معامله غرری چیست

در پاسخ به این سوال که معامله غرری در قانون مدنی چیست باید گفت این معامله به معنای عدم تشخیص سود و زیان به دلیل جهل به مورد معامله و عدم قدرت بر تسلیم  آن می باشد. همچنین بر اساس نمونه رای وحدت رویه ای که منتشر شده، قانون گذار کلیه معاملات غرری را باطل اعلام کرده است. 

امروزه افراد به دلایل متفاوت و در راستای تأمین نیاز های اقتصادی و اجتماعی خود، با یکدیگر قرارداد هایی را منعقد می ‌کنند. برای صحت این قرارداد ها، ضروری است که شرایط اساسی معاملات مانند قدرت بر تسلیم، مشخص و معین بودن مورد معامله و سایر الزامات قانونی رعایت شود. یکی از عواملی که می ‌تواند منجر به بطلان قرارداد شود، وجود غرر در معامله است.

 ریسک ناشی از معاملاتی که در آن غرر و جهل وجود دارد به ‌دلیل ابهام در سرنوشت آن ‌ها بسیار بالا است. به همین دلیل، آگاهی از جزئیات معامات غرری برای طرفین الزامی است تا بتوانند از انجام معاملاتی که ممکن است آنان را دچار خسارت و ضرر کند، خودداری نمایند. 

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که معنای معامله غرری چیست به این معامله در قانون مدنی و حکم آن بپردازیم. سپس در خصوص قاعده نفی غرر صحبت خواهیم کرد. در انتها رای وحدت رویه و نمونه رای معامله غرری را ارائه خواهیم داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

معامله غرری چیست

یکی از اصول بنیادین حاکم بر تنظیم قراردادها، اصل آزادی قرارداد ها است که به تمامی افراد جامعه اجازه می‌دهد که تحت شرایطی با یکدیگر قرارداد ببندند. این اصل به رغم آزادی عمل، محدودیت‌ هایی نیز دارد؛ هر قراردادی باید مطابق با قوانین آمره، نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد تا به رسمیت شناخته شود. 

اما گاهی اوقات عدم آگاهی برخی افراد از قوانین و قواعد مدنی باعث می‌شود تا اقدام به انعقاد قرارداد هایی نمایند که نه تنها با اصول قانونی در تعارض است، بلکه ممکن است به موجب قانون مدنی باطل نیز تلقی گردد. یکی از مواردی که می‌تواند به ابطال معامله و قرارداد منجر شود، "معامله غرری" است. حال ممکن است که برای برخی این پرسش مطرح شود که معامله غرری چیست ؟

در پاسخ به سوال فوق باید گفت معنی غرر در حقوق جهل توأم با خطر مالی است. به بیان دیگر، در معامله غرری، یکی از طرفین یا هر دو طرف به وضوح قادر به تشخیص سود یا ضرر ناشی از قرارداد نیستند. این عدم وضوح و مشخص نبودن موضوع قرارداد، ریسک بالایی را به معامله افزوده و در نهایت به بطلان معامله انجامیده است. 

به عبارت دیگر معامله غرری به معامله ای گفته می شود که یکی از طرفین یا هردوی آن ها از شرایط معامله و سود و زیان آن آگاه نبوده و اطلاعات کافی ندارد به همین خاطر ممکن است که با انجام این معامله دچار ضرر و زیان شود. نمونه ‌های بارز این نوع معاملات شامل قمار و شرط ‌بندی است که در فقه اسلامی به دلیل عدم وجود نفع عقلایی و مشروع، باطل تلقی می‌شود. 

معامله غرری در قانون مدنی

در خصوص معامله غرری در قانون مدنی باید که در این قانون به صورت مستقیم اشاره ای به معامله غرری نشده اما در مواد 190 و 216 به معین بودن موضوع و مبهم نبودن مورد معامله اشاره کرده است. همچنین در ماده 348 قانون مدنی عنوان شده که یکی از شرایط صحت معاملات مقدور التسلیم بودن مورد معامله می باشد. 

بنابراین غرر در حقوق قرارداد ها به چند مفهوم اشاره دارد. مورد اول زمانی است که شخص نسبت به این که مورد معامله قابلیت تسلیم شدن ندارد جاهل باشد، به این معنی که کالای مورد نظر نمی‌تواند به مشتری تحویل داده شود؛ به عنوان مثال، پرنده ای که در حال پرواز است را نمی توان به فروش رساند زیرا امکان تسلیم آن به مشتری وجود ندارد. 

مورد دوم به وضعیتی اشاره دارد که در آن نمی ‌توان به وجود کالای مورد معامله اطمینان داشت. به عبارت دیگر، وقتی که خریدار نمی ‌داند آیا کالا مورد نظر واقعاً وجود دارد یا خیر، انجام این نوع  دچار ریسک می ‌شود. برای مثال، فروش نطفه یک حیوان نر یا جنین در شکم یک حیوان، نمونه ‌ای از این وضعیت است. در این جا، خریدار نمی ‌تواند با اطمینان بگوید که آیا نطفه قادر به تولید مثل خواهد بود یا اینکه جنین به درستی رشد می‌کند و زنده به دنیا می‌ آید یا نه.

مورد بعدی هم زمانی است که خریدار  به کمیت یا کیفیت کالا جاهل باشد و از ویژگی های مورد معامله هیچ اطلاعی نداشته باشد. بنابراین، در این نوع معاملات، خطر بالایی وجود دارد و از نظر قانونی نیز معمولاً قابل قبول نیستند، زیرا نمی ‌توان از شرایط و وضعیت آن‌ ها اطمینان کسب کرد.

حکم معامله غرری

معاملات غرری به ‌دلیل ابهام و عدم شفافیت در شرایط و موضوعاتشان، می ‌توانند منجر به فریب یکی از طرفین و در نتیجه بروز زیان ‌های جدی شوند؛ لذا شناخت حکم معاملات غرری و آثار قانونی آن از اهمیت بالایی برخوردار است که در این قسمت به آن پرداخته می شود. 

بر اساس مواد قانون مدنی، موضوع یا مورد معامله باید به ‌طور دقیق مشخص شود و طرفین معامله باید در زمان انعقاد قرارداد نسبت به موضوع و مورد معامله آگاهی کامل داشته باشند. به عبارت دیگر، برای اینکه یک معامله صحیح و معتبر تلقی شود، ضروری است که طرفین نسبت به نوع، مقدار، قدرت بر تسلیم، کیفیت و ویژگی ‌های موضوع معامله اطلاعات کافی داشته باشند.

قانونگذار به موجب مواد ۱۹۰ و ۳۴۸ و به ‌منظور جلوگیری از ورود ضرر به طرفین معامله، کلیه معاملات غرری را باطل و بی ‌اعتبار اعلام نموده است. تاثیر غرر در معاملات و عدم وضوح و ابهام در موضوع آن به ‌قدری حائز اهمیت است که می ‌تواند کل اعتبار قرارداد را به خطر اندازد. بنابراین، هر گاه شرایط فوق ‌الذکر رعایت نشود، معامله به لحاظ قانونی نا معتبر خواهد بود و طرفین نمی‌توانند به حقوق ناشی از آن استناد کنند.

قاعده نفی غرر چیست 

یکی از قواعدی که نه ‌تنها در معاملات سنتی بلکه در معاملات جدید نیز مورد توجه فقیهان و حقوق ‌دانان قرار گرفته، قاعده نفی غرر است. حال ممکن است که در ذهن برخی از افراد این پرسش مهم مطرح شود که معنای قاعده نفی غرر چیست و منظور از آن چه می باشد؟

در پاسخ به سوال فوق باید گفت که در نظام حقوقی اسلامی و به ویژه در فقه، قواعد و اصولی وجود دارد که به تنظیم روابط اقتصادی و معاملاتی کمک می‌کند. یکی از این قواعد، قاعده نفی غرر است که به‌ عنوان یک اصل بنیادین در معاملات شناخته می‌شود.

قاعده نفی غرر بر این اصل استوار است که هر گونه معامله ‌ای که عوضین و یا یکی از آن دو مبهم و نامعلوم باشند یا قدرت بر تسلیم آن وجود نداشته باشد، باید باطل اعلام شوند. مستند این قاعده حدیث نبوی «انّهُ نَهَی عَن بَیعِ الغَرَر» است. هدف این قاعده جلوگیری از فریب و تضییع حقوق طرفین معامله است. به‌ صورت کلی می‌ توان گفت برای اجتناب از انعقاد معامله غرری، طرفین نباید نسبت به اوصاف، ذات و ماهیت و مقدار مورد معامله جاهل باشند.

رای وحدت رویه معامله غرری  

همانطور که در بخش های قبلی اشاره شد غرر به معنای جهل توام با خطر است به گونه ای که به دلیل جهل، به مشتری ضرر وارد شود. حال در این قسمت از مقاله به جهت این که کاربران از قوانین مربوط به این حوزه مطلع شوند فایلی از نمونه رای وحدت رویه معامله غرری را ارائه خواهد شد.  

علاقه مندان به دانلود رای وحدت رویه معامله غرری، می توانند از طریق لینک زیر اقدام نمایند.

بنابراین همانطور که در فایل فوق مشاهده می شود اگر مشتری بدون آگاهی از وجود هر گونه فساد در معامله، اقدام به انعقاد قرارداد کند و پس از دریافت مبیع، متوجه می‌شود که مورد معامله متعلق به شخص دیگری می باشد. در این وضعیت، اصل بر این است که مشتری بی ‌خبر دچار ضرر شده و بایستی خسارت او جبران گردد.

نمونه رای معامله غرری

در بخش های قبلی به توضیح معامله غرری پرداختیم و بیان نمودیم به معامله‌ ای که ظاهر آن مشتری را فریب دهد و باطن آن نامعلوم باشد، بیع غرری گفته می ‌شود. حال در این قسمت از مقاله به جهت آشنایی بیشتر کاربران نمونه معامله غرری را ارائه خواهیم داد.

علاقه مندان به دانلود نمونه رای معامله غرری، می توانند از طریق لینک زیر اقدام نمایند.

بر اساس رای فوق اگر موضوع قرارداد واردات خودرو و تسلیم آن به خواهان باشد و پس از آن ورود خودرو به کشور ممنوع  اعلام شود در این صورت بر اساس ماده 340 قانون مدنی آن قرارداد را باید به دلیل عدم قابلیت تسلیم خودرو باطل و فاقد اثر دانست.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد معامله غرری چیست در کانال تلگرام حقوق قراردادها عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون معامله غرری چیست پاسخ دهند.