ترک کار کارگر

 ترک کار کارگر، عبارت است از اینکه او، بدون رعایت تشریفات استعفا، قبل از اتمام تاریخ قرارداد کار و بدون داشتن مجوز قانونی، با قصد و نیت اتمام همکاری و خاتمه دادن به قرارداد کار، در کارگاه حضور نیابد و غیبت کند؛ کارفرما موظف است به محض تحقق ترک کار، این امر را در لیست بیمه همان ماه، به تامین اجتماعی، اطلاع دهد.

هنگامی که کارفرما و کارگر، به صورت شفاهی و یا کتبی، اقدام به انعقاد قرارداد کار می نمایند، حقوق و تکالیفی در برابر یکدیگر پیدا خواهند کرد و بر اساس قانون، ملزمند تا خاتمه همکاری و فسخ قرارداد کار را صرفا در قالب و چهارچوب های قانونی، انجام دهند.

از این رو، قوانین و دستورالعمل های ویژه ای در خصوص ترک کار کارگر، مورد پیش بینی قرار گرفته و ضروری است، تمامی کارگران و کارفرمایان، با قواعد حاکم بر ترک کار کارگر و مسئولیت و وظایف قانونی خود در این شرایط، آشنا باشند تا با تبعات حقوقی منفی این امر، مواجه نشوند.

لذا در مقاله حاضر، مفهوم ترک کار کارگر و قانون آن، نحوه اطلاع کارگران از اعلام ترک کار آن ها، دلایل ترک کار، سایت و نحوه اعلام ترک کار کارگر، مورد بررسی قرار گرفته، نمونه فرم نامه ترک کار ارائه گردیده و در خصوص مهلت اعلام ترک کار، جریمه عدم اعلام این امر و قوانین برگشت به کار پس از ترک آن، صحبت گردیده است.

ترک کار کارگر

 ترک کار کارگر، عبارت است از اینکه کارگر، بدون رعایت تشریفات استعفا، قبل از اتمام تاریخ قرارداد کار و بدون داشتن مجوز قانونی، با قصد و نیت اتمام همکاری و خاتمه دادن به قرارداد کار، در کارگاه حضور نیابد و غیبت کند؛ در واقع کارگر، با علم و عمد و با غیبت خویش، به صورت یکجانبه، قرارداد کار شفاهی یا کتبی منعقده میان خود و کارفرما را فسخ نماید.

بنابراین، چنانچه قصد کارگر از عدم حضور در کارگاه، فسخ قرارداد کار نباشد، ترک کار کارگر، محقق نشده است؛ در صورت بروز اختلاف میان کارگر و کارفرما، تشخیص قصد کارگر و تحقق ترک کار، بر عهده هیئت تشخیص و هیئت حل اختلاف اداره کار خواهد بود.

مستند قانونی تعریف ترک کار کارگر، بند اول دستورالعمل شماره (17) روابط کار، است که مقرر داشته:"ترک کار، عبارت است از فسخ یکجانبه قرارداد کار از طرف کارگر، بدون مجوز قانونی. برای محقق شدن ترک کار، کارگر می باید قصد و نیت انجام چنین عمل حقوقی را داشته باشد. بنابراین در صورتی که قصد و نیت فسخ قرارداد وجود نداشته باشد، عمل انجام شده (عدم حضور در کارگاه)، ترک کار محسوب نمی شود."

بند 3 دستورالعمل شماره (17) روابط کار، درباره تفاوت غیبت با ترک کار، مقرر داشته: "تفاوت غیبت با ترک کار در این است که در غیبت، قصد فسخ قرارداد وجود ندارد، بنابراین از نظر زمان عدم حضور در کارگاه، ملاک مشخصی نمی توان ارائه نمود؛

زیرا امکان دارد یک روز یا کمتر از یک روز عدم حضور در کارگاه، به قصد ترک کار باشد، اما حتی ده روز یا بیشتر عدم حضور در کارگاه، غیبت محسوب شود و کارگر، قصد فسخ یکجانبه قرارداد را نداشته باشد. البته، هر چه زمان عدم حضور در کارگاه بیشتر باشد، می تواند ظاهر، اماره و قرینه ای به همراه قراین دیگر بر ترک کار محسوب شود."

لازم به ذکر است، ماده 25 قانون کار جمهوری اسلامی، در خصوص ممنوعیت فسخ یکجانبه قرارداد کار، مقرر می دارد: "هر گاه قرارداد کار، برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین، منعقد شده باشد، هیچ یک از طرفین به تنهایی، حق فسخ آن را ندارد. تبصره - رسیدگی به اختلافات ناشی از نوع این قراردادها، در صلاحیت هیات‌ های تشخیص و حل اختلاف است."

قانون ترک کار

پس از بررسی مفهوم قانونی و حقوقی ترک کار کارگر در تیتر پیشین، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، قانون ترک کار، از دو منظر، مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در خصوص قانون ترک کار کارگر بدون قرارداد و دارای قرارداد، توضیح داده خواهد شد.

از منظر اول، مقصود از قانون ترک کار، قانونی است که از قواعد آن، برای تعیین تکلیف در خصوص ترک کار، استفاده می گردد، از این دیدگاه، قانون ترک کار، قوانینی چون قانون تامین اجتماعی، قانون کار جهموری اسلامی و دستورالعمل شماره 17 روابط کار می باشد.

از منظر دوم، مقصود از قانون ترک کار، قواعد حاکم بر این عمل است، از این منظر، قواعد حاکم بر ترک کار، عبارتند از: ترک کار زمانی محقق می گردد که کارگر با قصد فسخ قرارداد کار، بدون عذر موجه و قانونی، در محل کار حاضر نشده و غیبت نماید؛

در صورت تحقق ترک کار، اثبات آن با مدعی ترک کار (کارفرما) می باشد و کارفرما موظف است به محض تحقق ترک کار، مراتب این امر را از طریق لیست بیمه، به سازمان تامین اجتماعی، اعلام نماید؛ نکته مهم اینکه، تاریخ ترک کار کارگر در لیست بیمه، باید تاریخ روز بعد از ترک کار اعلام شود. یعنی در صورتی که کارگر، 11 دی ماه، ترک کار نموده، کارفرما باید در لیست بیمه، تاریخ ترک کار وی را 12 دی ماه، اعلام کند. در توضیح ترک کار کارگر با قرارداد و بدون قرارداد باید گفت:

ترک کار با قرارداد:

مقصود از ترک کار کارگر با قرارداد، عبارت است از اینکه کارگری که ترک کار نموده، دارای قرارداد کتبی باشد. در این شرایط، طی مراحل قانونی و اثبات ترک کار کارگر، آسان است و در صورت بروز خسارت ناشی از ترک کار کارگر، کارفرما راحت تر می تواند ترک کار وی را اثبات نماید.

ترک کار بدون قرارداد:

مقصود از ترک کار کارگر بدون قرارداد، عبارت است از اینکه کارگری که ترک کار نموده، از قرارداد کتبی کار برخوردار نباشد و در واقع، قرارداد کار وی با کارفرما، به صورت شفاهی منعقد شده باشد. در این شرایط نیز امکان اعلام ترک کار و مطالبه خسارت ناشی از ترک کار کارگر، برای کارفرما وجود دارد و در واقع، قوانین حاکم بر ترک کار کارگر با قرارداد یا بدون قرارداد، تفاوتی با یکدیگر، ندارند، چراکه قانون گذار، قراردادهای شفاهی را نیز همانند قرارداد کتبی، معتبر می داند و تنها، اثبات قرارداد شفاهی، اندکی سخت تر از قرارداد کتبی است.

از کجا بفهمیم ترک کار خوردیم

اینکه از کجا بفهمیم ترک کار خوردیم، پرسش اغلب کارگرانی است که به هر دلیل، نظیر جر و بحث با کارفرما، بیماری و...، بدون اطلاع قبلی، در کارگاه حاضر نمی گردند و به عبارتی، غیبت می نمایند. در پاسخ به پرسش مطروحه باید گفت:

برای اطلاع از اعلام ترک کار کارگر از سوی کارفرما، بهتر است حضورا به محل کار مراجعه گردد یا با مسئول منابع انسانی یا شخص ذی صلاح، تماس گرفته شود. به طور کلی، فاکتورهایی که احتمال اعلام ترک کار کارگر توسط کارفرما به سازمان تامین اجتماعی را بالا می برند، عبارتند از:

طولانی شدن غیبت بدون عذر موجه، عدم پاسخ گویی به تماس ها و پیگیری های کارفرما، تهدید به ترک کار در مشاجرات و اختلافات کاری و.... در ادامه، عمده ترین دلایل ترک کار از سوی کارگران، مورد توضیح و بررسی، قرار خواهد گرفت.

دلایل ترک کار کارگر

در توضیح دلایل ترک کار کارگر باید گفت، دلایل ترک کار، کاملا تابع شخصیت، هدف، شرایط و موقعیت شغلی کارگر است و این گونه نیست که تمامی کارگران، دلایل یکسانی برای ترک کار داشته باشند. با این وجود، برخی از شایع ترین دلایل ترک کار کارگران، عبارتند از:

نارضایتی شغلی؛ کم بود درآمد؛ فرسودگی شغلی؛ فشار و تنش کاری بالا؛ تغییر اهداف و شرایط زندگی؛

پیدا کردن موقعیت های شغلی بهتر؛ دریافت پیشنهادی کاری با درآمد بالاتر؛ ادامه تحصیل؛

عدم استقلال شغلی؛ عدم فرصت برای پیشرفت شغلی؛ عدم قدردانی و تقدیر از کارگران؛ مشاهده تبعیض؛ عدم موافقت کارفرما با حضور نیافتن کارگر در محل کار، به محض تقدیم درخواست کتبی استعفا (بر اساس قانون، کارگران موظفند تا 1 ماه پس از تقدیم نامه کتبی استعفا، در کارگاه، حضور پیدا کنند مگر اینکه کارفرما، بلافاصله پس از تقدیم استعفا، با درخواست آن ها، موافقت نماید.)

سایت اعلام ترک کار

یکی از مهم ترین قوانین ترک کار، مبنی بر این است که کارفرمایان باید، ترک کار کارگر را به سازمان تامین اجتماعی، اعلام نمایند و همین امر، سبب طرح این پرسش می گردد که سایت اعلام ترک کار توسط کارفرمایان چیست و از طریق چه آدرسی، در دسترس است؟

در پاسخ به پرسش مطروحه باید گفت، سایت اعلام ترک کار توسط کارفرمایان، سامانه ارسال لیست بیمه است و از طریق آدرس eservices.tamin.ir در دسترس می باشد. امکانات سامانه مذکور، به ارسال لیست بیمه و اعلام ترک کار، محدود نمی گردد و این سایت، خدماتی نظیر آنچه در ادامه ذکر می گردد را نیز به کارفرمایان، بیمه شدگان و مستمری بگیران، ارائه می دهد:

دسترسی به لیست سوابق بیمه برای کارگران؛ ثبت درخواست بازنشستگی؛ دریافت حکم بازنشستگی؛ دسترسی به ابلاغ های ارسالی برای کارفرما و... علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر درباره این سایت می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.

نحوه اعلام ترک کار کارگر

هنگامی که صحبت از نحوه اعلام ترک کار کارگر می شود، این پرسش مطرح می گردد که آیا کارگران نیز ملزم به اعلام ترک کار هستند و آیا کارگران، ملزم به تنظیم نامه ترک کار یا تکمیل فرم درخواست ترک کار تامین اجتماعی می باشند؟ از این رو، در این تیتر از مقاله، نحوه اعلام ترک کار کارگر توسط کارفرما و خود کارگر، جداگانه، بررسی می گردد.

نحوه اعلام ترک کار توسط کارگر

در توضیح نحوه اعلام ترک کار کارگر، توسط خود او باید گفت، بهترین راه اعلام قطع همکاری، تنظیم نامه استعفا و تقدیم آن به کارفرما است. در صورت عدم موافقت کارفرما با استعفای کارگر، او باید تا یک ماه در محل کار، حضور پیدا کند و پس از آن، هیچ گونه الزامی بر حضور در محل کار و ادامه همکاری، نخواهد داشت. با در نظر گرفتن این توضیحات، می توان گفت، نامه و فرمی تحت عنوان فرم درخواست ترک کار تامین اجتماعی، معنا نخواهد داشت و در عرف، به اشتباه، نامه استعفا را نامه ترک کار نیز می نامند.

نحوه اعلام ترک کار کارگر توسط کارفرما

نحوه اعلام ترک کار کارگر توسط کارفرما، به موجب لیست بیمه ارسالی به سازمان تامین اجتماعی، صورت می گیرد؛ کافی است کارفرما، در لیست بیمه ماهی که کارگر اقدام به ترک کار نموده، ترک کار کارگر را به سازمان تامین اجتماعی، اعلام نماید؛

 به عنوان مثال، کارفرما باید تاریخ ترک کار کارگری که 20 دی ماه ترک کار کرده است را در لیست بیمه دی ماه، 21 ام اعلام نموده و در پایان ماه، به سازمان، ارسال کند. اما در شرایطی که تاریخ ترک کار، روز پایانی ماه است، به عنوان مثال، 31 دی ماه، کارفرما باید ترک کار کارگر را در لیست بیمه ماه بعد یعنی بهمن ماه به سازمان تامین اجتماعی، اعلام کرده و تاریخ ترک کار را 1 بهمن ماه، تعیین نماید.

 ارسال لیست بیمه به سازمان تامین اجتماعی، از طریق سایت تامین اجتماعی eservices.tamin.ir انجام می گردد. بدین صورت که کارفرما باید، آدرس سایت را در مرورگر خود، جستجو کند و از طریق فیلد کارفرمایان، گزینه مربوط به "لیست حق بیمه" و "ارسال لیست حق بیمه" را انتخاب نماید. علاقمندان به کسب اطلاعات درباره جزئیات مراحل ارسال لیست بیمه تامین اجتماعی می توانند، مقاله زیر را مورد مطالعه، قرار دهند.

نمونه فرم نامه ترک کار

در تیترهای پیشین، نحوه اعلام ترک کار کارگر، مورد توضیح و بررسی قرار گرفت و همانطور که توضیح داده شد، فرمی تحت عنوان فرم یا نامه ترک کار، وجود ندارد. با این حال، برخی افراد، درخواست کتبی استعفا را نامه ترک کار کارگر لحاظ می کنند و بعضی از شرکت ها نیز، فرمی شخصی تهیه کرده و در اختیار کارگرانی که قصد ترک کار داشته، قرار می دهند تا از دلایل ترک کار آن ها، مطلع شوند. در باکس زیر، نمونه فرم نامه ترک کار، ارائه شده است.

علاقمندان به کسب اطلاعات درباره شرایط و قوانین استعفا از کار و دسترسی به متن قانونی نامه استعفا می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند. در ادامه، مهلت اعلام ترک کار و جریمه عدم اعلام آن در مهلت قانونی، مورد توضیح و بررسی، قرار خواهد گرفت.

مهلت اعلام ترک کار

یکی از مهم ترین مواردی که هر کارفرما باید از آن مطلع باشد، مهلت اعلام ترک کار کارگر به سازمان تامین اجتماعی است؛ زیرا همانطور که در تیترهای پیشین مقاله اشاره شد، اعلام ترک کار کارگر به سازمان تامین اجتماعی، از مهم ترین وظایف کارفرمایان است.

بر اساس قوانین سازمان تامین اجتماعی، ترک کار کارگر حتما باید در پایان ماهی که کارگر کار را ترک کرده، توسط کارفرما و به موجب لیست بیمه ارسالی، به سازمان تامین اجتماعی، اطلاع رسانی گردد. البته، ذکر مجدد این نکته، حائز اهمیت است که؛

تاریخ ترک کار کارگر در لیست بیمه، باید یک روز پس از تحقق ترک کار، اعلام شود و در صورتی که کارگر در روز پایانی ماه (30 ام در ماه های 30 روزه و 31 ام در ماه های 31 روزه) ترک کار نموده، ترک کار وی باید، در لیست بیمه ماه بعد اعلام شود و تایرخ آن باید، اول ماه بعد، درج گردد. یعنی ترک کار کارگری که در 31 شهریور، ترک کار نموده، باید در لیست بیمه مهرماه، اعلام گردد و تاریخ آن باید، 1 ماه مهر ماه، تعیین شود.

جریمه عدم اعلام ترک کار

عدم اعلام ترک کار کارگر توسط کارفرما، وی را با عواقب قانونی این امر، یعنی جریمه عدم اعلام ترک کار کارگر، مواجه خواهد کرد. در توضیح این جریمه باید گفت، کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه کارگران از روز اول اشتغال آن ها به کار تا پایان همکاری آنان (به هر دلیل و علتی) می باشد. در شرایطی که کارفرما، بدون اعلام ترک کار کارگر، حق بیمه وی را پرداخت نکند، سازمان تامین اجتماعی، به دلیل تخلف از پرداخت حق بیمه کارگر، وی را جریمه خواهد کرد. 

در پاسخ به این پرسش که آیا ترک کار، موجب جریمه کارگران می گردد؟ باید گفت، در گذشته و تا پیش از ابطال بند 4 و 5 دستورالعمل شماره 17 روابط کار، جریمه ترک کار کارگران، عدم تعلق سنوات و سایر مزایای پایان کار به آن ها بود، اما با ابطال بند 4 و 5 دستورالعمل مذکور در سال 1395، در صورت استعفای بدون رضایت کارفرما، کارگر همچنان مستحق دریافت سنوات و سایر مزایای پایان کار خواهد بود. علاقمندان به دانلود دستورالعمل مذکور می توانند از طریق باکس زیر، اقدام کنند.

در ادامه، وضعیت برگشت به کار بعد از ترک کار مورد توضیح و بررسی قرار خواهد گرفت. علاقمندان به کسب اطلاعات درباره عواقب عدم پرداخت حق بیمه کارگر توسط کارفرما می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.

برگشت به کار بعد از ترک کار

برگشت به کار بعد از ترک کار را می توان از دو منظر، مورد بررسی و رسیدگی قرار داد؛ مقصود از منظر اول، زمانی است که ترک کار، برابر با استعفا در نظر گرفته شود و مقصود از منظر دوم، زمانی است که کارگر، بدون رعایت تشریفات استعفا، قبل از اتمام تاریخ قرارداد کار و بدون داشتن مجوز قانونی، با قصد و نیت اتمام همکاری و خاتمه دادن به قرارداد کار، در کارگاه حضور نیابد و غیبت نماید.

در شرایطی که ترک کار، بدون رعایت تشریفات استعفا، قبل از اتمام تاریخ قرارداد کار و بدون داشتن مجوز قانونی، با قصد و نیت اتمام همکاری و فسخ قرارداد کار صورت گیرد، تنها در صورتی می توان به کار بازگشت که کارفرما با این امر، موافقت کند.

در شرایطی که ترک کار، به موجب تقدیم نامه کتبی استعفا صورت گرفته باشد، این امکان وجود دارد که کارگر حداکثر ظرف 15 روز از تسلیم نامه استعفا، انصراف خود از استعفا را کتبا به کارفرما، اعلام کند. تبصره ماده 21 قانون کار جهموری اسلامی ایران در این باره، مقرر می دارد:

"کارگری که استعفا می‌کند، موظف است یک ماه به کار خود ادامه داده و بدوا استعفای خود را کتبا به کارفرما اطلاع دهد و در صورتی که‌ حداکثر ظرف مدت 15 روز، انصراف خود را کتبا به کارفرما اعلام نماید، استعفای وی منتفی تلقی می‌ شود و کارگر موظف است، رونوشت استعفا و‌ انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد."

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قواعد ترک کار کارگر و جریمه عدم اعلام آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قواعد ترک کار کارگر و جریمه عدم اعلام آن پاسخ دهند.