قانون انجام عمل مجرمانه را مستحق مجازات دانسته است . اما گاهی پیش می آید که شرایط مجرم به گونه ای است که نمی توان مجرم را به کیفر قانونی ، مجازات کرد و عدالت حکم می کند به موقعیت متهم با شرایط ویژه ای نگاه کرد . در واقع در برخی از مواقع قانون گذار انجام فعل مجرمانه را مباح دانسته و آن را مجازات نمی کند . مجازات نکردن جرم تنها در شرایط به خصوصی که در قانون تحت عنوان موانع مسئولیت کیفری مطرح شده است ممکن است . بنابراین موانع مسئولیت کیفری یعنی عاملی وجود دارد که مانع از ایجاد مسئولیت کیفری و مجازات برای مجرم می شود . از این رو در این مقاله به بررسی مصادیق موانع مسئولیت کیفری می پردازیم .
مصادیق موانع مسئولیت کیفری
موانع مسئولیت کیفری مواردی خاص و استثنئایی هستند که در قانون مجازات اسلامی سال 92 مورد اشاره قرار گرفته اند . مصادیق موانع مسئولیت کیفری از قبیل زیر هستند :
1-عدم بلوغ : اولین مانع مسئولیت کیفری عدم بلوغ است . طبق ماده 146 قانون مجازات اسلامی ، افراد نابالغ مسئولیت کیفری ندارند .
2-جنون : در ماده 149 قانون مجازات اسلامی آمده است که هرگاه مرتکب در زمان ارتکاب جرم دچار اختلال روانی بوده به نحوی که فاقد اراده و قوه تشخیص باشد ، مجنون محسوب می شود و مسئولیت کیفری ندارد .
3-اکراه : سومین مورد از موارد موانع مسئولیت کیفری ، اکراه غیرقابل تحملی است که موجب شده است فرد رفتاری که طبق قانون جرم است انجام دهد .
4-خواب و بی هوشی : در ماده 153 قانون مجازات اسلامی آمده است که هرکس در حال خواب و بی هوشی و مانند آنها ، مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود ، مجازات نمی گردد مگر اینکه شخص با علم به اینکه در حال خواب و بی هوشی مرتکب جرم می شود ، عمدا بخوابد و یا خود را بیهوش کند .
5-مستی و بی ارادگی : مستی و بی ارادگی ناشی از مصرف مسکرات ، مواد مخدر و روان گردان و نظایر آنها مانع مجازات نیست مگر اینکه ثابت شود مرتکب حین ارتکاب جرم به طور کلی مسلوب الاختیار بوده است . اما اگر ثابت شود مصرف این موارد به منظور ارتکاب جرم یا با علم به تحقق آن بوده است و جرم مورد نظر واقع شود ، به مجازات هر دو محکوم می شود .
6-جهل به حکم قانون : اینکه کسی ادعا کند نمی دانسته عملی جرم است ، مانع از مسئولیت کیفری او نیست مگر اینکه به طور معمول تحصیل علم از اینکه چه عملی جرم است و چه عملی جرم نیست برای او ممکن نباشد یا جهل به حکم از نظر شرعی مانع از مجازات باشد . البته منظور از جهل ، جهل به مجازات و مبران و نوع آن نیست بلکه جهل به جرم بودن عملی است که رخ داده .
7-دفاع مشروع : هرگاه فردی برای دفاع از نفس ، عرض ، تاموس ، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هر گونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع مرتکب عملی شود که طبق قانون جرم است ، در صورت وجود شرایط قانونی دفاع مشروع ، مجازات نمی شود .
8-از سایر موانع مسئولیت کیفری می توان به ارتکاب رفتار به حکم یا اجازه قانون اشاره کرد .
9-در صورتی که ارتکاب رفتار برای اجرای قانون لازم باشد ، مجازات اعمال نمی شود .
10-هم چنین ارتکاب رفتاری به امر قانونی مقام ذی صلاح ، در صورتی که امر مذکور خلاف شرع نباشد ، از موانع مسئولیت کیفری است .
11-اقدامات والدین و اولیای قانونی و سرپرستان صغار و مجانین که به منظور تادیب یا حفاظت آنها انجام می شود ، مشروط بر اینکه اقدامات مذکور در حد متعارف و حدود شرعی تادیب و محافظت باشد .
12-عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن مشروط بر اینکه سبب حوادث ، نقض مقررات مروبط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم مغایر موازین شرعی نباشد .
13-هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیا یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام می شود ، از عوامل مانع از مسئولیت کیفری محسوب می شوند .
14-هرگاه به امر غیر قانونی یکی از مقامات رسمی ، جرمی واقع شود ، امر کننده و مامور به مجازات مقرر در قانون محکوم می شوند اما ماموری که دستور امر کننده را به علت اشتباهی قابل قبول و به تصور اینکه قانونی است ، اجرا کرده باشد مجازات نمی شود و در دیه و ضمان تابع مقررات مربوطه است .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موانع مسئولیت کیفری، به کانال تلگرام حقوق کیفریمراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامونموانع مسئولیت کیفری پاسخ دهند .
برای مشاوره موانع مسئولیت کیفری
برای مشاوره موانع مسئولیت کیفری
نظرات کاربران
تعداد کل نظرات: 8
نسیبه
سلام و خسته نباشید در یک دعوی دختر من با پسری که او را تهدید کرده اگر دستبندش و گوشی اش را به او ندهد او را می کشد دخترم کاراته کار است و او را زده حالا شکایت کرده اند و پلیس رفته ، میخواستم بدونم ممکنه بره دادگاه ؟پاسخ مشاور: دوست عزیز اینکه پرونده به دادگاه می رود یا نه بستگی به روند رسیدگی دارد .
نسیبه
ممنونم می خوام بدونم براش سوء پیشینه می شه ؟پاسخ مشاور: در صورت برائت ایشان ، خیر
سینا
برادر من بستری شد بعد از تصادف گفتن باید رضایت بدین تا عمل کنیم
ساناز
سلام و خسته نباشید من تو یه مسابقه دو صدمه دیدم البته نه توسط رقیبام بلکه بخاطر اینکه روی زمین سنگ بود در حالی که این اتفاق تو مسابقات حرفه ای نمی فته ما شکایت کردیم حالا چی بشه نمی دونم پاسخ مشاور: در صورت اثبات تقصیر می توانید حقوقی قانونی خود را دریافت کنید .
حاله سرابی
اگر کسی بدون گواهینامه رانندگی کند و تصادف کند ، البته خدا رو شکر چیزی نشده و فقط دست بنده خدا مویه کرده ، حالا مجازات چیه ؟پاسخ مشاور: مجازات جرح غیرعمد ، دیه است.
مربی زاده
من تو یه کارگاه کار می کنم که انبار دست منه یه روز همکارم اومد با کلی تهدید که بارنامه رو امضا کن و من قبول نکردم چون باری نبود فقط می خواست پولشو بگیره بعدش با چاقو اومد تهدیدم کرد منم امضا کردم چون دستمو برید اما به رئیس گفتم حالا شکایت کنم چطور میشه ؟پاسخ مشاور: دوست عزیز شما می توانید به عنوان جرم تهدید از ایشان شکایت کنید .
صدف محبی
ممنون
ساحل رمضانی
سلام میشه در مورد دفاع مشروع هم توضیح بدید من تو سایتتون نمی تونم مقاله شو پیدا کنم پاسخ مشاور: این مقاله به زودی در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
نظر شما تا حداکثر 3 روز کاری تایید و نمایش داده خواهد شد.
اگر می خواهید همین الان سوالتان را از مشاور مربوطه بپرسید کافیست با تلفن ثابت از سراسر کشور
با شماره 9099095303 تماس بگیرید.
درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 180000 ریال ) در ارتباط باشید.
سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.
