نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم

زمانی که فردی، بر اثر جنایت عمدی یا غیر عمدی، فوت می کند، به او دیه تعلق می گیرد. دیه فرد متوفی، به ولی یا اولیای دم او یا همان وراث قانونی و شرعی، پرداخت می شود. مطابق قانون مجازات اسلامی، بستگان مادری، از دیه، ارث نخواهند برد. نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم و سهم دیه تصادفات پدر و مادر و فرزند و همسر متوفی، به میزان سهم الارث می باشد. 

قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، دیه را این گونه تعریف کرده است: "دیه، مقدار مال معینی است که در شرع مقدس، به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی، در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است." در واقع، هر کس به طور عمدی یا غیر عمدی، به جان یا سلامتی فردی، لطمه وارد کند، مسئول جبران خسارتی است که از عمل وی، به وجود آمده است.

زمانی که فردی، بر اثر جنایت عمدی یا غیر عمدی، فوت می کند، دیه فرد متوفی، به ولی یا اولیای دم او پرداخت می شود. در واقع، اولیای دم مجنی علیه، همان وراث او هستند، بنابراین، تقسیم دیه بین اولیای دم، تابع قوانین مخصوص به خود بوده و اینگونه نیست که هریک از اولیای دم، هر میزانی را که بخواهد، از دیه، دریافت کند.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، ابتدا، به این پرسش که دیه به چه کسانی پرداخت می گردد؟ پاسخ داده و سپس، نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم و سهم دیه تصادفات پدر و مادر و فرزند و همسر متوفی را بررسی کنیم. چنانچه پیرامون سهم دیه وراث و تقسیم دیه، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

دیه به چه کسانی پرداخت می گردد ؟

برای پاسخ به این پرسش که دیه به چه کسانی پرداخت می گردد؟ و سهم دیه تصادفات پدر و مادر و فرزند و همسر متوفی چقدر است؟ باید گفت: بر اساس قانون مجازات اسلامی، "دیه، مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو، به مجنی‌ علیه یا به ولی یا اولیای دم او داده می‌ شود." بر اساس این ماده، بسته به اینکه مجنی علیه، یعنی که کسی که جنایت بر او واقع شده است، زنده بوده یا فوت کرده باشد، دیه، به افراد متفاوتی، پرداخت خواهد شد که عبارتند از:

خود مجنی علیه: در صورتی که زنده باشد.

ولی دم یا اولیای دم مجنی علیه: در صورتی که مجنی علیه، فوت کرده باشد. اولیای دم مجنی علیه، پس از دریافت دیه، می توانند بر اساس نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم و مشخص کردن سهم دیه تصادفات پدر و مادر و فرزند و همسر متوفی، اقدام به تقسیم آن، میان خود نمایند.لازم به ذکر است که دیه جنایت بر میت به ورثه نمی رسد.

قانون مدنی، به طبقه بندی وراث پرداخته و سهم الارث هر یک از وراث را، به طور دقیق و بر مبنای شرع، مشخص نموده است. اولیای دم متوفی، باید، به مشخص کردن سهم دیه وراث، بپردازند و سپس، بر اساس نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم، اقدام به تقسیم دیه نمایند. بر اساس قانون مدنی، زنده بودن هر یک از وراث درجات و طبقات بالا، مانع ارث بری وراث سایر درجات و طبقات خواهد شد. نکته شایان ذکر بر مبنای تبصره ماده 452 قانون مجازات اسلامی، این است که بستگان مادری، از دیه ارث نمی برند و در مشخص کردن سهم دیه وراث، باید این موضوع را در نظر داشت.

تبصره ماده 452 قانون مجازات اسلامی، مقرر می دارد: "ورثه مقتول، به جز بستگان مادری، به نسبت سهم الارث، از دیه مقتول نیز ارث می برند." بنابراین، چنانچه ورثه مجنی علیه، قصد داشته باشند، بر اساس نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم و پس از مشخص کردن سهم دیه تصادفات پدر و مادر و همسر متوفی، اقدام به تقسیم دیه نمایند، باید بستگان مادری را در تقسیم دیه، از ردیف وراث، حذف نمایند و سپس سهم دیه وراث را مشخص کنند. در قسمت بعد، در خصوص نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم، توضیح خواهیم داد.

نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم

در قسمت قبل، در این خصوص که دیه به چه کسانی تعلق می گیرد، توضیح دادیم و گفتیم که در تقسیم دیه و هنگام مشخص نمودن سهم دیه وراث و  سهم دیه تصادفات پدر و مادر و فرزند و همسر متوفی،  بر مبنای تبصره ماده 452 قانون مجازات اسلامی، باید، بستگان مادری را از ردیف وراث، حذف کرد. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم، صحبت کنیم و تقسیم دیه بین اولیای دم را پس از پرداخت آن، توسط مسئول پرداخت دیه، توضیح دهیم.

زمانی که فردی، بر اثر جنایت عمدی یا غیر عمدی، فوت می کند، نحوه تقسیم دیه و میزان آن، یعنی سهم وراث، تابع قوانین تقسیم ارث می باشد. حصه و سهم هر یک از وراث، در قانون مدنی و بر اساس شرع، مشخص شده است و نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم نیز تابع همان است.

در صورتی که متوفی، همسر باردار داشته باشد، وجود جنین، بر سهم دیه وراث، تاثیر خواهد گذاشت. البته، جنین، در صورتی از دیه سهم می برد که « انعقاد نطفه جنین، قبل از فوت مورث بوده باشد و حتما زنده متولد بشود؛ اگر چه یک لحظه بعد از زنده متولد شدن، فوت کند." برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، می توانید مقاله سهم الارث جنین را مطالعه کنید.

چنانچه فرد منجر به فوت مجنی علیه، از وراث او باشد، در این صورت، به وی، دیه تعلق نمی گیرد.

اگر در اثر جنایتی، دو نفر فوت کنند و بین آن ها، رابطه توارث وجود داشته باشد، دیه فرد اول، به فردی که دوم فوت کرده است می رسد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم​ در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم پاسخ دهند.