طلاق به علت مفارقت جسمانی

طلاق به دلیل مفارقت جسمانی، زمانی مطرح می شود که زوجین، زندگی مشترک یا رابطه زناشویی را ترک کرده باشند. این جدایی در صورتی می تواند مبنای درخواست طلاق از سوی زن باشد که طولانی مدت، غیرقابل اصلاح و همراه با عسر و حرج بوده و اثبات گردد، مفارقت و عسر و حرج ناشی از آن، حاصل از رفتار زوجه نیست.

 پس از ازدواج، زوجین، نسبت به یکدیگر از حقوق و تکالیف ویژه ای برخوردار می شوند که از مهم ترین آن ها می توان به زندگی در زیر یک سقف و برقراری رابطه زناشویی، اشاره کرد. اما گاهی به دلایل مختلف، زن و شوهر برای مدتی طولانی، به صورت فیزیکی یا جنسی، از یکدیگر دور شده و هیچ‌ گونه ارتباطی با یکدیگر برقرار نمی‌ کنند. 

با توجه به تاثیرات منفی مفارقت جسمانی بر زندگی مشترک و مشکلات ناشی از آن، قوانین ایران، امکان طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین را پیش‌ بینی کرده‌ است. از آنجا که طلاق به علت مفارقت جسمانی، پیچیدگی‌ ها و شرایط خاص خود را دارد، ضروری است متقاضیان جدایی به سبب مفارقت، به ویژه زنان، از قوانین حاکم بر طلاق به این علت، مطلع باشند.

لذا در مقاله حاضر، مفهوم مفارقت جسمانی، شرایط طلاق به این علت، مدارک لازم، همچنین نحوه و مراحل این نوع طلاق، مورد بررسی قرار گرفته، نکات مهم مربوط به درخواست طلاق زوجه به دلیل مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین، توضیح داده شده و نمونه رای صادره در مورد این موضوع، رای دیوان و رای وحدت رویه در خصوص طلاق به دلیل مفارقت طولانی مدت زوجین، بررسی و ارائه گردیده است.

مفارقت جسمانی چیست

قبل از ذکر طلاق به علت مفارقت جسمانی یا جدایی طولانی مدت زوجین، ضروری است توضیح داده شود، مقصود از مفارقت جسمانی چیست. مفارقت جسمانی، به معنای جدایی فیزیکی زوجین است که در آن زن و شوهر، بدون دلیل موجه یا بدون توافق، زندگی مشترک را ترک کرده یا علی رغم زندگی در زیر یک سقف، هیچ گونه تماس جنسی و زناشویی، با یکدیگر ندارند.

در نظام حقوقی ایران، این امکان وجود دارد که مفارقت جسمانی، به عنوان یک دلیل موجه برای تقاضای طلاق عسر و حرج از سوی زن، بررسی شود. شایان ذکر است، از آنجا که حق طلاق در ایران، منحصر به مردان است و به این سبب می توانند، هر زمان که بخواهند، بدون نیاز به اثبات دلیلی خاص به محکمه، همسر خود را طلاق دهند، بحث طلاق به دلیل مفارقت جسمانی، اساسا در صورت درخواست طلاق از سوی زن، مصداق می یابد.

از مهم ترین پیامدهای مفارقت جسمانی می توان به از دست رفتن بنیان خانواده، ترغیب زوج یا زوجه به ثبت درخواست صدور حکم طلاق، بی‌ اعتنایی زوجین به وظایف زناشویی و حقوق متقابل، اشاره کرد. در ادامه، شرایط طلاق به علت مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین، بررسی خواهد شد.

شرایط طلاق به علت مفارقت جسمانی

همانطور که در تیتر پیشین مورد اشاره قرار گرفت، در نظام حقوقی ایران، این امکان وجود دارد که مفارقت جسمانی، به عنوان یک دلیل موجه برای تقاضای طلاق بررسی شود و در واقع، مفارقت جسمانی و جدایی طولانی زوجین، از مصادیق عسر و حرج زن در قانون است. از این رو، اطلاع از شرایط طلاق به علت مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین، ضروری است.

قبل از ذکر شرایط، باید مد نظر داشت، از آنجا که حق طلاق، بدون هیچگونه شرط و شروط و چون و چرا، متعلق به مردان است، اساسا این زنان هستند که در جدایی طولانی یا مفارقت جسمانی، اقدام به درخواست طلاق می نمایند و به همین دلیل، اغلب شرایطی که در ادامه ذکر می گردند، در خصوص زنان، مصداق خواهند داشت. با در نظر گرفتن این موضوع، شرایط طلاق به علت جدایی طولانی و مفارقت جسمانی عبارتند از:

اثبات قصور یا عدم همکاری زوج از سوی زوجه: دادگاه معمولا بررسی می‌ کند که آیا زوج، با ترک زندگی مشترک یا رفتارهای مشابه، موجب بروز مفارقت شده است یا خیر. در صورت تایید این امر، مفارقت می‌ تواند مبنای صدور حکم طلاق باشد. (نکته مهم اینکه، نشوز زوجه و مواردی از این دست، نباید سبب مفارقت جسمانی زوج از وی باشد.)

 مدت زمان مفارقت جسمانی: یکی از شروط اصلی طلاق به دلیل مفارقت جسمانی، اثبات طولانی بودن این جدایی است که معمولا، در صورتی که یک سال و بیشتر از یک سال باشد، مورد توجه محکمه، قرار می‌ گیرد. این جدایی باید به گونه ای باشد که امکان اصلاح روابط زوجین، وجود نداشته باشد. شایان ذکر است، مدت مذکور، به صورت کلی ذکر گردیده و این امکان وجود دارد که در جدایی های چند ماهه نیز، دادگاه به دلیل مفارقت جسمانی زوجین، اقدام به صدور رای طلاق، نماید.

عدم امکان ادامه زندگی مشترک و وجود عسر و حرج: متقاضی طلاق به علت مفارقت جسمانی، باید اثبات کند که زندگی مشترک غیر ممکن شده و هیچ امیدی به بازگشت به شرایط عادی وجود ندارد. این امر به‌ ویژه زمانی اهمیت دارد که زوجین به‌ طور قانونی، در تعهد زناشویی باقی مانده اند، اما عملا با یکدیگر زندگی نمی کنند یا دچار طلاق عاطفی شده اند.

مدارک لازم برای طلاق به دلیل مفارقت جسمانی

پس از بررسی مفهوم مفارقت جسمانی و ذکر شرایط طلاق به این علت در تیترهای پیشین، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مدارک لازم برای طلاق به دلیل مفارقت جسمانی، مورد توضیح و بررسی، قرار خواهد گرفت. این مدارک، عبارتند از:

شهادت شهود: ارائه شهادت افرادی که جدایی زوجین را تایید می‌ کنند، می‌ تواند مدرکی کلیدی در اثبات مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت آن ها باشد.

مدارک سکونت جداگانه: مدارکی مانند قرارداد اجاره‌ نامه، گواهی اشتغال در شهر یا محل دیگر و قبض‌ های خدماتی، می‌ تواند نشان‌ دهنده سکونت جداگانه باشد.

مستندات قانونی: شامل مدارک شناسایی، گواهی ازدواج موقت مرد با زنی دیگر و سایر اسناد مرتبط، که به اثبات قانونی وضعیت مفارقت کمک می‌ کنند.

اقرارنامه رسمی از مرد، استشهادیه محضری از شهودی که حاضر به حضور در دادگاه نیز هستند، هرگونه سند و مدرک و اماره ای که در به علم رسیدن قاضی در خصوص وجود مفارقت فیزیکی و جسمانی، کمک کند. شایان ذکر است، در صورتی که زن مدعی است، مدت ها با همسر خود، رابطه زناشویی نداشته، می تواند برای اثبات این امر، از پزشکی قانونی، نامه اخذ نموده و به محکمه، تقدیم کند.

نحوه طلاق به علت مفارقت جسمانی

نحوه طلاق به علت مفارقت جسمانی، پرسش افراد متقاضی این امر است، از این رو، در دو بخش جداگانه، درباره نحوه و مراحل طلاق از طرف مرد به علت مفارقت جسمانی و نحوه و مراحل طلاق از طرف زن به علت مفارقت جسمانی، توضیح داده خواهد شد.

در صورتی که مردان، به علت مفارقت جسمانی، متقاضی صدور حکم طلاق باشند، باید دادخواست مربوطه را تنظیم و به صورت فایل ورد، برروی یک حافظه، ذخیره کنند، سپس با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تقدیم مدارک، دادخواست و هزینه دادرسی، دادخواست مربوطه را ثبت و به دادگاه صالح، ارسال نماید. دادگاه با بررسی دادخواست، اقدام به تشکیل جلسه رسیدگی و صدور رای خواهد نمود؛

مرد پس از تعیین تکلیف در خصوص حقوق مالی زن در زندگی مشترک، می تواند با در دست داشتن رای مربوط به طلاق، به دفترخانه مراجعه کرده و تقاضای جاری شدن صیغه طلاق را داشته باشد. تا مادامی که حقوق مالی زن، پرداخت یا تعیین تکلیف نشود یا زن رضایت خود را مبنی بر دریافت آن در موعدی دیگر یا بذل حقوق، اعلام ننماید، امکان جاری شدن صیغه طلاق، وجود نخواهد داشت.

در این شرایط نیز زوجه باید دادخواست مربوطه را تنظیم کرده و با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، ثبت نماید. سپس زوجه باید در جلسات رسیدگی به پرونده، حاضر شده و وجود مفارقت جسمانی یا جدایی طولانی مدت، عسر و حرج ناشی از این امر و... را به محکمه، ثابت کند. در صورتی که قاضی، دلایل زن را موجه بیابد و مفارقت جسمانی را تایید کند، اقدام به صدور رای مربوطه، خواهد کرد.

درخواست طلاق زوجه به دلیل مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین

در توضیح درخواست طلاق زوجه به دلیل مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین، باید گفت، از آنجا که صرف ادعای مفارقت جسمانی از سوی زن، به‌ عنوان اصل یا قاعده ای کلی برای طلاق، پذیرفته نخواهد شد، او باید بتواند نسبت به اثبات دلایل و مشکلاتی که سبب مفارقت جسمانی و عسر و حرج گردیده، همچنین نسبت به اثبات آثار منفی مفارقت و عسر و حرج ناشی از این آثار، نظیر ترک انفاق، اقدام کند.

بر مبنای آرای صادره در خصوص این موضوع، به ویژه رای اخیر دیوان عالی کشور، باید گفت، "در صورتی که عدم تمکین زوجه، منشا مفارقت جسمانی طولانی مدت و صدور حکم تجویز ازدواج مجدد برای زوج باشد، وی نمی تواند با استناد به عسر و حرج ناشی از آن، تقاضای الزام زوج به طلاق را مطرح کند."

همچنین از آنجا که عنوان "مفارقت جسمانی"، نمی‌ تواند به‌ تنهایی دلیلی برای صدور حکم طلاق باشد، در بررسی درخواست‌ های طلاق، منشا این جدایی و عوامل زمینه‌ ساز آن باید مورد توجه محکمه قرار گیرد و نباید صرفا بر مدت زمان دوری، تمرکز شود.

به همین علت، بررسی دقیق علل و عوامل اصلی اختلافات زوجین توسط محکمه، همچنین اثبات عسر و حرج توسط زوجه در خصوص عواملی که یکی از آثار آن، مفارقت جسمانی است، الزامی بوده و تنها استناد به عناوین کلی مانند "کراهت"، "بلاتکلیفی" یا "مفارقت جسمانی"، بدون ارزیابی دقیق شواهد و دلایل، قابل پذیرش نخواهد بود.

در صورتی که منشا اختلافات، تاثیر رفتارهای طرفین و شرایط واقعی زندگی مشترک که سبب مفارقت جسمانی یا جدایی طولانی مدت زوجین شده، مورد بررسی قرار نگیرد، امکان نقض آرای صادره و ارجاع پرونده برای بررسی مجدد به دادگاه، وجود دارد.

نمونه رای صادر شده در مورد مفارقت جسمانی طولانی مدت زوجه

مطالعه آرای صادره در مورد مفارقت جسمانی، بهترین راه برای اطلاع از نحوه طرح این دعوی، همچنین دفاع از دعوای مطروحه است. از این رو، در این تیتر از مقاله دینا، فایل دانلود یک نمونه رای صادر شده در مورد مفارقت جسمانی طولانی مدت زوجه، ارائه شده است.

در ادامه، رای نهایی دیوان به طلاق به دلیل مفارقت طولانی مدت، ارائه خواهد شد. علاقمندان به مشاهده و مطالعه نمونه دادخواست فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی مرد می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک بیشتر بخوانید را مورد بررسی، قرار دهند.

رای نهایی دیوان به طلاق به دلیل مفارقت طولانی مدت

در تیترهای پیشین، توضیح داده شد که شرایط و مدارک لازم برای طلاق به علت مفارقت جسمانی و جدایی طولانی مدت زوجین چیست و اشاره گردید که زوجه متقاضی درخواست طلاق به سبب عسر و حرج ناشی از مفارقت جسمانی و طولانی مدت، باید اثبات کند که زوج، سببی برای این مفارقت بوده نه زوجه. رای نهایی دیوان به طلاق به دلیل مفارقت طولانی مدت نیز در این باره، تعیین تکلیف کرده است.

در توضیح رای دیوان به طلاق به دلیل مفارقت طولانی مدت باید گفت، دیوان عالی کشور، در پی فرجام خواهی از رای صادره درباره درخواست طلاق به دلیل مفارقت طولانی، اقدام به صدور رای نموده که به موجب آن، اگر زوجه به دلیل عدم تمکین، منشا مفارقت جسمانی طولانی مدت شده باشد و دادگاه برای زوج، حکم تجویز ازدواج مجدد صادر کرده باشد، زوجه نمی‌ تواند با استناد به عسر و حرجی که خود باعث آن شده، درخواست الزام زوج به طلاق را ارائه دهد. 

پیام مهم رای دیوان عالی کشور، عبارت است از اینکه، عسر و حرجی که به‌ طور مستقیم، ناشی از رفتار خود زوجه است، نمی‌ تواند مبنای قانونی برای مطالبه طلاق قرار گیرد. در ادامه، این رای که به اشتباه در عرف به آن، رای وحدت رویه در خصوص مفارقت جسمانی نیز گفته می شود، ارائه خواهد شد.

رای وحدت رویه در خصوص مفارقت جسمانی

در توضیح رای وحدت رویه در خصوص مفارقت جسمانی باید گفت، تا کنون رای وحدت رویه ای در این باره صادر نشده و در عرف، رایی که دیوان عالی کشور، در پی فرجام خواهی پیرامون موضوع طلاق به سبب مفارقت جسمانی صادر نموده را رای وحدت رویه می دانند.

بر اساس این رای، اگر زوجه به دلیل عدم تمکین، منشا مفارقت جسمانی طولانی مدت شده باشد و دادگاه به این سبب برای زوج، حکم تجویز ازدواج مجدد صادر کند، زوجه نمی‌ تواند با استناد به عسر و حرجی که خود باعث آن شده، درخواست الزام زوج به طلاق را ارائه دهد. علاقمندان به دانلود و مطالعه رای مذکور می توانند، از طریق باکس دانلود زیر، اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط طلاق به علت مفارقت جسمانی در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط طلاق به علت مفارقت جسمانی پاسخ دهند.