رشوه چیست و مجازات آن

رشوه، عبارت است از وجه یا مال یا سندی که مستخدمین دولت، در قبال انجام دادن یا ندادن امری که مربوط به سازمان آن ها است، دریافت می کنند. مجازات جرم رشوه خواری، انفصال دائم از خدمت یا پرداخت غرامت بوده و نحوه شکایت از آن، مراجعه به سایت تعزیرات حکومتی یا ثبت شکوائیه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می باشد.

قوانین، با هدف ایجاد امنیت و جلوگیری از برهم خوردن نظم عمومی جامعه، وضع شده اند. یکی از مهم ترین اهداف قوانین مختلف، حفظ حقوق شهروندان می باشد. اما با این وجود، متاسفانه، برخی اوقات، عده ای سودجو، از موقعیت و مقام خود، سوء استفاده کرده و موجبات تضیع حق افراد جامعه را فراهم می آورند.

گروهی از اشخاص که می توانند با سوء استفاده از موقعیت و مقام خود، سبب برهم خوردن نظم عمومی و تضیع حقوق افراد عادی جامعه گردند، مستخدمین و مامورین قضایی و غیر قضایی دولت هستند. بر همین اساس و در راستای جلوگیری از سوء استفاده مستخدمین قضایی و غیر قضایی، از مقام و موقعیت خود، قانون گذار، برخی جرایم، نظیر ارتشا یا اختلاس را در خصوص آن ها، پیش بینی کرده و برای آن، مجازات سنگینی در نظر گرفته است. 

از این رو، در این مقاله، قصد داریم رشوه را تعریف کرده و بگوییم که مجازات رشوه چیست؛ سپس، نحوه شکایت از جرم رشوه خواری را توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید. 

رشوه چیست ؟

در پاسخ به این سوال که مجازات رشوه چیست؟ در ابتدا، باید به تعریف حقوقی رشوه، از منظر قانون بپردازیم و ارکان تحقق جرم رشوه خواری را بررسی کنیم، سپس، بگوییم که مجازات رشوه چیست. رشوه در واقع، وجه، مال یا سندی است که مستخدمین دولت، در راستای انجام دادن یا ندادن امری که مربوط به سازمان یا وظیفه آن ها است، دریافت می کنند. شایان ذکر است اینکه عمل در حیطه وظایف گیرنده رشوه باشد یا در شرح وظایف دیگری، تاثیری در عدم تحقق این جرم ندارد. به کسی که رشوه می دهد، راشی و به رشوه گیرنده، مرتشی می گویند. 

همانطور که اشاره کردیم، دریافت وجه، مال یا سند توسط مامورین و مستخدمین دولت، جهت انجام یا عدم انجام امری، موجب تحقق جرم رشوه می شود. نکته ای که در خصوص این جرم، باید مد نظر داشت، آن است که، این مساله که کار، توسط رشوه گیرنده انجام شود یا نشود یا اینکه کاری که برای انجام دادن یا ندادن آن، رشوه گرفته شده، در شرح وظیفه مرتشی بوده یا نه، تاثیری در عدم تحقق این جرم نخواهد داشت.

پس از تعریف رشوه، در ادامه، با توجه به ماده 3 و 4 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، خواهیم گفت که مجازات رشوه چیست.

مجازات رشوه دهنده و رشوه گیرنده

در قسمت قبل، تعریف کردیم که مفهوم حقوقی رشوه چه می باشد و گفتیم که جرم رشوه خواری، در خصوص کارمندان و مستخدمین دولت، معنا و مصداق می یابد. پس از تعریف رشوه، در این قسمت، قصد داریم، بر اساس قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، بگوییم که مجازات رشوه چیست. با توجه به ماده 3 و 4 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، مجازات جرم رشوه خواری، عبارت است از:

انفصال موقت از شش ماه تا سه سال : در صورتی که قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از بیست هزار ریال نباشد. البته چنانچه، کارمندی که مرتکب جرم ارتشا شده، در مرتبه مدیر کل یا هم درجه مدیر کل یا بالاتر باشد، مجازات وی، انفصال دائم از مشاغل دولتی خواهد بود.

از یک سال تا سه سال حبس و جزای نقدی، معادل قیمت مال یا وجه اخذ شده و انفصال موقت از شش ماه تا سه سال: چنانچه، قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال باشد. البته اگر مرتکب، در مرتبه مدیر کل یا هم درجه مدیر کل یا بالاتر باشد، مجازات وی، انفصال دائم از مشاغل دولتی می باشد.

دو تا پنج سال حبس، به علاوه جزای نقدی، معادل قیمت مال یا وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق: چنانچه، قیمت مال یا وجه گرفته شده توسط کارمند دولت، بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد. در صورتی که کارمندی که مرتکب جرم ارتشا شده است، در درجه پایین تر از مدیر کل باشد، مجازات وی، انفصال موقت از شش ماه تا سه سال می باشد.

پنج تا ده سال حبس، به علاوه جزای نقدی، معادل قیمت مال یا وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق: چنانچه، قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از یک میلیون ریال باشد. در این مورد نیز اگر مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیر کل باشد، مجازات وی انفصال موقت از شش ماه تا سه سال خواهد بود.

ضبط مالی که به عنوان رشوه داده شده، به نفع دولت: به عنوان مجازات تعزیری رشوه دهنده یا همان راشی.

پس از توضیح در خصوص مجازات جرم رشوه خواری، در ادامه مقاله، قصد داریم در خصوص نحوه شکایت از این جرم، صحبت کنیم. از آنجا که این جرم، دارای جنبه عمومی است، صرفا، نیاز به شکایت شاکی خصوص نداشته و با گزارش آن، توسط مردم و یا ضابطین قضایی نیز قابل پیگیری است. 

نحوه شکایت از رشوه

در قسمت های قبل، در خصوص جرم رشوه خواری توضیح دادیم و گفتیم که مجازات رشوه چیست. پس از صحبت در خصوص جرم رشوه خواری و مجازات آن، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص نحوه شکایت از رشوه گرفتن صحبت کنیم. در خصوص این جرم، به دو صورت، می توان اقدام به شکایت کرد: یکی با تنظیم شکوائیه و مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و دیگری، از طریق سامانه ثبت و اعلام جرم رشوه خواری، به آدرس tazirat.gov.ir که در ادامه، به توضیح هر یک خواهیم پرداخت.

نحوه شکایت از رشوه از طریق دفاتر خدمات قضایی

تنظیم یک شکوائیه:

در قدم اول از مراحل و نحوه شکایت از رشوه، فرد زیان دیده، باید اقدام به تنظیم یک شکوائیه یا شکایت نامه، تحت عنوان شکوائیه ارتشا نماید و آن را در یک فایل ورد ذخیره کند.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

قدم دوم از مراحل و نحوه شکایت از رشوه، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، جهت ثبت شکوائیه و ارجاع آن، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. پس از تنظیم شکوائیه، شاکی باید، با در دست داشتن مدارک هویتی خود و فایل ورد شکوائیه، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و اقدام به ثبت شکوائیه خود کند.

نحوه شکایت از رشوه از طریق سامانه گزارش رشوه سایت سازمان تعزیرات حکومتی:

در ابتدا، متقاضی باید، عبارت " سامانه ثبت و اعلام رشوه خواری" یا آدرس tazirat.gov.ir را در مرورگر خود جست و جو کرده تا وارد صفحه ای مشابه صفحه زیر شود. پس از ورود به صفحه، گزینه ثبت شکایت را انتخاب کند.

در این مرحله، متقاضی باید، اطلاعات مورد نیاز و شرح شکایت خود را در کادرهای مربوطه وارد نموده و پس از نوشتن تصویر امنیتی، گزینه ثبت را انتخاب کند.

با طی کردن یکی از دو طریقی که در بالا توضیح داده شد، افراد می توانند، نسبت به جرم رشوه خواری، اقدام به ثبت شکایت نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص رشوه و مجازات آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون رشوه و مجازات آن​ پاسخ دهند.