حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی، حقی است برای مصرف کنندگان، در معاملات از راه دور که به موجب آن می توانند، ظرف 7 روز کاری، انصراف خود از قبول خویش را اعلام نمایند و قرارداد را بدون ذکر علت و پرداخت جریمه، برهم زنند. این حق، در مواردی نظیر معاملات راجع به حراجی ها یا معاملات انجام شده با تلفن همگانی، وجود ندارد.

امروزه، رشد و پیشرفت تکنولوژی و گسترش استفاده از اینترنت در سراسر کشور، سبب گردیده تا تحولی عظیم، در تمامی حوزه ها، از جمله انعقاد قراردادها صورت گیرد و اکثر خرید ها و معاملات، از راه دور و در بستر الکترونیک، انجام گردد.

به همین علت، قانون گذار، حقوق ویژه ای را برای مصرف کنندگان معاملات از راه دور و قراردادهای الکترونیکی، مورد پیش بینی قرار داده که مهم ترین آن ها، حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی است و با توجه به رواج چنین معاملاتی، ضروری است، مصرف کنندگان و فروشندگان، از قوانین و نحوه اعمال آن، مطلع باشند.
 

لذا در مقاله حاضر و در راستای اطلاع رسانی، حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی از منظر قانون، مورد بررسی قرار گرفته و درخصوص مواردی چون، اقسام و تشریفات انصراف در قراردادهای الکترونیکی، نحوه اعمال این حق و آثار آن، توضیح داده شده است.

نحوه اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیک

در توضیح حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی در قانون تجارت الکترونیکی ایران، باید گفت، این حق، مختص مصرف کنندگان کالا و خدمات، در معاملات از راه است و به عنوان یکی از اسباب انحلال و فسخ، در معاملات و قراردادهای از راه دور، مورد استفاده قرار می گیرد.

به موجب حق انصراف پیش بینی شده در قانون تجارت الکترونیکی ایران، مصرف کننده کالا و خدمات می تواند، ظرف 7 روز کاری، بدون نیاز به ذکر دلیل یا پرداخت هرگونه جریمه ای، معامله را فسخ کرده و قبول خود را مسترد کند.

پس از اعمال حق انصراف، تامین کننده باید، بلافاصله، وجه پرداختی توسط مصرف کننده را مسترد نماید و مصرف کننده نیز باید با هزینه شخصی خویش، کالای دریافتی را به تامین کننده، بازگرداند و در صورتی که بر اثر استفاده، خسارتی به کالا وارد آورده، خسارت وارده را بپردازد.

مقصود از معاملات از راه دور، معاملاتی است که در آن ها، ایجاب و قبول بین تامین کننده و مصرف کننده، با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور، صورت گرفته و مقصود از وسایل ارتباط از راه دور، هر نوع وسیله‌ ای است که بدون حضور فیزیکی همزمان تامین کننده و مصرف کننده، جهت‌ فروش کالا و خدمات، مورد استفاده قرار می گیرد.

 ماده 37 قانون تجارت الکترونیکی، در تعریف حق انصراف که از مهم ترین حقوق مصرف کنندگان است، مقرر داشته: "در هر معامله از راه دور، مصرف‌ کننده باید، حداقل هفت روز کاری، وقت برای انصراف (حق انصراف) از قبول خود، بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل، داشته باشد. تنها هزینه تحمیلی بر مصرف‌ کننده، هزینه باز پس فرستادن کالا خواهد بود."

بر اساس قانون تجارت الکترونیکی ایران، در معاملات از راه دور و الکترونیکی، تامین کننده ملزم است، قبل از انعقاد قرارداد، به صورت شفاف، روشن و صریح و با استفاده از وسائل مناسب ارتباطی، حق انصراف مصرف کننده را به وی یادآور شود. 

باید دانست، بر اساس ماده 42 و 47 قانون تجارت الکترونیکی، حق انصراف در مواردی که در ادامه ذکر می گردند، قابل اعمال نیست: در خدمات مالی که فهرست آن، به پیشنهاد وزارتخانه‌ های بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی، سازمان مدیریت و برنامه‌ ریزی کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب هیات وزیران، رسیده است؛

"در معاملات راجع به فروش اموال غیر منقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموال غیر منقول، به‌ جز اجاره؛ در خرید از ماشین‌ های فروش مستقیم کالا و خدمات؛ در معاملاتی که با استفاده از تلفن عمومی (همگانی) انجام می‌ شود؛ در معاملات راجع به حراجی ها"، در معاملات از راه دوری که به روشی غیر از وسائل ارتباط از راه دور، انجام شده است.

نحوه اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیک

در توضیح حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی در قانون تجارت الکترونیکی ایران، باید گفت، این حق، مختص مصرف کنندگان کالا و خدمات، در معاملات از راه است و به عنوان یکی از اسباب انحلال و فسخ، در معاملات و قراردادهای از راه دور، مورد استفاده قرار می گیرد.

به موجب حق انصراف پیش بینی شده در قانون تجارت الکترونیکی ایران، مصرف کننده کالا و خدمات می تواند، ظرف 7 روز کاری، بدون نیاز به ذکر دلیل یا پرداخت هرگونه جریمه ای، معامله را فسخ کرده و قبول خود را مسترد کند.

پس از اعمال حق انصراف، تامین کننده باید، بلافاصله، وجه پرداختی توسط مصرف کننده را مسترد نماید و مصرف کننده نیز باید با هزینه شخصی خویش، کالای دریافتی را به تامین کننده، بازگرداند و در صورتی که بر اثر استفاده، خسارتی به کالا وارد آورده، خسارت وارده را بپردازد.

مقصود از معاملات از راه دور، معاملاتی است که در آن ها، ایجاب و قبول بین تامین کننده و مصرف کننده، با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور، صورت گرفته و مقصود از وسایل ارتباط از راه دور، هر نوع وسیله‌ ای است که بدون حضور فیزیکی همزمان تامین کننده و مصرف کننده، جهت‌ فروش کالا و خدمات، مورد استفاده قرار می گیرد.

 ماده 37 قانون تجارت الکترونیکی، در تعریف حق انصراف که از مهم ترین حقوق مصرف کنندگان است، مقرر داشته: "در هر معامله از راه دور، مصرف‌ کننده باید، حداقل هفت روز کاری، وقت برای انصراف (حق انصراف) از قبول خود، بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل، داشته باشد. تنها هزینه تحمیلی بر مصرف‌ کننده، هزینه باز پس فرستادن کالا خواهد بود."

بر اساس قانون تجارت الکترونیکی ایران، در معاملات از راه دور و الکترونیکی، تامین کننده ملزم است، قبل از انعقاد قرارداد، به صورت شفاف، روشن و صریح و با استفاده از وسائل مناسب ارتباطی، حق انصراف مصرف کننده را به وی یادآور شود. 

باید دانست، بر اساس ماده 42 و 47 قانون تجارت الکترونیکی، حق انصراف در مواردی که در ادامه ذکر می گردند، قابل اعمال نیست: در خدمات مالی که فهرست آن، به پیشنهاد وزارتخانه‌ های بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی، سازمان مدیریت و برنامه‌ ریزی کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب هیات وزیران، رسیده است؛

"در معاملات راجع به فروش اموال غیر منقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموال غیر منقول، به‌ جز اجاره؛ در خرید از ماشین‌ های فروش مستقیم کالا و خدمات؛ در معاملاتی که با استفاده از تلفن عمومی (همگانی) انجام می‌ شود؛ در معاملات راجع به حراجی ها"، در معاملات از راه دوری که به روشی غیر از وسائل ارتباط از راه دور، انجام شده است.

نحوه اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیک

در توضیح حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی در قانون تجارت الکترونیکی ایران، باید گفت، این حق، مختص مصرف کنندگان کالا و خدمات، در معاملات از راه است و به عنوان یکی از اسباب انحلال و فسخ، در معاملات و قراردادهای از راه دور، مورد استفاده قرار می گیرد.

به موجب حق انصراف پیش بینی شده در قانون تجارت الکترونیکی ایران، مصرف کننده کالا و خدمات می تواند، ظرف 7 روز کاری، بدون نیاز به ذکر دلیل یا پرداخت هرگونه جریمه ای، معامله را فسخ کرده و قبول خود را مسترد کند.

پس از اعمال حق انصراف، تامین کننده باید، بلافاصله، وجه پرداختی توسط مصرف کننده را مسترد نماید و مصرف کننده نیز باید با هزینه شخصی خویش، کالای دریافتی را به تامین کننده، بازگرداند و در صورتی که بر اثر استفاده، خسارتی به کالا وارد آورده، خسارت وارده را بپردازد.

مقصود از معاملات از راه دور، معاملاتی است که در آن ها، ایجاب و قبول بین تامین کننده و مصرف کننده، با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور، صورت گرفته و مقصود از وسایل ارتباط از راه دور، هر نوع وسیله‌ ای است که بدون حضور فیزیکی همزمان تامین کننده و مصرف کننده، جهت‌ فروش کالا و خدمات، مورد استفاده قرار می گیرد.

 ماده 37 قانون تجارت الکترونیکی، در تعریف حق انصراف که از مهم ترین حقوق مصرف کنندگان است، مقرر داشته: "در هر معامله از راه دور، مصرف‌ کننده باید، حداقل هفت روز کاری، وقت برای انصراف (حق انصراف) از قبول خود، بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل، داشته باشد. تنها هزینه تحمیلی بر مصرف‌ کننده، هزینه باز پس فرستادن کالا خواهد بود."

بر اساس قانون تجارت الکترونیکی ایران، در معاملات از راه دور و الکترونیکی، تامین کننده ملزم است، قبل از انعقاد قرارداد، به صورت شفاف، روشن و صریح و با استفاده از وسائل مناسب ارتباطی، حق انصراف مصرف کننده را به وی یادآور شود. 

باید دانست، بر اساس ماده 42 و 47 قانون تجارت الکترونیکی، حق انصراف در مواردی که در ادامه ذکر می گردند، قابل اعمال نیست: در خدمات مالی که فهرست آن، به پیشنهاد وزارتخانه‌ های بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی، سازمان مدیریت و برنامه‌ ریزی کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب هیات وزیران، رسیده است؛

"در معاملات راجع به فروش اموال غیر منقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموال غیر منقول، به‌ جز اجاره؛ در خرید از ماشین‌ های فروش مستقیم کالا و خدمات؛ در معاملاتی که با استفاده از تلفن عمومی (همگانی) انجام می‌ شود؛ در معاملات راجع به حراجی ها"، در معاملات از راه دوری که به روشی غیر از وسائل ارتباط از راه دور، انجام شده است.

آثار اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیک

آثار اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیک بر مصرف کننده و تامین کننده، با در نظر گرفتن مواد قانون تجارت الکترونیکی در "فصل اول از ‌مبحث اول حمایت‌ های انحصاری در بستر مبادلات الکترونیکی" و با استناد به ماده 38 این قانون، به شرح زیر هستند:

باز پرداخت عین وجه دریافت شده (ثمن معامله) به مصرف کننده، در اسرع وقت. (تامین کننده باید، در اولین فرصت، بدون کم و کاست، مبلغ پرداختی توسط مصرف کننده را مسترد کند.)

استرداد کالا به وسیله مصرف کننده در اولین فرصت که در این شرایط، هزینه‌ های پستی استرداد نیز بر عهده مصرف کننده است.

پرداخت زیان‌ های وارده به کالای تامین کننده که در اثر استفاده مصرف کننده ایجاد شده است. (این اثر، وقتی مصداق خواهد داشت که مصرف کننده، پس از استفاده از کالا و ایجاد خسارت به آن، در مهلت قانونی 7 روزه، بخواهد حق انصراف خود در قرارداد الکترونیکی را اعمال نماید.) باید دانست، در برخی از کالا ها که لیست آن، توسط مراجع ذی صلاح، تهیه و ابلاغ می گردد، به هیچ وجه، امکان استرداد کالا، پس از مصرف، وجود ندارد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه اعمال حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی پاسخ دهند.