مطالبه نحله ایام زوجیت

مطالبه نحله ایام زوجیت، عموما در موارد طلاق به درخواست مرد و عدم تعلق اجرت المثل به زن، مصداق می یابد. نحله، قابل جمع با اجرت المثل نیست و ناشزه بودن زن، منافاتی با حق مطالبه نحله ایام زوجیت توسط وی، نخواهد داشت؛ برای این امر کافی است، زوجه ناشزه با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، دادخواست مربوطه را ثبت کند.

نحله، به عنوان یکی از حقوق مالی زنان در نظام حقوقی ایران، در شرایطی خاص، به زوجه تعلق می گیرد. این مبلغ با هدف جبران زحمات زن در طول زندگی مشترک، توسط دادگاه و بر اساس وضعیت مالی زوج تعیین شده و اصولا به عنوان جایگزینی برای اجرت المثل در نظر گرفته می شود.

با توجه به پیچیدگی قواعد مربوط به مطالبه نحله و اختلاف نظرهایی که در مورد مطالبه این حق، توسط زنان ناشزه وجود دارد، آگاهی از شرایط و ضوابط قانونی مطالبه این حق مالی، ضروری است؛ درک صحیح از قوانین و مقررات مرتبط با مطالبه نحله ایام زوجیت می تواند، زنان را در دستیابی بهتر به این حق از حقوق قانونی شان، یاری کند.

لذا در مقاله حاضر، مفهوم نحله، شرایط و قواعد مطالبه نحله ایام زوجیت و تفاوت نحله و اجرت المثل مورد بررسی قرار گرفته، درباره قابل جمع بودن نحله و اجرت المثل، تعلق نحله به زن ناشزه و مبلغ نحله در سال 1403 توضیح داده شده و نمونه دادخواست مطالبه نحله، ارائه گردیده است.

نحله ایام زوجیت چیست

قبل از ذکر تفاوت نحله و اجرت المثل، ضروری است، توضیح داده شود که مقصود از نحله ایام زوجیت چیست؟ نحله ایام زوجیت در حقوق ایران، به معنای هدیه یا بخششی است که در موارد خاص، به زن تعلق می‌ گیرد؛ برای بررسی موارد خاص، باید تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، مورد بررسی قرار گیرد. به موجب تبصره 6 ماده واحده مذکور؛

هرگاه طلاق به درخواست زن نباشد و تقاضای طلاق از سوی مرد نیز به دلیل تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار او نباشد، دادگاه بدین شرح اقدام خواهد کرد: اگر زن، کارهایی را بدون قصد تبرع انجام داده باشد، دادگاه اجرت المثل آن را محاسبه کرده و مرد را به پرداخت آن محکوم می‌ کند اما در صورتی که شرایط مذکور فراهم نباشد، دادگاه مبلغی را به عنوان نحله، برای زن تعیین خواهد نمود.

این به معنای آن نیست که اگر طلاق به درخواست زن باشد یا به دلیل تخلف یا سوء رفتار او صورت گیرد، زن حق دریافت اجرت المثل یا نحله را ندارد. بلکه قانون‌ گذار تصریح کرده است که در مواردی که طلاق به درخواست مرد و بدون تقصیر زن باشد، دادگاه موظف است بدون نیاز به دادخواست جداگانه، درباره نحله یا اجرت المثل، حکم صادر کند. در سایر موارد، ارائه دادخواست جداگانه ضروری است.

در واقع، نحله مبلغی است که بابت جبران زحمات زوجه در زندگی مشترک، با توجه به شرایط مالی مرد و با تصمیم قاضی، بدون نیاز به کارشناسی، تعیین می شود. این مبلغ، نوعی جبران مالی، برای فعالیت‌ هایی است که زن در طول زندگی مشترک، انجام داده است. 

نکته مهم این که نحله، صرفا یک تعهد مالی نیست، بلکه اقدامی برای برقراری عدالت در جدایی‌ ها به شمار می‌ رود. نحله نشان دهنده مسئولیت مرد، در قبال مشارکت زن در امور خانوادگی بوده و به قاضی امکان می‌ دهد تا با توجه به وضعیت زندگی مشترک، مبلغی عادلانه تعیین کند.

مطالبه نحله ایام زوجیت

در توضیح مطالبه نحله ایام زوجیت و شرایط و قواعد آن باید گفت، برای مطالبه نحله ایام زوجیت، در برخی موارد، نیاز به ثبت دادخواست است و در برخی موارد، نیاز به ثبت دادخواستی جداگانه نیست. با این توضیح که، مستفاده از تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، تفسیر آن و آرای صادره در خصوص این موضوع؛

در صورتی که طلاق از طرف مرد ( به درخواست مرد) و بدون تقصیر زن صورت گیرد، دادگاه موظف است بدون نیاز به ارائه دادخواست جداگانه، درباره نحله یا اجرت المثل، رای صادر نماید.

در مواردی که طلاق به درخواست زن یا ناشی از تقصیر، تخلف از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار زن باشد، دادگاه برای صدور حکم درباره نحله یا اجرت المثل، نیاز به دادخواست جداگانه دارد. برای این امر، زن باید فایل دادخواست خود را به صورت ورد، تنظیم و برروی یک حافظه، ذخیره کند و برای ثبت و ارسال آن به محکمه، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برود.

تفاوت نحله و اجرت المثل

در توضیح تفاوت نحله و اجرت المثل باید گفت، همانطور که در تیترهای پیشین مقاله نیز اشاره شد، نحله و اجرت المثل، دو مفهوم مرتبط با جبران زحمات زن در دوران زوجیت هستند، اما از نظر شرایط تحقق و نحوه پرداخت، تفاوت‌ های مهمی دارند. این تفاوت‌ ها در فلسفه، شرایط قانونی و نحوه محاسبه آن‌ ها مشهود است. تفاوت نحله و اجرت المثل عبارتند از:

نحوه محاسبه: اجرت المثل، با نظر کارشناس و با بررسی میزان کار انجام شده تعیین می‌ شود، اما نحله نیازی به کارشناسی ندارد و قاضی با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد و زحمات زن، مبلغ آن را تعیین می‌ کند.

مبنای حقوقی: اجرت المثل، بر اساس تبصره ماده 336 قانون مدنی، به دلیل انجام کارهایی که انجام آن ها، شرعا به عهده زن نبوده، عرفا برای آن کارها اجرت‌المثل پرداخت می گردد و زن، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده است، تعیین می شود؛

 اما نحله، بر اساس بند "ب" تبصره 6 قانون اصلاح مقررات طلاق، به عنوان هدیه‌ ای حمایتی در نظر گرفته شده و زمانی تعیین می شود که زوجه، کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده، با قصد تبرع انجام داده باشد یا طلاق به درخواست مرد، به دلیل سوء رفتار زن باشد و زن مستحق دریافت اجرت المثل، شناخته نشود.

آیا نحله و اجرت المثل قابل جمع است

یکی از پرسش های مطروحه از سوی زوجین درحال طلاق، مبنی بر این است که آیا نحله و اجرت المثل قابل جمع است یا خیر؟ از این رو، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، در خصوص امکان جمع نحله و اجرت المثل، توضیح داده خواهد شد و قواعد آن، ذکر خواهد گردید.

در توضیح قابل جمع بودن اجرت المثل و نحله باید گفت، اجرت المثل و نحله در طول یکدیگر قرار دارند و هرگز هم زمان به زن تعلق نمی‌ گیرند. دادگاه با تعیین یکی، دیگری را منتفی می‌ داند. در توضیح بیشتر این موضوع، باید اضافه کرد؛

نحله و اجرت المثل قابل جمع نیستند و دادگاه، تنها یکی از این دو را تعیین می‌ کند. به همین دلیل، زن باید در صورت ثبت دادخواست، شرایط را به گونه‌ ای توضیح دهد که اولویت دریافت یکی از این حقوق، مشخص شود. در ادامه، در خصوص تعلق یا عدم تعلق نحله به زن ناشزه، توضیح داده خواهد شد.

آیا به زن ناشزه نحله تعلق میگیرد

در پاسخ به این پرسش که آیا به زن ناشزه نحله تعلق میگیرد باید گفت؟ بله، ناشزه بودن زن، منافاتی با مطالبه نحله ایام زوجیت و تعلق نحله به وی نداشته و این امر، به صراحت در رای صادره از سوی شعبه دیوان عالی، در خصوص رای فرجام خواسته پیرامون این موضوع، تصریح شده است. علاقمندان به دانلود و مطالعه رای می توانند از طریق باکس زیر، اقدام کنند.

باید دقت داشت، گاهی ناشزه شناخته شدن زن، صرفا به دلیل نداشتن تمکین خاص (عدم برقراری رابطه زناشویی) و یا به دلیل توجه نکردن به درخواست های مرد در خصوص مسائلی چون، شاغل نبودن است و با همه این ها، زن همچنان در منزل، اموری نظیر آشپزی، شستشو، نگهداری از فرزندان و .... را انجام می دهد؛ به همین دلیل است که نشوز، نمی تواند منعی برای مطالبه نحله باشد؛ مگر اینکه نشوز زن در تمام زمینه های زندگی مشترک، ثابت گردد.

مبلغ نحله در سال ۱۴۰۳

مبلغ نحله در سال ۱۴۰۳، به صورت ثابت یا مشخص در قانون تعیین نشده و وابسته به تصمیم قاضی پرونده است. دادگاه برای تعیین میزان نحله، شرایط مالی مرد و زحمات زن در زندگی مشترک را در نظر می‌ گیرد. در نتیجه، این مبلغ می‌ تواند در هر پرونده، متفاوت باشد.

باید گفت، همانطور که در تیترهای پیشین نیز اشاره شد، قاضی بدون نیاز به ارجاع به کارشناس، با بررسی مدارک مالی و توان اقتصادی مرد، مبلغی را که متناسب با وضعیت مالی زوج باشد تعیین، می‌ کند. این مبلغ نه بر اساس نرخ ثابت، بلکه به صورت موردی و با توجه به شرایط خاص هر خانواده، تعیین می‌ گردد.

در سال ۱۴۰۳، با توجه به تورم و افزایش هزینه‌ های زندگی، احتمالا نحله‌ های تعیین‌ شده توسط دادگاه‌ ها در مقایسه با سال‌ های گذشته، بالاتر خواهد بود. با این حال، اصل تعیین مبلغ، همچنان وابسته به توانایی مالی مرد و قضاوت قاضی، باقی می‌ ماند.

نمونه دادخواست مطالبه نحله

با توجه به اینکه مطالعه نمونه دادخواست های مرتبط با مطالبه نحله، به تنظیم بهتر دادخواست این موضوع و همچنین، دفاع در خصوص این پرونده، کمک کننده است، در ادامه، یک نمونه دادخواست مطالبه نحله، ارائه خواهد شد و علاقمندان به دانلود آن می توانند، از طریق باکس زیر، اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مراحل مطالبه نحله ایام زوجیت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مراحل مطالبه نحله ایام زوجیت پاسخ دهند.