قبول و رد ترکه و آثار حقوقی آن

قبول و رد ترکه و آثار حقوقی آن به معنای این است که وراث با قبول ترکه، اداره اموال به جا مانده از متوفی و پرداخت دیون او را به عهده می گیرند که این امر می تواند به صورت قبول مطلق و مشروط ترکه باشد. از طرف دیگر با رد ترکه، وراث دیگر هیچ مسئولیتی برای پرداخت بدهی های متوفی از ترکه نخواهند داشت.

طبیعی است که هر فردی در طول دوران زندگی اش به دنبال کسب درآمد و افزایش دارایی های خود باشد تا از این طریق بتواند کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشد. اما باید این را دانست که بعد از مرگ، فرد دیگر مالکیتی بر اموال خود ندارد و دارایی هایش به صورت قهری به وراثتش منتقل می شود.

اما با این وجود قانون گذار این حق را به وراث داده که اموال به جا مانده از متوفی را قبول یا رد نمایند. حال ممکن است که در ذهن برخی از افراد این پرسش مهم برانگیخته شود که منظور از قبول و رد ترکه چیست؟ و این دو عمل که هردو ارادی می باشد چه آثار حقوقی دارد ؟

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که قبول و رد ترکه چیست و شرایط رد ترکه چه می باشد، به تکلیف وراث نسبت به ماترک بپردازیم. در انتها نیز در مورد آثار حقوقی قبول و رد ترکه برای وراث صحبت خواهیم کرد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

قبول و رد ترکه چیست ؟

قبل از پاسخ به این سوال که قبول و رد ترکه چیست می بایست بیان داشت که منظور از ترکه چه می باشد. ترکه به اموال و دارایی هایی گفته می شود که از فرد پس از مرگش به جا می ماند به وراثش به صورت قهری منتقل می شود. البته لازم به ذکر است که این اموال و دارایی ها شامل اموال منقول و غیرمنقول، مطالبات و دیون می شود. 

از طرف دیگر با این که انتقال ترکه به وراث به صورت قهری می باشد ولی قانونگذار به هر یک از وارثان این حق را داده است که بتوانند ترکه را قبول یا رد نمایند. به عبارت بهتر وراث الزامی برای پذیرش ترکه ندارند. بنابراین ورثه آن چه را که به آن ها به ارث می رسد، می توانند به صورت مطلق یا مشروط قبول و یا به طور کلی رد نمایند. 

منظور از قبولی مطلق ترکه این است که ورثه تمام دارایی های مثبت و منفی متوفی را بدون درخواست تحریر ترکه و هیچ شرطی  قبول می کنند که در این صورت هر یک از وراث مسئول پرداخت کلیه بدهی متوفی به نسبت سهم خود از ماترک می شوند. 

از طرف دیگر قبولی مشروط ترکه هم به معنای این است که وراث برای قبولی ترکه یک شرط می گذارند به عنوان مثال وراث بیان می کنند که صرفا به شرط مشخص شدن میزان دقیق دارایی های متوفی اعم از اموال منقول و غیر منقول، مطالبات و بدهی ها ترکه را  قبول می کنند. 

علاوه بر این قبولی می تواند به صورت ضمنی باشد یعنی این که وراث عمل یا رفتاری انجام می دهند که از آن عمل می توان فهمید که ورثه ترکه را قبول کرده اند. همچنین رد ترکه نیز به معنای این است که وراث مسئولیت پرداخت دیون متوفی را به عهده نمی گیرند بدون آن که مالکیت آن ها زیر سوال برود.

شرایط رد ترکه چیست

همانطور که در بخش قبلی گفته شد وراث نسبت به اموال به جا مانده از متوفی، دو موضع می توانند که داشته باشند که یکی از آن رد ترکه می باشد. حال برای این که رد ترکه واقع شود لازم است که شرایطی وجود داشته که این شرایط به جهت اطلاع بیشتر کاربران در بخش زیر به صورت مفصل بیان می گردد. 

در پاسخ به این سوال که شرایط رد ترکه چیست باید گفت که ماده 249 قانون امور حسبی تماما شرایط و ضوابط لازم را برای رد ترکه تعیین کرده است که این ماده مقرر می دارد:« وارثی که ترکه را رد می‌کند باید کتباً یا شفاهاً به دادگاه اطلاع بدهد اطلاع مزبور در دفتر مخصوصی ثبت خواهد شد این رد نباید معلق یا‌ مشروط باشد.»

بنابراین برای معتبر دانستن رد ترکه لازم است که ورثه تصمیم خود را به صورت کتبی و یا شفاهی به دادگاه اعلام کنند  تا این تصمیم، در دفتر مخصوصی ثبت شود. همچنین رد ترکه باید بدون هیچ قید و شرطی باشد زیرا رد ترکه به صورت معلق یا مشروط قابل قبول نخواهد بود. از طرف دیگر طبق ماده 250 قانون امور حسبی، ورثه صرفا تا یک ماه از تاریخ اطلاع از فوت مورث فرصت دارند که رد ترکه را بیان کنند. به عبارت بهتر سکوت وراث به مدت یک ماه از تاریخ اطلاع از فوت مورث، در حکم قبولی ترکه می باشد. 

تکلیف وراث نسبت به ماترک چیست

همانطور که در بخش های قبلی گفته شد، ترکه اموال و دارایی های به جا مانده از متوفی می باشد. حال یکی از پرسش های رایجی که در خصوص ترکه مطرح می شود این است که تکلیف وراث نسبت به ماترک چیست که پاسخ آن به شرح زیر می باشد:

در پاسخ به سوال فوق باید گفت که ماده 248 قانون امور حسبی در این خصوص مقرر می دارد:« در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند هر یک مسئول اداء تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود مگر اینکه ثابت کنند دیون متوفی زاید بر ترکه بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی ترکه بدون تقصیر آنها تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست که در این صورت نسبت به زائد از ترکه مسئول نخواهند بود.» 

بنابراین وراثی که ترکه را قبول کرده اند، مسئول پرداخت دیون و بدهی های متوفی می باشند اما در این خصوص باید توجه داشت که مسئولیت وراث فقط تا میزان اموال به جا مانده از متوفی می باشد. به عبارت بهتر مسئولیت وراث محدود به میزان ترکه است و بیشتر از میزان اموال به جا، تکلیفی ندارند که از اموال خود بدهی متوفی را پرداخت کنند.

آثار حقوقی قبول و رد ترکه برای وراث

در بخش های قبلی توضیحاتی در خصوص قبول و رد ترکه ارائه شد و بیان گردید که قبول و رد ترکه به معنای پذیرش یا عدم پذیرش مسئولیت مربوط به اداره ترکه می باشد. حال در ادامه به جهت آشنایی بیشتر کاربران به آثار حقوقی قبول و رد ترکه برای وراث پرداخته می شود.

یکی از آثار مهم قبول ترکه این است که وراث مدیریت و اداره ترکه و پاسخ گویی نسبت به دیون متوفی را به عهده می گیرند و هر یک از آن ها به نسبت سهم خود از ترکه بدهی های متوفی را پرداخت می کنند.

نکته دیگر این است که اگر ورثه ترکه را قبول  کنند اما پس از قبولی هیچ اقدامی برای پرداخت دیون متوفی نکنند، در این صورت طلبکاران می توانند از مرجع صالح توقیف اموال وراث را تقاضا کنند.

همچنین لازم به ذکر است که اگر وراث اقدام به رد ترکه کرده باشند، دیگر آن ها هیچ تکلیفی برای پرداخت دیون و بدهی های متوفی ندارند. در نهایت اگر پس از تسویه، مالی از متوفی باقی مانده باشد آن مال بین وراث به نسبت سهم‌الارث تقسیم می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد جزئیات قبول مطلق و مشروط ترکه در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره  حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جزئیات قبول مطلق و مشروط ترکه پاسخ دهند.