تعریف عقد تملیکی و عقد عهدی و تفاوت آنها

یکی از مهم ترین تقسیم بندی هایی که می توان از انواع عقود ارائه نمود ، عقد عهدی و عقد تملیکی می باشد و بسته به اینکه مالی به تملک دیگری درآمده باشد ، یا تعهدی به عهده دیگری قرار داده شده باشد ، موضوع عقد متفاوت خواهد بود . 

قراردادها انواع مختلفی دارند ؛ مثل عقد معین و عقد نامعین ، عقد معوض و عقد مجانی و عقد لازم و عقد جایز . در همه انواع قراردادها ، افراد بر حسب نیازهایشان اقدام به بستن عقود با موضوعات مختلفی می کنند و به همین دلیل ، در قراردادها مسائل مختلفی مطرح می شود که این مسائل می تواند نیاز مالی ، نیاز به خرید و فروش ، نیاز به انجام کاری توسط فرد دیگر و ... باشد .

با توجه به اینکه موضوع قرارداد ، نوع آن را مشخص می کند ، از این رو دانستن اینکه برای چه موضوعی قرارداد می بندیم مهم است . قراردادی که در آن صحبت از اجاره و قرض یک مال است با قراردادی که برای نقاشی کردن ساختمان یا کشیدن نقاشی بسته می شود متفاوت است . از این رو در این مقاله به بررسی مفهوم عقد تملیکی ، عقد عهدی و تفاوت عقد تملیکی و عهدی می پردازیم . 

عقد تملیکی چیست ؟

تملیک از مالکیت می آید و به معنای صاحب شدن چیزی است . عقدی که نتیجه آن انتقال مالکیت از یک نفر به نفر دیگر باشد ، یک عقد تملیکی است . بارزترین نمونه عقد تملیکی ، عقد بیع یا خرید و فروش است که در قانون مدنی ، عقد بیع به این صورت تعریف شده است :

" تملیک عین است به عوض معلوم ." یعنی خریدار در عوض پرداخت مال یا هزینه ای مشخص و معلوم ، مالک مورد معامله می شود . مثل خرید فروش خانه که خریدار با پرداخت مقدار مشخصی پول ، مالک خانه می شود . البته منظور از مالکیت ، یک مالکیت دائمی نیست و ممکن است در قرارداد ، مالکیت موقت در نظر گرفته شود .

برای مثال عقد اجاره و عقد قرض هم عقد تملیکی هستند . مستاجر در مدتی که خانه را اجاره کرده است در حکم مالک خانه است ؛ چون خانه طبق قرارداد اجاره در تصرف اوست . بنابراین ، در مجموع می توان گفت هر عقدی که نتیجه اصلی و مستقیم آن ، مالک شدن و تملیک مال باشد ، نوعی عقد تملیکی است .

عقد عهدی چیست ؟

عقد عهدی ، عقدی است که در آنها تعهد و الزام وجود دارد . این تعهد می تواند برای دو طرف قرارداد باشد و یا اینکه تنها یک طرف قرارداد متعهد باشد . در واقع عقد عهدی ، عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین قرارداد یا هر دو ملزم به انجام کاری می شوند که البته این تعهد می تواند مالی یا غیر مالی باشد .

برای مثال در عقد وکالت ، وکیل متعهد می شود که در مقابل دریافت حق الزحمه ، مورد وکالت را انجام دهد یا فردی به واسطه صدور چک ، متعهد به پرداخت وجه آن می شود . نمونه های دیگر عقد عهدی شامل عقد کفالت ، عقد عاریه ، عقد ضمانت ، حواله مزارعه و مساقات است . همچنین وعده نکاح و قول به ازدواج هم می تواند در زمره عقود عهدی قرار گیرد .

تفاوت عقد تملیکی و عقد عهدی

موضوع تعهد : اولین تفاوت عقد تملیکی و عهدی در موضوع تعهد است . گفتیم که موضوع تعهد در یک عقد تملیکی ، انتقال مالکیت است ؛ در حالیکه موضوع تعهد در عقد عهدی انجام دادن یک کار است .
نحوه درخواست انجام تعهد : مورد دیگر تفاوت عقد تملیکی و عقد عهدی مربوط به زمانی است که متعهد به تعهد خود عمل نکند . علت این تفاوت این است که موضوع تعهد در این دو عقد با هم متفاوت است . در عقد تملیکی چون یک مال وجود دارد نحوه مطالبه بنا به مورد می تواند متفاوت با یک عقد عهدی باشد .

برای مطالعه بیشتر درباره تعریف عقد تملیکی و عقد عهدی و تفاوت آنها در کانال تلگرام حقوق قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تعریف عقد تملیکی و عقد عهدی و تفاوت آنها پاسخ دهند .