دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار

دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، زمانی مطرح می گردد که شخصی، بدون اذن مالک یا متصرف قانونی یک ملک یا بدون داشتن مجوز، اقدام به ساخت بنا یا کاشت اشجار نماید. از شرایط و مراحل طرح این دعوا، عبارت است از اینکه خواهان یا شاکی، پس از تکمیل مدارک و متن شکایت خود، به دفاتر خدمات قضایی، مراجعه نماید.

حقوق مالکانه افراد در نظام حقوقی ایران، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در صورتی که کوچکترین تعرضی به این حق وارد گردد، افرد می توانند با ثبت دادخواست یا شکواییه، از مرجع صالح، تقاضای رسیدگی و ممانعت از تعرض را داشته باشند.

احداث بنا یا کاشت درخت و اشجار در ملک دیگری، بدون اذن و اجازه وی، یکی از مهم ترین مصادیق تعرض به حقوق مالکانه اشخاص است و از همین رو، قانون گذار، امکان طرح دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار را پیش بینی کرده که با توجه به پیچیدگی قواعد حاکم بر آن، ضروری است طرفین چنین دعوایی، از شرایط، مراحل و نحوه دعوی قلع و‌ قمع، مطلع باشند.

لذا در مقاله حاضر، مقصود از قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار در حقوق، شرایط، مدارک لازم، هزینه، نحوه و مراحل طرح دعوای قلع و قمع و دادگاه صالح برای رسیدگی به این دعوا، مورد بررسی قرار گرفته، نمونه دادخواست خلع ید و قلع و قمع و اجرت المثل، همچنین، نمونه دادخواست رفع تصرف عدوانی و قلع و قمع، ارائه گردیده و پس از توضیح درباره تبدیل حکم قلع و قمع به جریمه، نحوه اجرای حکم و جلوگیری از اجرای حکم این دعوا، نمونه رای قلع و قمع مستحدثات و رای وحدت رویه قلع و قمع بنا، ارائه شده است.

قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار در حقوق چیست

در پاسخ به این پرسش که قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار در حقوق چیست؟ باید گفت، قلع و قمع مستحدثات، به معنای کندن، از ریشه درآوردن و از بین بردن هر احداث جدید بر روی ملک دیگری است. از مصادیق احداث های جدید برروی ملک دیگری، می توان به ساخت بنا، کاشت درخت یا کشت محصولات زراعی به صورت غیر مجاز، اشاره کرد. 

در عالم حقوق نیز مقصود از قلع و قمع مستحدثات و اشجار، این است که در پی طرح دعوای قلع و قمع، دعوی خلع ید، تخلیه ید، رفع تصرف عدوانی و...، دادگاه صالح رسیدگی کننده به موضوع، در حکم صادره خود، رای به ازبین بردن مستحدثات و اشجاری دهد که بدون اخذ اذن مالک یا متصرف قانونی، بدون داشتن مجوز قراردادی یا قانونی، در ملکی، ایجاد شده اند.

شایان ذکر است، امکان طرح دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، هم به صورت مستقل و هم به تبع دعاوی دیگر نظیر ساخت و ساز غیرمجاز (بدون پروانه) و خارج از پروانه؛ تصرف عدوانی حقوقی و کیفری؛ خلع ید؛ تخلیه ید و تغییر کاربری اراضی، وجود دارد.

شرایط دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار

شرایط دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، مبحثی است که در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مورد توضیح و بررسی، قرار خواهد گرفت. متقاضی قلع و قمع مستحدثات و اشجار، زمانی می تواند اقدام به طرح دعوای مربوط به این موضوع نماید که شرایط زیر، موجود باشند:

برخورداری از دادخواست یا شکواییه و سایر مدارک مثبت برحق بودن وی

حسب مورد، برخورداری از مالکیت رسمی و قانونی بر عین یا منافع ملک

تحقق مواردی چون، ساخت و ساز غیرمجاز (بدون پروانه) و خارج از پروانه، تصرف عدوانی، غصب، تغییر کاربری زمین و اراضی به صورت غیرمجاز و بدون اخذ مجوز از کمیسیون مربوطه، ساخت و ساز یا کاشت اشجار بدون اذن مالک یا بدون مجوز قانونی

وجود و اثبات هم زمان سه شرط برخوردار بودن خواهان از مالکیت رسمی بر ملک موضوع دعوا؛ غیرمنقول بودن مال موضوع دعوا؛ احداث بنا یا اشجار در ملک، توسط خوانده دعوا، بدون اذن قانونی و قراردادی (در صورت طرح دعوای قلع و قمع بنا و اشجار، به صورت مستقل)

برخورداری از سند رسمی مالکیت یا رای مالکیت بر ملکی که فرد، خواستار قلع و قمع مستحدثات و اشجار آن است. (این موارد، زمانی لازم است که دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار، ضمن دعوای خلع ید، مطرح گردد.)

وجود و اثبات هم زمان سه شرط سبق تصرف خواهان، لحوق تصرفات خوانده و عدوانی بودن تصرفات خوانده (در زمانی که دعوی قلع و قمع مستحدثات اشجار و بناها، در پی دعوای تصرف عدوانی، مطرح می گردد.) مقصود از سبق تصرف، این است که خواهان، سابقا در ملک، تصرف داشته و لحوق تصرفات خوانده، به این معنا است که تصرفات خوانده، بعد از تصرفات خواهان، صورت گرفته است. باید دانست، مقصود از عدوانی، یعنی با زور، قهر و غلبه.

مدارک لازم برای دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار

پس از بررسی شرایط دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار و توضیح در خصوص چیستی این دعوا در تیترهای پیشین، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مدارک لازم برای دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، مورد توضیح و بررسی، قرار خواهد گرفت. این مدارک، عبارتند از:

حسب مورد، دادخواست یا شکواییه که به صورت فایل ورد، برروی یک حافظه، نظیر سی دی، رم و ...، ذخیره شده است.

نام کاربری و رمز عبور ثنا.

ادله و امارات مثبت ادعا و ذی حق بودن که حسب مورد، مواردی چون، اقرارنامه رسمی، استشهادیه از شهودی که حاضر به شهادت در محکمه نیز هستند، سند رسمی مالکیت بر عین یا منافع، رای مالکیت، فیلم، پیامک و.... را در بر می گیرد.

هزینه دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار

قبل از توضیح هزینه دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار باید گفت، هزینه این دعوی، به هزینه های اصلی و فرعی، تقسیم بندی می گردد. در ادامه، مهم ترین هزینه های مربوط به دعوی قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، ذکر خواهند شد. این هزینه ها، عبارتند از:

هزینه خدمات ارائه شده در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

هزینه اوراق دادخواست که در سال جاری (1403)، برای هربرگ، 2 هزار تومان است.

هزینه تشکیل حساب کاربری در سامانه ثنا

هزینه حق الوکاله (در صورت کمک گرفتن از وکیل)

هزینه دادرسی که در صورت مالی لحاظ شدن دعوا، برابر با 2/5 تا 3/5 درصد ارزش منطقه ای ملک در مرحله بدوی، و برابر با 4/5 درصد ارزش منطقه ای ملک در مرحله تجدیدنظر، می باشد؛ اما در صورت غیرمالی لحاظ شدن دعوا، این هزینه، برای مرحله بدوی، از 40 هزار تومان تا 180 هزار تومان، متغییر است. (هزینه های مذکور، مربوط به سال 1403 می باشد.)

هزینه اجرای حکم و در صورت نیاز، هزینه ارزیاب، کارشناس و...

شایان ذکر است، در صورتی که دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار، در قالب شکایت کیفری مطرح گردد، هزینه دادرسی آن، برابر با 10 هزار تومان در سال جاری (1403)، خواهد بود. علاقمندان به کسب اطلاعات درباره هزینه دادرسی می توانند، مقاله زیر را مطالعه نمایند.

نحوه و مراحل دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار

نحوه و مراحل دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار، بدین صورت است که حسب مورد، شاکی یا خواهان باید، مدارک مورد نیاز را تهیه کرده و فایل دادخواست یا شکواییه خود را با کمک یک وکیل یا نمونه دادخواست های موجود، تنظیم نماید و متن آن را به صورت فایل word، برروی یک حافظه یا سی دی و ....، ذخیره کند.

در گام بعدی، شاکی یا خواهان طرح دعوا باید برای ثبت و ارسال شکایت به مرجع صالح، با در دست داشتن مدارک لازم و حسب مورد، فایل دادخواست یا شکواییه، به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی، مراجعه کرده و مدارک را تحویل مسئول مربوطه دهد.

پس از پرداخت هزینه دادرسی و تعرفه خدمات ارائه شده در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شکایت شاکی ثبت و برای تشکیل پرونده، به مرجع صالح، ارسال خواهد شد. در ادامه، دادگاه صالح برای دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار، بررسی می گردد.

دادگاه صالح برای دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار

اینکه دادگاه صالح برای دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار کدام است و کدام مرجع قضایی می تواند حکم به قلع و قمع را صادر نماید؟ یکی از سوالات رایج درباره این دعوا این است. لذا در این تیتر، پرسش های مطروحه، بررسی و به آن ها، پاسخ داده خواهد شد. 

در بررسی و پاسخ به پرسش های مطروحه باید گفت، دادگاه محلی که ملک در حوزه آن واقع شده، دادگاه صلاحیت دار رسیدگی به دعوای قلع و قمع مستحدثات موجود در ملک است. بنابراین دعوای قلع و قمع بنای احداث شده در ملکی که در استان فارس، شهر شیراز قرار دارد، باید در دادگاه عمومی حقوقی شهر شیراز، طرح شود.

از آنجا که این دعوا، حسب مورد باید به موجب ثبت دادخواست/شکواییه انجام گیرد، در تیترهای بعدی مقاله، نمونه دادخواست خلع ید و قلع و قمع، ارائه خواهد شد. علاقمندان به کسب اطلاعات درباره دادگاه صالح رسیدگی به دعاوی اموال غیرمنقول می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک زیر را بررسی کنند.

نمونه دادخواست خلع ید و قلع و قمع و اجرت المثل

با توجه به اینکه امکان طرح دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار، ضمن دعوای خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف در ملک، وجود دارد، در این تیتر از مقاله دینا و در باکس دانلود زیر، فایل دانلود متن یک نمونه دادخواست خلع ید و قلع و قمع و اجرت المثل، ارائه خواهد شد تا خوانندگام محترم در صورت نیاز، از آن استفاده کنند.

در ادامه، نمونه دادخواست رفع تصرف عدوانی و قلع و قمع، ارائه خواهد شد. علاقمندان به مشاهده و بررسی دادخواست فسخ قرارداد، خلع ید و پرداخت اجرت المثل می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.

نمونه دادخواست رفع تصرف عدوانی و قلع و قمع

از آنجا که دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، می تواند به تبع دعوای تصرف عدوانی حقوقی یا کیفری، مطرح گردد، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، فایل دانلود متن نمونه دادخواست رفع تصرف عدوانی و قلع و قمع، ارائه خواهد شد تا خوانندگان محترم در صورت نیاز، از آن استفاده کنند.

در ادامه، در خصوص امکان و شرایط تبدیل حکم قلع و قمع به جریمه نقدی، توضیح داده خواهد شد. علاقمندان به مشاهده و بررسی نمونه فرم شکایت تصرف عدوانی کیفری می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.

تبدیل حکم قلع و قمع به جریمه

یکی از پرسش های رایج طرفین دعوای قلع و قمع مستحدثات و اشجار، در مواردی که حکم به قلع و قمع داده می شود، مبنی بر این است که آیا امکان تبدیل حکم قلع و قمع به جریمه نقدی، وجود دارد یا خیر و شرایط آن، چگونه است؟ 

در توضیح تبدیل حکم قلع و قمع به جریمه نقدی، باید گفت، در صورتی که این حکم، به علت ساخت و ساز غیرمجاز و خارج از پروانه صادر شده باشد، شخص می تواند، پس از اخذ رضایت از شهرداری یا نهاد ذی صلاح، اقدام برای دریافت پروانه و پرداخت جریمه نقدی در موعد مقرر، از تخریب قلع و قمع، جلوگیری کرده و حکم قلع و قمع را کن لم یکن نماید.

 همچنین، بر اساس برخی از آرای موجود در سامانه ملی آرای قضایی، می توان گفت: "دادگاه می تواند در موارد تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها، به جای قلع و قمع مستحدثات، حکم به پرداخت 80 درصد قیمت اراضی تغییر کاربری داده شده، به عنوان عوارض دهد."

بهترین راه برای تبدیل حکم تخریب یا قلع و قمع، این است که فرد، به آرای صادره، اعتراض نماید و حسب مورد، تقاضای صدور دستور موقت جلوگیری از قلع و قمع و تخریب را، تقدیم دادگاه عمومی یا دیوان عدالت اداری کند؛ سپس، دادخواست مربوط به ابطال حکم را حسب مورد، به دیوان عالی کشور یا دیوان عدالت اداری، تحویل دهد.

باید دانست، تقدیم درخواست صدور دستور موقت و ابطال حکم، زمانی تقدیم دیوان عدالت اداری می گردد که فرد، به آرای قطعی صادره از کمیسیون ماده 100 شهرداری، درخصوص قلع و قمع و تخریب، اعتراض داشته باشد. در ادامه، درباره نحوه اجرای حکم قلع و قمع بنا، توضیح داده خواهد شد.

نحوه اجرای حکم قلع و قمع بنا

در تیترهای پیشین مقاله، شرایط، مدارک و نحوه و مراحل طرح دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، مورد بررسی قرار گرفت و نمونه دادخواست مربوط به این دعوی، ارائه شد. در این تیتر از مقاله، درباره نحوه اجرای حکم قلع و قمع بنا، توضیح داده خواهد شد.

در توضیح نحوه اجرای حکم قلع و قمع بنا باید گفت، به طور کلی، حکم، پس از گذشت مهلت های اعتراض، قطعی شدن رای صادره و تقاضای صدور اجراییه از جانب محکوم له یا شاکی، اجرایی می گردد و حکم قلع و قمع بنا نیز از این امر، مستنثنی نیست.

نکته مهم اینکه، رای دعوای تصرف عدوانی، فورا و پس از صدور رای در دادگاه بدوی، قابل اجرا خواهد بود و در عین حال، همچنان، امکان تجدیدنظر خواهی از رای، وجود دارد؛ حال در صورت طرح دعوای قلع و قمع، ذیل دعوای تصرف عدوانی و در شرایطی که محکوم علیه، ادعای مالکیت داشته باشد، وضعیت اجرای حکم قلع و قمع، به شرح زیر است؛

پس از صدور رای دادگاه بدوی، رفع تصرف، فورا اجرا می گردد اما، برای قلع و قمع ابنیه و اشجار، یک ماه از تاریخ اجرای حکم، به محکوم علیه، فرصت داده می شود تا نسبت به طرح دعوای مالیکت، اقدام کند. در شرایطی که محکوم علیه این دعوا، در موعد مقرر، اقدام به طرح دعوای مالکیت نماید، اجرای حکم قلع و قمع بنا، تنها پس از صدور حکم در خصوص دعوای مالکیت و قطعیت آن، امکان پذیر خواهد بود. شایان ذکر است، در صورت عدم ادعای مالکیت و عدم اقامه دعوای مالکیت در موعد مقرر یک ماهه، حکم قلع و قمع، اجرا خواهد شد.

جلوگیری از حکم قلع و قمع

با توجه به اینکه اجرای حکم قلع و قمع، خسارات زیادی را در پی دارد، اکثر اشخاص، به دنبال راه حلی برای جلوگیری از حکم قلع و قمع مستحدثات و اشجار هستند و اقدام به طرح این پرسش می نمایند که آیا این امر، امکان پذیر است یا خیر؟ در پاسخ به پرسش مطروحه باید گفت، از مهم ترین راه های جلوگیری از حکم قلع و قمع، می توان به موارد زیر، اشاره کرد:

صدور دستور موقت از سوی مرجع صالح، مبنی بر ممانعت از قلع و قمع

تراضی با طرف مقابل دعوا و توافق بر پرداخت خسارت یا دریافت مهلت

اعتراض به رای صادره (پس از دریافت دستور موقت ممانعت از قلع و قمع) و اخذ حکم ابطال رای قلع و قمع، همچنین، پرداخت جریمه به نهادی نظیر شهرداری و اقدام برای درخواست صدور پروانه (در مواردی که رای قلع و قمع، به عللی نظیر ساخت و ساز غیرمجاز و خارج از پروانه و مواردی از این دست، صادر شده است.)

طرح دعوای مالکیت، در مواردی که دعوای قلع و قمع اشجار و مستحدثات، ذیل دعوای تصرف عدوانی مطرح شده و محکوم علیه، مدعی مالکیت بر ملک است. توضیحات درباره کیفیت انجام این امر، در پاراگراف تیتر پیشین مقاله، ارائه شده است.

نمونه رای قلع و قمع مستحدثات

با توجه به پیچیدگی دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، مطالعه نمونه دادخواست، آرای وحدت رویه و آرای صادره در محاکم، پیرامون این موضوع، به طرح صحیح دعوا و دفاع در خصوص قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار، کمک می نماید. لذا در این تیتر از مقاله، فایل دانلود یک نمونه رای قلع و قمع مستحدثات، ارائه شده است.

در ادامه، رای وحدت رویه در خصوص قلع و قمع مستحدثات و اشجار، ارائه خواهد شد. علاقمندان به کسب اطلاعات درباره تصرف عدوانی اراضی ملی و تبعات قانونی و حقوقی آن می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.

رای وحدت رویه قلع و قمع بنا

رای وحدت رویه قلع و قمع بنا، مقرر می دارد: "صدور حکم به قلع و قمع بنای غیرمجاز، به عنوان تکلیف قانونی، وظیفه دادگاه صادرکننده حکم کیفری بوده و نیازی به تقدیم دادخواست از سوی شاکی ندارد." علاقمندان به دانلود این رای وحدت رویه می توانند از طریق باکس دانلود زیر، اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و مراحل دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و مراحل دعوای قلع و‌ قمع مستحدثات و اشجار پاسخ دهند.