قرار رد دعوا چیست و شرایط صدور آن

 قرار رد دعوا، یکی از قرارهای قاطع دعوا بود که با صدور آن، پرونده از دادگاه، خارج می شود. این قرار، در دو مورد مطرح شدن برخی ازایرادات از سوی خوانده در اولین جلسه دادرسی و استرداد دعوا از سوی خواهان، صادر شده و از جمله شرایط صدور آن، طرح ایرادات تا پایان جلسه اول دادرسی و استرداد دعوا، تا قبل از پایان دادرسی می باشد.

هنگامی که خواهان، برای تقدیم دادخواست به دادگاه حقوقی، اقدام کرده و پرونده در مراجع قضایی مطرح می گردد، قاضی در طول این جلسات، تصمیماتی را اتخاذ کرده  که این تصمیمات، ممکن است قبل از اینکه قاضی به ماهیت پرونده ورود کرده، گرفته شود که به آن ها قرار گفته می شود.

قرارها، قسمت مهمی از آرای دادگاه ها را تشکیل داده که از جمله رایج ترین قرار های صادر شده از سوی دادگاه ها، قرار رد دعوا است . قرار رد دعوی از انواع قرارهای قاطع دعوی بوده که دارای شرایط و نحوه اعتراض مخصوص به خود می باشد و بدون وجود این شرایط، امکان صدور آن وجود نخواهد داشت.

به همین دلیل، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که قرار رد دعوی چیست؟ و پس از تعریف این قرار قاطع دعوا، به بررسی شرایط صدور آن در قانون آیین دادرسی مدنی و  نحوه اعتراض به آن خواهیم پرداخت.

قرار رد دعوی چیست؟

پیش از آنکه به این سوال، پاسخ دهیم که قرار رد دعوی چیست؟ لازم است تا کمی در مورد مفهوم قرار صحبت نماییم. به طور کلی، آرای صادر شده از دادگاه های حقوقی و کیفری، به دو گروه، تقسیم می شوند: حکم و قرار. منظور از حکم، رایی است که در ماهیت دعوا صادر شده و به اختلاف پایان می دهد، یعنی قاطع دعوا می باشد.

در نتیجه، هر رایی که حکم نباشد، یعنی یا قاطع دعوا بوده(مثل قرار سقوط دعوا) یا در ماهیت صادر گردد(مثل قرار کارشناسی)، قرار محسوب خواهد شد. قرار رد دادخواست، ابطال دادخواست، ارجاع امر به کارشناس و قرار جلب به دادرسی، نمونه هایی از مهم ترین قرارهای حقوقی و کیفری می باشند.

قرارهایی که از سوی دادگاه، صادر می شوند، خود بر دو نوع اعدادی(مقدماتی) و قاطع(نهایی) هستند. منظور از قرارهای اعدادی(مقدماتی)، قرارهایی است، با صدور آن ها، پرونده، آماده صدور رای می گردد. مثل قرار کارشناسی؛ و مقصود از قرارهای قاطع(نهایی)، قرارهایی است که با صدور آن ها، بدون ورود به ماهیت دعوا، پرونده از دادگاه رسیدگی کننده به دعوا خارج می شود. مانند قرار سقوط دعوا.

یکی از قرارهایی که در محاکم حقوقی و بر اساس مقررات قانون آیین دادرسی مدنی، صادر می گردد، قرار رد دعوا می باشد. موارد صدور قرار رد دعوا، در مواد 84 و 107 قانون مزبور، مشخص گردیده که مطابق این مواد، قرار رد دعوی، به طور کلی، در دو مورد، صادر می گردد: مطرح شدن برخی ازایرادات از سوی خوانده در اولین جلسه دادرسی و استرداد دعوا از سوی خواهان.

بنابراین، در پاسخ به این سوال که قرار رد دعوی چیست؟ باید گفت، که قرار رد دعوا، یکی از قرارهای قاطع دعوا بود که با صدور آن، پرونده از دادگاه، خارج می شود. این قرار، در دو مورد مطرح شدن برخی ازایرادات از سوی خوانده در اولین جلسه دادرسی و استرداد دعوا از سوی خواهان، صادر می گردد.

شرایط صدور قرار رد دعوی

بر اساس مواد 84 و 107 قانون آیین دادرسی مدنی، قرار رد دعوا، به عنوان یکی از قرارهای قاطع دعوی، به طور کلی، در دو مورد، صادر می گردد: مطرح شدن برخی ازایرادات از سوی خوانده، در اولین جلسه دادرسی و استرداد دعوا از سوی خواهان. به همین دلیل، در این بخش، به توضیح شرایط صدور قرار رد دعوی، در دو قسمت جداگانه می پردازیم.

شرایط صدور قرار رد دعوی در ماده 84 قانون ایین دادرسی مدنی

مطابق ماده 84 قانون ایین دادرسی مدنی، خوانده در 11 مورد، می تواند ایرادات ذکر شده در ماده را مطرح کرده و در صورتی که دادگاه، یکی از این ایرادات را وارد بداند، قرار رد دعوا را صادر می کند. این موارد، عبارتند از:

شرایط صدور قرار رد دعوی در ماده 84 قانون ایین دادرسی مدنی، شامل 2 شرط می باشد: اول آنکه، یکی از موارد صدور قرار رد دعوا، یعنی موارد 11 گانه فوق، حتما باید در رابطه با دعوای خواهان وجود داشته باشد. دوم آنکه، خوانده باید این ایرادات را تا پایان جلسه اول دادرسی، مطرح نماید، مگر اینکه علت ایراد، بعد از جلسه اول دادرسی، ایجاد گردد.

شرایط صدور قرار رد دعوی در ماده 107 قانون ایین دادرسی مدنی

مطابق ماده 107 قانون ایین دادرسی مدنی: «استرداد دعوا و دادخواست، به ترتیب زیر صورت می‌ گیرد: ... ب - خواهان می‌ تواند مادامی که دادرسی تمام نشده، دعوای خود را استرداد کند. در این صورت، دادگاه، قرار رد دعوا صادر می نماید ....»

بنابراین، شرایط صدور قرار رد دعوی در ماده 107 قانون ایین دادرسی مدنی، آن است که خواهان باید تا قبل از اینکه دادرسی تمام شود، برای استرداد دعوای اقامه شده، اقدام نماید. منظور از تمام شدن دادرسی، آن بازه زمانی است که در آن مقطع، مذاکرات و دفاعیات طرفین، پایان می یابد و آنها در پاسخ به سوال قاضی، دیگر حرفی یا دفاعی برای اظهار نخواهند اشت.

این مساله، از بند ج ماده مذکور استنباط می گردد؛ چرا که مطابق این بند، بعد از ختم مذاکرات طرفین، استرداد دعوا، منوط به رضایت خوانده خواهد بود و در صورتی که خوانده، راضی به این امر نباشد، خواهان باید به کلی از دعوای خود صرف نظر کرده که در این صورت، دادگاه، قرار سقوط دعوا را صادر خواهد کرد.

نحوه اعتراض به قرار رد دعوا

یکی از مسائل مهم که در رابطه با قرار رد دعوا، مطرح می شود، بحث نحوه اعتراض به قرار رد دعوا می باشد. با این توضیح که چنانچه، در پی وجود ایراداتی که در بخش قبل، توضیح داده شد یا استرداد دعوا از سوی خواهان، قرار رد دعوا صادر گردد، آیا متضرر از قرار، می تواند به قرار رد دعوا اعتراض کند؟ و نحوه اعتراض به چه صورت می باشد؟

لازم به ذکر است که به موجب مواد 367 و 368 قانون آیین دادرسی مدنی، قرار رد دعوا، جزء قرارهای قابل فرجام خواهی نبوده و بنابراین، متضرر از این قرار نمی تواند، در دیوان عالی کشور، از قرار صادره، فرجام خواهی نماید.

در مورد نحوه اعتراض به قرار رد دعوا، نیز باید گفت، نحوه اعتراض به این قرار، به این صورت بوده که متقاضی، باید با در دست داشتن مدارک لازم، شامل کارت ملی، شماره پرونده، شماره قرار و یک نسخه از قرار صادره، به یکی از دفاتر خدمات قضایی، مراجعه کرده و برای ثبت درخواست اعتراض به قرار رد دعوا، اقدام نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد قرار رد دعوا و شرایط صدور آن در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قرار رد دعوا و شرایط صدور آن​ پاسخ دهند .