سنوات ارفاقی بازنشستگی

سنوات ارفاقی بازنشستگی به عنوان امتیازی برای کارکنان مشاغل سخت و زیان آور، جانبازان، معلولان و ایثارگران، در نظر گرفته شده است تا زودتر از موعد بازنشسته شوند. نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی، بر اساس شرایط خاص هر گروه، متفاوت است و برای اطلاع از آن باید و بخشنامه ها و قوانین مربوطه را بررسی کرد.

کاهش فشارهای جسمی و روانی ناشی از بازنشستگی، سبب گردیده تا دولت و قانون گذار، اقدام به پیش بینی نهادی تحت عنوان سنوات ارفاقی بازنشستگی نموده و بدین ترتیب، امتیازی ویژه به کارکنان برخی از مشاغل خاص، به ویژه مشاغل سخت و زیان آور، تخصیص دهند.

با توجه به اینکه محاسبات و شرایط دریافت سنوات ارفاقی بازنشستگی قواعد مخصوص به خود را دارد و تنها برخی از گروه های خاص مانند جانبازان و ایثارگران یا افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان آور، مستحق دریافت آن هستند، ضروری است متقاضیان دریافت این سنوات، از قوانین و شرایط بهره مندی از آن، مطلع باشند.

لذا در مقاله حاضر، مفهوم سنوات ارفاقی بازنشستگی، نحوه محاسبه آن و سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد، مورد بررسی قرار گرفته و پس از ارائه بخشنامه سنوات ارفاقی ایثارگران، در خصوص سنوات ارفاقی بازنشستگان تامین اجتماعی، صحبت شده است.

سنوات ارفاقی بازنشستگی چیست

اینکه سنوات ارفاقی بازنشستگی چیست؟، سوالی است که بسیاری از کارکنان، به ویژه در مشاغل سخت و زیان آور، به دنبال پاسخ آن هستند. در قانون، سنوات ارفاقی بازنشستگی، به معنی اضافه شدن سال های خدمت به سابقه کاری فرد است، بدون آنکه این سال ها را واقعا کار کرده باشد. 

این سنوات، به دلایل مختلفی مانند شرایط سخت کاری، آسیب دیدگی یا مسائل خاص جسمی، به فرد تعلق می گیرد. سنوات ارفاقی بازنشستگی، به عنوان یک حمایت از کارکنان در نظر گرفته می شود، زیرا شرایط کاری خاص می تواند تاثیراتی منفی، بر سلامت جسمی و روحی آن ها داشته باشد.

برای فهم بهتر اینکه سنوات ارفاقی بازنشستگی چیست، می توان به گروه هایی مانند جانبازان، معلولان، آزادگان، ایثارگران و کارکنان مشاغل سخت و زیان آور اشاره کرد. این افراد به دلیل شرایط ویژه ای که دارند، از مزایای سنوات ارفاقی بهره مند می شوند تا در سنین پایین تر و با سابقه کاری کمتر، بازنشسته شوند.

نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی

سنوات ارفاقی بازنشستگی گروه های مختلف، با مجوز مراجع ذی‌ صلاح، به مدت خدمت موثر کارمندان یا کارگران اضافه می‌ گردد و پس از پرداخت کسور مربوطه، در تعیین حقوق بازنشستگی و وظیفه آنان تاثیر می گذارد، نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی گروه های مختلف، به شرح زیر است: 

 نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی جانبازان:

بر اساس قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی، سنوات ارفاقی برای جانبازان، بدین شرح تعیین می‌ گردد: برای درصد جانبازی ۲۰٪ تا ۴۰٪، حداقل ۳ سال و حداکثر ۶ سال و برای درصد جانبازی ۴۰٪ تا آستانه ازکارافتادگی کامل، حداقل ۶ سال و حداکثر ۱۰ سال سنوات ارفاقی.

حداکثر سنوات ارفاقی برای جانبازان، ۱۰ سال است و مجموع سابقه خدمت با احتساب سنوات ارفاقی، نباید از ۳۰ سال تجاوز کند. درخواست بازنشستگی باید از طریق دستگاه مربوطه یا شخص بیمه‌ شده، به سازمان ارائه شود.

نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی معلولان:

بر اساس قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و معلولان عادی مصوب ۱۳۶۷، افراد دارای معلولیت می‌ توانند با سنوات ارفاقی، زودتر بازنشسته شوند. برای معلولیت ۲۰٪ تا ۴۰٪، میزان سنوات ارفاقی، حداقل ۲ سال و حداکثر ۳ سال و برای معلولیت بالای ۴۰٪ تا آستانه ازکارافتادگی کامل، میزان سنوات ارفاقی، حداقل ۳ سال و حداکثر ۶ سال خواهد بود.

باید دانست، تعیین میزان سنوات ارفاقی، بر عهده دستگاه محل خدمت است؛ به این معنا که دستگاه می‌ تواند بر اساس شرایط، سنوات ارفاقی را به میزان کمتر از حداکثر تعیین‌ شده اعطا کند. نکته مهم اینکه، این قانون، عمدتا برای کارکنان بخش دولتی اعمال می‌ شود و بخش غیردولتی، مشمول اجرای آن نیست؛ لذا افراد دارای معلولیت شاغل در بخش خصوصی، ممکن است نتوانند از این مزایا بهره‌ مند شوند.

نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی آزادگان:

بر اساس قانون حمایت از آزادگان مصوب سال ۱۳۶۹ و قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان، آزادگان و معلولین انقلاب اسلامی، آزادگان می‌ توانند از سنوات ارفاقی برای بازنشستگی پیش از موعد بهره‌ مند شوند. میزان سنوات ارفاقی آزادگان بدین صورت است که تمامی مدت اسارت آزادگان، دو برابر محاسبه می‌ شود و این مدت، به سنوات خدمتی اضافه شده و در تعیین سابقه بازنشستگی، لحاظ می‌ گردد.

سقف سنوات ارفاقی برای آزادگان، حداکثر ۱۰ سال نظر گرفته شده است و مجموع سنوات واقعی و ارفاقی نباید از ۳۰ سال تجاوز کند. باید دانست، آزادگان شاغل در بخش دولتی می‌ توانند از این مزایا بهره‌ مند شوند اما برای آزادگان شاغل در بخش خصوصی، استفاده از سنوات ارفاقی، وابسته به توافق با کارفرما و مقررات بیمه‌ ای است.

نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور:

هر سال خدمت در این مشاغل، معادل ۱.۵ سال سابقه محاسبه می‌ شود و پس از احراز شرایط بازنشستگی، کارفرما موظف است ۴ درصد مستمری کارگر را یکجا، به حساب تامین اجتماعی واریز کند. در حال حاضر (1403)، نحوه محاسبه سنوات ارفاقی برای تمامی مشاغل سخت و زیان آور با ضریب ۱.۵ انجام می شود؛

با این حال، در صورت تصویب پیشنهاد کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه، تغییراتی در ضرایب محاسبه سنوات ارفاقی ایجاد خواهد شد. بر اساس این پیشنهاد، ضریب ۱.۳ برای گروه الف (مشاغل با سختی کار کمتر) و ضریب ۱.۵ برای گروه ب (مشاغل با سختی کار بیشتر)، تعیین شده است.

باید دانست، این پیشنهاد هنوز به تصویب نهایی نرسیده و تا زمان ابلاغ رسمی تغییرات جدید، قوانین قبلی که محاسبه سنوات ارفاقی با ضریب ۱.۵ برای تمامی مشاغل سخت و زیان آور را مقرر می کرد، معتبر و لازم الاجرا باقی خواهد ماند. در هر صورت، حداکثر ۱۰ سال سنوات ارفاقی برای این مشاغل، در نظر گرفته شده است.

نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی کار با اشعه:

کارکنانی که در محیط‌ های کاری با منابع مولد اشعه فعالیت می‌ کنند، با تشخیص سازمان انرژی اتمی، از سنوات ارفاقی بهره‌ مند می‌ شوند. میزان این سنوات، بر اساس مدت زمان مواجهه با اشعه و نوع کار، تعیین می‌ گردد. باید دانست، برای هر سال کار با اشعه، حداکثر یک سال به سابقه کاری اضافه می‌ شود. این سنوات ارفاقی، تنها برای بازخرید، بازنشستگی، ازکارافتادگی و تعیین حقوق وظیفه، قابل استفاده است.

طبق قانون، پرتوکاران به دو گروه تقسیم می‌ شوند: گروه الف، پرتوکارانی هستند که میزان اشعه دریافتی سالانه آن ها از ۳ درصد حد مجاز، فراتر می‌ رود و گروه ب، پرتوکارانی هستند که میزان اشعه دریافتی سالانه آن ها، کمتر از ۳ درصد حد مجاز است.

بر اساس قانون، میزان سنوات ارفاقی برای هر گروه متفاوت است: گروه الف، به ازای هر سال کار، یک سال سنوات ارفاقی، حداکثر تا ۱۰ سال، دریافت خواهند کرد و گروه ب، به ازای هر سال کار، شش ماه سنوات ارفاقی، حداکثر تا ۵ سال، دریافت خواهند نمود.

مجموع سنوات خدمت و سنوات ارفاقی، نباید از ۳۰ سال بیشتر شود. همچنین بر اساس رای دیوان عدالت اداری، شرط سنی برای بازنشستگی پرتوکاران وجود ندارد و این افراد می‌ توانند بدون نیاز به رسیدن به سن خاص، از سنوات ارفاقی بهره‌ مند شوند.

نحوه محاسبه سنوات ارفاقی بازنشستگی آموزش و پرورش استثنائی:

بر اساس تبصره ۵ ماده واحده قانون تشکیل سازمان آموزش و پرورش استثنایی مصوب ۱۳۶۹، هر پنج سال خدمت دولتی رضایت بخش در این سازمان، شش سال محاسبه می گردد. جزئیات محاسبه سنوات ارفاقی این گروه، به شرح زیر است:

به ازای هر ۵ سال خدمت رضایت بخش، 1 سال به عنوان سنوات ارفاقی اضافه می شود؛ به عبارتی، هر سال خدمت، معادل ۱.۲ سال محاسبه می گردد. مطابق تصویب نامه شماره ۲۰۰۶۳۴/ت۴۸۶۱۹هـ مورخ ۱۳۹۱/۱۰/۱۲ هیات وزیران، پرداخت کسورات مربوط به سنوات ارفاقی، بر عهده دولت است و کارکنان، نیازی به پرداخت سهم بیمه این سنوات، ندارند.

نکته مهم اینکه، بهره‌ مندی از سنوات ارفاقی، مستلزم رعایت شرایط و مقررات مربوطه است و ممکن است نیاز به پرداخت کسورات بازنشستگی، توسط دستگاه اجرایی یا فرد باشد. همچنین، مجموع سنوات ارفاقی و سنوات خدمت، نباید از حد نصاب تعیین‌ شده در قوانین، فراتر رود.

سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد

سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد، یکی از ابزارهای حمایتی برای گروه های خاص شغلی و کارکنان در شرایط ویژه است. این سنوات به سابقه خدمتی افراد اضافه می شود و امکان بازنشستگی با سابقه کمتر یا بدون شرط سنی را فراهم می کند. در قوانین مربوط به کارگران و کارمندان دولت، این تسهیلات با شرایط متفاوتی اعمال می شود:

کارمندان دولت:

بر اساس قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب ۱۳۸۶، کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی با حداقل ۲۵ سال سابقه خدمت قابل قبول، می توانند با اضافه شدن حداکثر ۵ سال سنوات ارفاقی و بدون شرط سنی، بازنشسته شوند. با این حال، اجرای این قانون، منوط به موافقت دستگاه اجرایی مربوطه است. همچنین، پاداش پایان خدمت این افراد، بر اساس سنوات خدمتی واقعی محاسبه می شود و سنوات ارفاقی در آن، تاثیر ندارد.

کارگران مشمول قانون کار:

مطابق ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور فعالیت می کنند، می توانند از مزایای سنوات ارفاقی، بهره مند شوند. در این مشاغل، هر سال سابقه خدمت، معادل ۱.۵ سال محاسبه می شود و افراد می توانند با ۲۰ سال سابقه متوالی یا ۲۵ سال سابقه غیر متوالی، بدون شرط سنی، بازنشسته شوند. سهم بیمه ای اضافی ناشی از سنوات ارفاقی، معمولا بر عهده کارفرما است.

نکات کلیدی:

نکته اول اینکه، بازنشستگی پیش از موعد برای کارمندان دولت، مستلزم تایید دستگاه متبوع است؛ نکته دوم اینکه در تمامی موارد، حقوق بازنشستگی، بر اساس میانگین دو سال آخر خدمت واقعی، محاسبه می شود و سنوات ارفاقی در تعیین میزان مستمری، تاثیر ندارد؛

نکته سوم اینکه، قوانین و بخشنامه های بودجه سالانه، ممکن است ضوابط جدیدی را برای اعمال سنوات ارفاقی یا بازنشستگی پیش از موعد تعریف کنند؛ بنابراین، هنگام بررسی سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد، مراجعه به قوانین جاری و بخشنامه های دستگاه مربوطه، ضروری است.

بخشنامه سنوات ارفاقی ایثارگران

مقصود از بخشنامه سنوات ارفاقی ایثارگران، بخشنامه شماره ۵۴۱۶/۱۴۰۳/۱۰۰۰ سازمان بیمه تامین اجتماعی است که به موضوع اعاده به خدمت و بازنشستگی با سنوات ارفاقی ایثارگران، اختصاص دارد. بر اساس این بخشنامه، جانبازان و آزادگان زیر ۶۵ سال که پیش تر از سنوات ارفاقی استفاده نکرده اند، می توانند برای تکمیل سابقه تا ۳۵ سال، یک بار به خدمت اعاده شوند. علاقمندان به دانلود و مطالعه متن بخشنامه می توانند از طریق باکس زیر، اقدام کنند.

شایان ذکر است، بر اساس بخشنامه فوق، همسران و فرزندان شهدا با ۲۲ سال سابقه و حداکثر ۸ سال سنوات ارفاقی، بدون شرط سنی بازنشسته می شوند. هزینه های سنوات ارفاقی، بر عهده دستگاه های اجرایی یا بنیاد شهید است و حقوق بازنشستگی، بر اساس میانگین دو سال آخر خدمت محاسبه می شود. این بخشنامه، مزایای ایثارگری را به جانبازان و شهدای امنیت و مدافع حرم نیز تسری داده و بر لزوم پیاده سازی نرم افزارهای مرتبط برای اجرای دقیق مقررات، تاکید دارد.

سنوات ارفاقی بازنشستگان تامین اجتماعی

در توضیح سنوات ارفاقی بازنشستگان تامین اجتماعی باید گفت، سنوات ارفاقی در سازمان تامین اجتماعی، به عنوان ابزاری برای تسهیل بازنشستگی گروه های خاصی از بیمه شدگان، از جمله همسران و فرزندان شهدا، در نظر گرفته شده است. بر اساس بخشنامه شماره ۷۷ مستمری ها، این افراد می توانند با حداکثر هشت سال سنوات ارفاقی و دریافت حقوق و مزایای کامل، بازنشسته شوند؛

شرایط بهره مندی از این مزایا، شامل داشتن حداقل ۲۲ سال سابقه خدمت قابل قبول و بیمه پردازی، همچنین ارائه گواهی از بنیاد شهید و امور ایثارگران، مبنی بر تایید همسر یا فرزند شهید بودن است. در خصوص کارکنان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی باید گفت؛

 سنوات ارفاقی، معمولا برای افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور فعالیت می کنند، اعمال می شود. بر اساس ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، هر سال خدمت در این مشاغل، معادل ۱.۵ سال محاسبه می شود. همچنین، حداکثر سنوات ارفاقی قابل محاسبه در این موارد، ۱۰ سال است که در مجموع سوابق شغلی فرد، لحاظ شده و می تواند در افزایش میزان مستمری و حقوق بازنشستگی وی، تاثیرگذار باشد؛

برای سایر بیمه شدگان، سنوات ارفاقی در موارد خاص، مانند اشتغال در پست های حساس یا ویژه، با تایید کارفرما و سازمان تامین اجتماعی، ممکن است اعمال گردد. لازم به ذکر است که بیش از ۵۰ درصد از بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی، با استفاده از سنوات ارفاقی بازنشسته می شوند. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قواعد سنوات ارفاقی بازنشستگی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قواعد سنوات ارفاقی بازنشستگی پاسخ دهند.