ابلاغ و اجرای رای داور

ابلاغ رای داور، جز در موارد استثنا، توسط شخص داور و بر اساس روش های توافق شده در قرارداد داوری، صورت می گیرد و مهلت اجرای رای، 20 روز از ابلاغ آن به طرفین دعوا است. در صورت استنکاف محکوم علیه از اجرای رای، ذی نفع می تواند، با ثبت دادخواست، درخواست صدور برگ اجراییه رای داوری را از دادگاه صالح، داشته باشد.

بر اساس ماده 454 قانون آیین دادرسی مدنی، "کلیه اشخاصی که اهلیت اقامه دعوا دارند، می‌ توانند با تراضی یکدیگر، منازعه و اختلاف خود را خواه در دادگاه‌ ها طرح شده یا نشده باشد و در صورت طرح، در هر مرحله ای از رسیدگی باشد، به داوری یک یا چند نفر، ارجاع دهند" تا داور، به موضوع، رسیدگی کرده و رای شایسته را صادر نماید.

محکوم علیه دعوای ارجاع شده به داور، ملزم به اجرای رای داور، خواهد بود و در صورت خودداری وی از اجرای آن، اجرایی شدن رای داور، مستلزم طی مراحل قانونی این امر، توسط ذی نفع است؛ همین امر، ضرورت آشنایی طرفین دعوای ارجاع شده به داوری، به ویژه ذی نفع چنین دعاوی ای را با قوانین و مراحل نحوه ابلاغ، اجرا و صدور برگ اجراییه رای داور، ایجاب می نماید.

لذا در مقاله حاضر، نحوه ابلاغ و اجرا، همچنین، نحوه درخواست، هزینه درخواست و مهلت اجرای رای داور، مورد بررسی قرار گرفته و پس از ارائه نمونه درخواست صدور اجراییه رای داروی، در خصوص مواردی چون، مرجع صالح جهت صدور اجراییه و قرار رد درخواست اجرای رای داور، توضیح داده شده است.

نحوه ابلاغ و اجرای رای داور

با توجه به اینکه از منظر قانون، در دعاوی ارجاع شده به داور، داور، حق صدور رای خواهد داشت و طرفین دعوا، ملزم به اجرای رای صادره خواهند بود، این پرسش، قابل طرح است که نحوه ابلاغ و اجرای رای داور، چگونه است؟ لذا در این تیتر از مقاله و با استناد به موادی از قانون آیین دادرسی مدنی، درخصوص قواعد نحوه ابلاغ و شیوه اجرای رای داور، توضیح داده خواهد شد. 

ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص قواعد ابلاغ رای داور، مقرر داشته: "چنانچه طرفین، در قرارداد داوری، طریق خاصی برای ابلاغ رای داوری، پیش بینی نکرده باشند، داور مکلف است، رای خود را به دفتر دادگاه ارجاع کننده دعوا به داور یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، تسلیم نماید. دفتر دادگاه، اصل رای را بایگانی نموده و رونوشت گواهی شده آن را به دستور دادگاه، برای اصحاب دعوا، ارسال می‌ دارد."

بر اساس این ماده می توان گفت، در درجه اول، ابلاغ رای داور به طرفین، توسط شخص داور و بر اساس روش های پیش بینی شده در قرارداد داوری، انجام خواهد شد؛ نظیر توافق بر ابلاغ رای داوری با اظهارنامه یا از طریق پست و...، اما در شرایطی که در قرارداد داوری، روش خاصی در این باره، پیش بینی نشده باشد، ابلاغ رای داور به طرفین، توسط دادگاه (دادگاه ارجاع کننده دعوا به داور یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد)، صورت خواهد گرفت. 

ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص قواعد اجرای رای داور، مقرر داشته: "هرگاه محکوم علیه، تا بیست روز بعد از ابلاغ، رای داوری را اجرا ننماید، دادگاه ارجاع کننده دعوا به داوری و یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، مکلف است به درخواست طرف ذی نفع، طبق رای داور، برگ اجرایی صادر کند. اجرای رای برابر مقررات قانونی می‌ باشد."

بر اساس این ماده می توان گفت، اجرای رای داور، درست همانند آرای صادره از دادگاه ها باید، مطابق مقررات پیش بینی شده در قانون، انجام گردد و محکوم علیه رای داوری، فرصت دارد تا ظرف 20 روز از ابلاغ رای داور، نسبت به اجرای آن، بر طبق مقررات قانونی، اقدام نماید.

دقت به این نکته مهم است که ابطال و به تبع، عدم امکان اجرای رای داور، وجود دارد. مستفاد از ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی که مسبب ابطال و عدم امکان اجرای رای داور، می گردند، عبارتند از: مخالف بودن رای صادره با قوانین موجد حق؛ صدور رای، نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده؛ صدور رایی که خارج از حدود اختیارات داور بوده (در این صورت، فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است، ابطال می‌ گردد)؛

صدور و تسلیم رای، پس از انقضای مدت داوری؛ مخالفت رای، با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است؛ صادر شدن رای، توسط داورانی که فاقد اجازه برای صدور رای هستند؛ بی‌ اعتبار بودن قرارداد رجوع به داوری. 

در چنین شرایطی، هریک از طرفین می‌ تواند، ظرف بیست روز (ساکنین ایران) یا دو ماه (اشخاص مقیم خارج از کشور) پس از ابلاغ رای داوری، حکم به بطلان رای داور را، از دادگاهی که دعوا را به داوری، ارجاع نموده یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، بخواهد. در این شرایط، " تارسیدگی به اصل دعوا و قطعی شدن حکم به بطلان، رای داور، متوقف می‌ ماند." (مستفاد از ماده 490 قانون آیین دادرسی مدنی)

نحوه درخواست اجرای رای داور

در توضیح نحوه درخواست اجرای رای داور، باید گفت، مستفاد از ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی که متن آن، در تیتر پیشین مقاله، ارائه شد، محکوم علیه رای داوری، تنها 20 روز از زمان ابلاغ رای داور، مهلت دارد تا نسبت به اجرای آن، اقدام کند؛ 

چنانچه محکوم علیه، بعد از گذشت مهلت مقرر، از اجرای رای داور، خودداری نماید، این امکان وجود دارد، فردی که رای به نفع او صادر شده، درخواست صدور اجراییه رای داور را حسب مورد، از دادگاه ارجاع کننده دعوا به داوری و یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، درخواست نماید؛

برای این امر، فرد ذی نفع باید، دادخواست خود، مبنی بر تقاضای صدور برگ اجراییه رای داور را تنظیم کرده و به صورت فایل ورد، برروی یک حافظه، ذخیره نماید؛ سپس باید با در دست داشتن مدارک لازم، ازجمله رای داور، قرارداد داوری، اطلاعات حساب کاربری ثنا و مدارک هویتی، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مراجعه نماید؛

دفتر مربوطه، پس از دریافت هزینه های مربوط به ثبت درخواست فرد، درخواست مربوطه را ثبت و حسب مورد، به دادگاه ارجاع کننده دعوا به داوری و یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، ارسال خواهد کرد. در ادامه، هزینه درخواست اجرای رای داور، بررسی خواهد شد.

هزینه درخواست اجرای رای داور

در توضیح هزینه درخواست اجرای رای داور باید گفت، در مواردی که ذی نفع، درخواست صدور برگ اجراییه رای داور و سپس، تقاضای اجرای رای داور را داشته باشد، باید هزینه های مربوط به آن را بپردازد. این هزینه ها، بر اساس بخشنامه هزینه دادرسی و تعرفه های خدمات قضایی سال جاری (1403)، به شرح زیر هستند:

هزینه دادرسی ثبت دادخواست صدور برگ اجراییه رای داور، برای هر برگ دادخواست، 2 هزار تومان است و این هزینه، سوای از مبلغی است که باید، بابت تعرفه خدمات ارائه شده از سوی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرداخت گردد. 

هزینه دادرسی اجرای رای داور، در احکام مربوط به دعاوی مالی موضوع بند ۱ ماده ۱۵۸ قانون اجرای احکام مدنی، ۵% محکوم به؛ در احکام دعاوی غیرمالی و احکامی که محکوم‌ به آن تقویم نشده، همچنین در اجرای آرا و تصمیمات مراجع غیردادگستری از 40 هزار تا 180 هزار تومان و هزینه اجرای موقت احکام در کلیه مراجع قضایی، 30 هزار تومان است.

مهلت اجرای رای داور

از آنجا که رای صادره از سوی داور، باید در مهلت مقرر پیش بینی شده در قانون، مورد اجرا، قرار گیرد، امکان طرح این پرسش وجود دارد که مهلت اجرای رای داور، چگونه است؟ برای پاسخ به پرسش مطروحه، باید به قانون آیین دادرسی مدنی، مراجعه کرد و ماده 488 این قانون را مورد بررسی قرار داد.

ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی، مقرر می دارد: "هرگاه محکوم علیه، تا بیست روز بعد از ابلاغ، رای داوری را اجرا ننماید، دادگاه....، به درخواست طرف ذی نفع، طبق رای داور، برگ اجرایی، صادر" خواهد کرد. بر اساس این ماده می توان گفت؛ مهلت اجرای رای داور، 20 روز پس از ابلاغ آن، به محکوم علیه است. 

باید دانست، در مواردی که محکوم علیه، در مهلت مقرر، از اجرای رای داور، خودداری نماید و ذی نفع، از طریق دادگاه صالح، تقاضای صدور برگ اجراییه رای داور را نموده باشد، مهلت اجرای رای داور، 10 روز از تاریخ ابلاغ اجراییه دادگاه است.

نمونه درخواست صدور اجراییه از رای داوری

با توجه به اینکه، تقاضای صدور برگ اجراییه رای داوری از دادگاه، مستلزم ثبت درخواست آن، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است، در این تیتر از مقاله دینا، نمونه درخواست صدور اجراییه از رای داوری، ارائه خواهد شد تا خوانندگان محترم، درصورت نیاز، از آن، استفاده کنند. دانلود نمونه درخواست صدور اجراییه رای داوری، با کلیک برروی گزینه "دانلود" باکس زیر، مسیر است.

تقاضای صدور برگ اجرایی رای داوری، صرفا باید از مرجع صالح برای رسیدگی به این موضوع، درخواست گردد؛ از همین رو، در ادامه، مرجع صالحی که می توان، تقاضای صدور برگ اجراییه رای داوری را از آن داشت، مورد توضیح و بررسی، قرار خواهد گرفت. 

مرجع صالح جهت صدور اجرای آراء داوری

در تیترهای پیشین، نحوه ابلاغ و اجرای رای داوری، مورد توضیح و بررسی، قرار گرفت. در این تیتر از مقاله، به این پرسش که مرجع صالح جهت صدور اجرای آراء داوری، چیست؟ پاسخ داده خواهد شد. برای پاسخ به پرسش مطروحه، باید به ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی، مراجعه کرد. بر اساس آنچه در ماده مذکور آمده، مراجع صالح برای صدور برگ اجراییه رای داوری، به شرح زیر می باشد:

دادگاه ارجاع کننده دعوا به داوری؛

 دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد (در مواردی که طرفین، بر مبنای قرارداد داوری، به داور مورد توافق، مراجعه کرده اند و پرونده، توسط دادگاه، به داور، ارجاع نشده است). در ادامه، در خصوص مواردی که سبب صدور قرار رد اجرای رای داور می گردند، توضیح داده خواهد شد.

قرار رد درخواست اجرای رای داور

در توضیح قرار رد درخواست اجرای رای داور و موارد موجب صدور این قرار باید گفت، صدور این قرار، در مواقعی مصداق خواهد داشت که ذی نفع رای داوری، به علت عدم اجرای رای داور توسط محکوم له در مهلت 20 روزه، تقاضای صدور برگ اجراییه رای داور را از دادگاه و مرجع صالح داشته و دادگاه، در رای صادره، موارد مسبب ابطال رای داوری را مشاهده کند. با این توضیح که؛

دادگاه، قبل از صدور برگ اجراییه رای داور و ارجاع پرونده به اجرای احکام، متن رای داور را مطالعه خواهد نمود و چنانچه آن را باطل و غیر قابل اجرا بداند، از صدور اجراییه، خودداری خواهد کرد. در این شرایط، مراتب رد درخواست صدور اجراییه، به طرفین پرونده، ابلاغ خواهد شد تا مدعی بتواند، با ثبت دادخواست، نسبت به طرح دعوا در محکمه، اقدام نماید.

شایان ذکر است، موارد ابطال و عدم امکان اجرای رای داور، در تیتر اول مقاله و با استناد به ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی، ذکر گردید. این موارد، عبارتند از: "رای صادره، مخالف با قوانین موجد حق باشد؛ داور، نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده، رای صادر کرده باشد؛ داور، خارج از حدود اختیار خود، رای صادر نموده باشد؛ 

"رای داور، پس از انقضای مدت داوری، صادر و تسلیم شده باشد؛ رای داور، با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است، مخالف باشد؛ رای، به وسیله داورانی صادر شده که مجاز به صدور رای نبوده‌ اند؛ قرارداد رجوع به داوری، بی‌ اعتبار بوده باشد."

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و قواعد اجرای رای داور در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و قواعد اجرای رای داور پاسخ دهند.