سوء پیشینه کیفری و موارد آن

بعد از محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، مجرم، در مدت زمان مشخصی، بعد از اتمام مجازات، از یک سری از حقوق اجتماعی محروم شده و در این زمان، برای وی سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری درج می گردد. البته با توجه به نوع جرم، بعد از گذشت زمان مربوطه، از وی اعاده حیثیت شده و وضعیت او، به حالت سابق باز می گردد .

زمانی که فردی مرتکب جرمی می شود و یا به وی اتهامی زده می شود، متهم، معمولا نگران این موضوع است، که برای وی سوء پیشینه در نظر گرفته می شود یا خیر؟ سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری، وضعیتی است، که برای مجرم، پس از ارتکاب بعضی از جرایم عمدی، مطابق با قانون ایجاد می شود. در واقع سوء پیشینه، یک مجازات تبعی است، که انجام برخی از جرایم عمدی، به دنبال خود می آورد. 

مجازات های تبعی، که به دنبال مجازات اصلی برای مجرم ایجاد می شوند، فرد مجرم را تا مدت زمان مشخصی از حقوق اجتماعی، محروم می کند و از آنجایی که افراد، عموما برای برخی از اقدامات و اعمالی که در زندگی روزمره خود با آنها مواجه هستند، ممکن است نیاز به گرفتن گواهی عدم سوء پیشینه داشته باشند ، این موضوع، اهمیت دو چندانی پیدا می کند.

با توجه به توضیحات بالا و نظر به وضعیتی که سوء سابقه کیفری، برای افراد ایجاد می کند، در این مقاله قصد داریم، در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که سوء پیشینه کیفری چیست؟ سپس، مواردی که در سوء پیشینه درج می گردد و مواردی که درج نمی گردد را مورد بررسی قرار دهیم. اگر در خصوص سوء پیشینه کیفری، سوالاتی دارید، در این مقاله با ما همراه باشید.

سوء پیشینه کیفری چیست ؟

در پاسخ به این سوال که سوء پیشینه کیفری چیست؟ در ابتدا، باید به این موضوع اشاره شود، سوء پیشینه کیفری از سری مجازات های تبعی است. مجازات‌های تبعی، براساس حکم قانون، به صورت خود به‌ خود و به تبع مجازات اصلی جرم انجام شده، به مجرم تحمیل می شود. براساس ماده 25 قانون مجازات اسلامی: "بعد از محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده ، محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی، محروم می کند." 

اگر صرفا به فردی اتهام مجرم بودن زده شده باشد، یعنی حکم محکومیت وی صادر نشده و فقط به اتهام یک جرم در زندان باشد، تا مجرم بودن یا نبودنش ثابت گردد، برای فرد، سو پیشینه محسوب نمی گردد . اما اگر مجرمیت فرد، اثبات گردد، بر اساس مواردی که قانون بیان شده، برای وی سو پیشینه لحاظ می گردد .

از جمله تبعاتی که داشتن سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری برای افراد به دنبال خواهد داشت، سلب صلاحیت از انجام برخی از امور است، همچون تاثیر سوء پیشینه برای استخدام به صورت موقت و دایم، که در قانون پیش بینی شده است.

مواردی که در سو پیشینه درج می گردد

ماده 25 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، در خصوص جرائم شامل سوء پیشینه، اینگونه، مقرر کرده است : "محكوميت قطعی در جرایم عمدی، پس از اجرای حكم يا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در اين ماده، محكوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می كند:

هفت سال، در محكوميت به مجازات های سالب حيات و حبس ابد، از تاريخ توقف اجراي حكم اصلی

سه سال، در محكوميت به قطع عضو ، قصاص عضو ، در صورتی که ديه جنايت وارد شده، بيش از نصف ديه مجنی عليه باشد ، نفی بلد و حبس تا درجه چهار .

دو سال، در محكوميت به شلاق حدی ، قصاص عضو در صورتی که ديه جنايت وارد شده، نصف ديه مجنی عليه يا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج . "

به موجب تبصره 2 ماده 26 قانون مجازات اسلامی، فقط در مدت زمان های مذکور در فوق، فرد از حقوق اجتماعی محروم می گردد و بعد از گذشت این زمان ها، اعاده حیثیت شده و آثار تبعی محکومیت وی زایل شده و مجرم به وضعیتی که قبل از انجام جرم داشته است، بر می گردد. همچنین، شرایط پاک کردن سوء پیشینه ، برای مجرم وجود خواهد داشت.

به موجب تبصره 2 ماده 25 قانون مجازات اسلامی، در مورد جرایم قابل گذشت، اگر بعد از محکومیت قطعی متهم، با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود، آثار تبعی مجازات نیز رفع می شوند و دیگر سوء سابقه برای فرد به حساب نمی آید .

مواردی که در سوء پیشینه درج نمی گردد

براساس تبصره 1 ماده 25 قانون مجازات اسلامی، به جز سه مورد الف، ب، پ که در بالا به آنها اشاره شد، مراتب محكوميت در پيشينه كيفری محكوم درج می شود، اما در گواهی های صادره از مراجع ذی ربط منعكس نمی گردد، مگر در صورتی که به درخواست مراجع قضایی، برای تعيين يا بازنگری در مجازات باشد.

بنابر تبصره 2 این ماده، "در جرایم قابل گذشت نیز در صورتی كه پس از صدور حكم قطعی با گذشت شاكی يا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نيز رفع می شود."

در تبصره 3 این ماده، در خصوص عفو و آزادی مشروط، اینگونه مقرر شده است، که اگر محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و اجرای حکم، از حقوق اجتماعی محروم می باشد، اثر تبعی محکومیت، پس از گذشت مرور زمان اشاره شده، از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط ، رفع می شود.

اگر شخصی، ابتدا مجرم شناخته شده و متحمل مجازاتی شود، اما پس از مدتی، حکم تبرئه او صادر شود. دیگر مشمول مجازات تبعی یا سوء سابقه نخواهد بود. زیرا سوء سابقه، صرفا مختص کسانی است که، مرتکب جرایم عمدی شده باشند و زمانی که شخصی، تبرئه شده و معلوم گردد که مجرم نبوده است، دیگر نباید متحمل مجازات های تبعی شود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص سوء پیشینه کیفری و موارد آن، در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سوء پیشینه کیفری و موارد آن​ پاسخ دهند .