عقد کفالت

عقد کفالت که دارای انواع مطلق و موقت است، یکی از عقود لازم در قانون مدنی بوده که به موجب آن، یکی از طرفین عقد (کفیل)، حاضر کردن شخص ثالثی که به آن مکفول گفته می شود را نزد طرف دیگر عقد (مکفول له)، تعهد می کند و تنها در صورت وجود موارد بری شدن کفیل، نظیر فوت مکفول یا حاضر شدن او، شخصا نزد مکفول له، دیگر نیازی نیست که کفیل، به تعهد خود عمل نماید.

با توجه به کاربرد فراوانی که عقود و قراردادها، در میان مردم جامعه دارند، قانون گذار، بخش اعظمی از مواد قانون مدنی را به پیش بینی عقود و قواعد آن ها، اختصاص داده است تا افراد، هنگام انعقاد آن ها، به این مواد مراجعه کرده و با پیروی از تشریفات هر عقد، به طور صحیح، آن ها را منعقد نمایند.

عقد کفالت نیز از انواع عقود لازم و معین پیش بینی شده در قانون مدنی می باشد که شباهت بسیاری با عقد ضمانت دارد و به همین جهت، در اغلب موارد، با عقد ضمانت، یکی انگاشته می شود و همین امر، این ضرورت را ایجاب می کند که با مفهوم این عقد و شرایط انعقاد آن، آشنا شد.
از این رو در مقاله حاضر، قصد داریم تا توضیح دهیم مفهوم و شرایط عقد کفالت چیست و موارد بری شدن کفیل چه هستند؛ سپس، این عقد را به زبان ساده توضیح داده و انواع آن را از منظر قانون مدنی، بگوییم. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع می توانند، در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

عقد کفالت چیست ؟

در قانون مدنی، انواع عقود، نظیر عقد هبه، صلح و وقف، مورد پیش بینی قرار گرفته اند که عقد کفالت نیز، یکی از آن ها می باشد. برای پاسخ به این پرسش که شرایط عقد کفالت چیست؟ لازم است تا ابتدا، این عقد را از منظر قانون مدنی، مورد تعریف قرار داده و بگوییم که تعریف عقد کفالت چه می باشد؛ سپس، شرایط انعقاد آن را توضیح دهیم.

قانون مدنی، در ماده 734 خود، در تعریف عقد کفالت، مقرر می دارد: "کفالت، عقدی است که به موجب آن، احد طرفین در مقابل طرف دیگر، احضار شخص ثالثی را تعهد می کند. ‌متعهد را کفیل، شخص ثالث را مکفول و طرف دیگر را مکفول‌ له می گویند."

بر اساس ماده فوق، کفالت عقدی است که به موجب آن دو نفر، (کفیل و مکفول له)، اقدام به انعقاد عقدی می نمایند که در آن کفیل (یکی از طرفین عقد)، حاضر کردن شخص ثالثی که به آن، مکفول می گویند را در مقابل مکفول له (طرف دیگر عقد)، تعهد می کند. کفیل یا متعهد، باید در زمان و مکانی که تعهد کرده است، شخص ثالث یا مکفول را حاضر نماید.

شرایط عقد کفالت، اهلیت داشتن طرفین، وجود قصد و رضا در آن ها، مشروعیت جهت عقد و مشخص و معین بودن موضوع عقد می باشد و رضای مکفول، در انعقاد عقد کفالت، نقشی نخواهد داشت. در ادامه، در خصوص موارد بری شدن کفیل، از منظر قانون مدنی، توضیح خواهیم داد.

موارد بری شدن کفیل

منظور از موارد بری شدن کفیل، اموری است که در صورت وجود هر یک از آن ها، دیگر تکلیفی بر عهده کفیل، برای حاضر کردن مکفول، نزد مکفول له نمی باشد. مستفاد از ماده 746 قانون مدنی، مواردی که به عنوان موارد بری شدن کفیل، می توان نام برد، عبارتند از:

حاضر کردن مکفول، نزد مکفول له، توسط کفیل؛

حاضر شدن مکفول، نزد مکفول له، توسط خود مکفول؛

بری شدن ذمه مکفول از دینش نسبت به مکفول له، به هر نحو؛ 

بری کردن کفیل، توسط مکفول له؛

انتقال حق مکفول له به دیگری، به هر نحو؛

فوت کردن مکفول.

علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص وظایف کفیل می توانند، نسبت به مطالعه مقاله ای که در زیر، با عنوان وظایف کفیل چیست آمده است، اقدام نمایند. در ادامه، عقد کفالت را به زبان ساده، توضیح خواهیم داد. 

عقد کفالت به زبان ساده

در بخش اول مقاله، عقد کفالت را از منظر قانون مدنی، مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم که شرایط عقد کفالت چیست، با توجه به اینکه تعاریف حقوقی، دارای لغاتی تخصصی بوده و همین امر، فهم آن ها را برای افراد عادی، اندکی دشوار می کند، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا عقد کفالت را به زبان ساده و با ذکر یک مثال، تعریف کنیم.

گفتیم که عقد کفالت، عقدی است که در آن، یک نفر، تعهد می کند که شخص ثالثی را در زمان و مکانی مشخص، نزد شخص دیگری، حاضر نماید. به عنوان مثال، شخص الف (مکفول)، دین یا تعهدی، نسبت به شخص ب (مکفول له) دارد و شخص ج (کفیل)، به موجب عقد کفالت، تعهد می نماید که شخص الف (مکفول) را در زمان و مکان مقرر در عقد کفالت، نزد شخص ب (مکفول له)، برای ادای دین یا ایفای تعهد، حاضر نماید.

به طور معمول، در عقد کفالت، کفیل و مکفول له، مبلغی را تعیین می کنند تا در صورت عدم حاضر کردن مکفول، توسط کفیل، در موعد مقرر، کفیل، ملزم به پرداخت آن شود. با وجود اینکه عقد ضمانت، از جهاتی، شبیه به عقد کفالت است، اما، تفاوت هایی اساسی با این عقد دارد؛ علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص ضمانت و ارکان آن می توانند، نسبت به مطالعه مقاله زیر، اقدام نمایند.

انواع کفالت در قانون مدنی

پس از توضیح در این خصوص که شرایط عقد کفالت چیست و موارد بری شدن کفیل کدام است، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا با مراجعه به قانون مدنی، انواع کفالت را مورد بررسی قرار داده و به این پرسش که انواع کفالت در قانون مدنی کدام است؟ پاسخ دهیم.

ماده 737 قانون مدنی، در خصوص انواع کفالت مقرر می دارد:"کفالت ممکن است مطلق باشد یا موقت و در صورت موقت بودن، باید مدت آن معلوم باشد." بر این اساس، در پاسخ به این پرسش که انواع کفالت در قانون مدنی کدام است؟ باید گفت:

کفالت مطلق و کفالت مشروط، از انواع کفالت در قانون مدنی هستند. کفالت مطلق، عقد کفالتی است که در آن، مکفوله، هر زمان که بخواهد، می تواند حاضر کردن مکفول را از کفیل، تقاضا کند اما در کفالت موقت، به علت موعد دار بودن عقد کفالت، مکفول له، صرفا در موعد مقرر در عقد، می تواند حاضر کردن مکفول را از کفیل بخواهد و زودتر از موعد مقرر، حق چنین درخواستی را نخواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و نحوه انعقاد عقد کفالت در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه انعقاد عقد کفالت پاسخ دهند.