبق قانون استفساریه تبصرۀ الحاقی به ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب مورخ 10 /3 /1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام : "منظور از عبارت «کلیه خسارات و هزینه های وارد شده ...» مذکور در تبصره الحاقی به ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب 10 /3 /1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام، خسارات تاخیر تأدیه بر مبنای نرخ تورم از تاریخ چک تا زمان وصول آن که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام شده و هزینه دادرسی و حق الوکاله بر اساس تعرفه های قانونی است. " 

بیشتر بخوانید : دادگاه صالح برای مطالبه چک حقوقی و چک کیفری

 

مهلت شکایت کیفری از چک بلامحل

برای این که به دعوای کیفری چک بلامحل رسیدگی شود ، لازم است در طول مدت مشخص از آن شکایت شود ، مهلت شکایت کیفری از چک بلامحل ، در ماده 11 قانون صدور چک اعلام شده است که این مهلت عبارت از 6 ماه از تاریخ دریافت گواهی عدم پرداخت چک می باشد . همچنین لازم است که ظرف 6 ماه از تاریخ مندرج در چک، گواهی عدم پرداخت مربوطه اخذ شود.

متن ماده مذکور : " جرائم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت. "

 

دادگاه صالح برای رسیدگی به شکایت کیفری از چک بلامحل

دادگاه صالح برای رسیدگی به شکایت کیفری از چک بلامحل ، دادسرای محل بانک محال علیه می باشد.

شاکی می تواند علاوه بر شکایت از چک بلامحل ،  در همان دادگاه ، مبلغ چک و ضرر و زیان ناشی از عدم دریافت چک را درخواست نماید . این درخواست می تواند از پیش از شروع دادرسی و تا پس از صدور حکم به همان دادگاه صالح برای رسیدگی به چک کیفری بلامحل ، تقدیم شود . 

در ادامه بخوانید : شیوه های وصول چک برگشتی

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نمونه فرم شکایت کیفری از چک بلامحل در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نمونه فرم شکایت کیفری از چک بلامحل پاسخ دهند . 

 

 

سوالات متداول

1- مهلت تقدیم فرم شکایت کیفری از چک بلامحل تا چه زمانی است ؟ 

2- دادگاه صالح برای تقدیم دادخواست شکایت کیفری از چک بلامحل کدام است ؟

3- نحوه شکایت کیفری از چک بلامحل چیست ؟

---

نظرات کاربران