از قدیم‌ الایام، زندان به عنوان یکی از مجازات های مجرمین در دنیا بوده است. در نظام حقوقی ایران نیز حبس، یکی از مجازات های تعیین شده در قانون مجازات اسلامی محسوب می شود که هدف اساسی آن، بازپروری، درمان و بازگشت مجرم به دامان اجتماع می باشد.

 

از طرف دیگر یکی از انواع زندان ها، رای باز می باشد که در سال های اخیر نیز بسیار مورد استقبال قرار گرفته است زیرا با اجرای آن، می توان جمعیت موجود در زندان را کاهش داد. حال از آن جایی که رای باز فواید زیادی دارد، لازم است که به جزئیات آن پرداخته شود.

 

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که رای باز چیست و مشمول چه محکومانی نمی شود؛ به انواع زندان ها بپردازیم.سپس، فواید اجرای حکم حبس از طریق رای باز را مورد بررسی قرار داده و در انتها توضیحاتی در خصوص شرایط رای باز شدن زندانی ارائه نموده و به پرسش رای باز شامل چه کسانی می شود پاسخ خواهیم داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص و پاسخ به این پرسش که رای باز شامل چه کسانی می شود، با ما همراه باشید.

رای باز چیست

زندان یک مکان محصور برای نگهداری و محبوس کردن افرادی است که حکم قطعی آن ها صادر شده است. از طرف دیگر زندان انواع مختلفی دارد که از جمله آن می توان به زندان بسته، زندان نیمه باز و زندان باز (رای باز) اشاره نمود. حال ممکن است که در ذهن برخی از افراد این پرسش مطرح شود که منظور از رای باز چیست؟

 

در پاسخ به سوال فوق باید گفت که افراد زندانی به موجب تصمیم شورای طبقه بندی یا رای دادگاه می توانند در صورت سپردن تامین مناسب، محکومیت حبس خود را در مراکز حرفه آموزی بدون داشتن مراقب سپری نمایند و از این طریق برای خود کسب درآمد ‌کنند. البته باید توجه داشت که محکومین پس از پایان ساعت کاری به خوابگاهی که تحت نظارت سازمان زندان ها می باشد باز می گردند. 

 

در واقع رای باز، امتیازی است که آیین ‌نامه‌ های اجرایی سازمان زندان‌ها و قوانین موجود برای محکومین به زندان در نظر گرفته، تا این افراد با فعالیت در محدوده ‌ای خاص و تعریف شده و خارج از زندان بدون داشتن مامور مراقب بتوانند با فراگیری یک حرفه، درآمد کسب کنند. همچنین تصمیم و موافقت شورای طبقه‌بندی زندان‌ها و سپردن تامین مناسب از جمله شرایط رای باز شدن است.

حتما بخوانید: صدور رای در دادگاه کیفری

رای باز مشمول چه محکومانی نمی شود؟

رای باز شامل همه محکومین نمی شود و صرفا برخی از مجرمین می توانند که از این مزایا بهره مند شوند. حال یکی از پرسش های مهمی که در این خصوص مطرح می شود این است که رای باز مشمول چه محکومانی نمی شود؟ که پاسخ آن به شرح زیر است: 

 

در پاسخ به سوال فوق باید گفت که طبق ماده 184 آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، زندانیانی که محکوم به مجازات سالب حیات و زندانیانی که دارای حالت خطرناک هستند مشمول رای باز نمی شوند. مورد بعدی در خصوص افرادی است که مرتکب جرم سرقت یا دزدی، قاچاق مسلحانه، اخلال در نظام اقتصادی کشور، تجاوز به عنف، دائر کردن مراکز فساد و فحشا، آدم‌ ربایی، اسیدپاشی، جاسوسی و اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی کشور شده و مجازات حبس آن‌ها درجه چهار و بالاتر می باشد. 

 

همچنین محکومانی که برای چندمین بار مرتکب جرایم مالی شده اند و زندانیانی که دارای سابقه کیفری موثر هستند و حداقل یک سوم میزان محکومیت خود را سپری نکرده اند، نمی توانند از مزایای رای باز بهره مند شوند. 

 

مورد بعدی هم در مورد زندانیانی است که در حین گذراندن دوران محکومیت خود یا در ایام مرخصی و یا به هنگام حرفه‌آموزی، مرتکب جرم عمدی جدیدی شده اند (البته جرایم تعزیری درجه هفت و هشت از این قاعده مستثنی هستند) که در این صورت در بار اول شش ماه، در بار دوم، یک سال و در بار سوم دو سال از اشتغال در خارج از زندان محروم می‌شوند. 

 

البته باید توجه داشت در صورتی که حکم برائت آن ها صادر شود، بالتبع این محرومیت نیز از بین می‌رود. نکته دیگر این است که بر اساس تبصره ماده یاد شده، موارد فوق شامل محکومان نظام نیمه‌آزادی نمی شود. در ادامه به پرسش رای باز شامل چه کسانی می شود پاسخ خواهیم داد.

بیشتر بخوانید: سازمان زندان ها

 

انواع زندان ها کدام است؟

یکی از مجازات های اصلی که در قانون مجازات اسلامی به منظور اصلاح، مجرمین پیش بینی شده، حبس یا زندان می باشد. اما در این خصوص باید توجه داشت که انواع مختلفی از زندان وجود دارد. حال در این میان ممکن است که در ذهن برخی از افراد این پرسش مطرح شود که انواع زندان ها کدام است ؟

 

در پاسخ به سوال فوق باید گفت که تبصره 1 ماده 513 قانون آیین دادرسی کیفری، در این خصوص مقرر می دارد:« زندان ها به زندان بسته، نیمه باز، مراکز حرفه آموزی و اشتغال و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی از جمله کانون اصلاح و تربیت برای اطفال و نوجوانان تقسیم می‌شود.» 

 

منظور از زندان بسته، مکانی است که دور تا دور آن محصور و دارای برج های دیده بانی می باشد. این نوع از زندان دارای بخش های مختلفی است که از جمله مهم ترین آن می توان به خوابگاه، هواخوری، مکان فرهنگی، آموزشی و کارگاه‌ های حرفه ‌آموزی و اشتغال اشاره نمود.

 

از طرف دیگر زندان نیمه باز به مکان محصوری اشاره دارد که حدفاصل حصار خارجی و داخلی زندان می باشد که در آن، محکومین می توانند تحت نظارت مامور، مشغول به کار شوند. مراکز حرفه آموزی و اشتغال، هم همان زندان باز است که افراد خارج از محیط زندان می توانند در دوره های حرفه ‌آموزی شرکت کنند. همچنین منظور از مراکز اقدامات تامینی و تربیتی مراکزی است که در آن جا متهمان و محکومانی که سن آن‌ها در زمان ارتکاب جرم تا ۱۸ سال تمام شمسی است در آن محل به منظور اصلاح رفتار خود نگهداری می شوند. 

 

لازم به ذکر است که طبق آیین ‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ ها مصوب ۱۴۰۰، بازداشتگاه و اردوگاه کاردرمانی نیز نوع دیگری از زندان می باشد. بازداشتگاه به محلی گفته می شود که افراد به طور موقت با دستور کتبی مقام قضایی، تا صدور حکم قطعی در آن نگه داری می شوند. همچنین شایان ذکر است که اردوگاه کاردرمانی، ویژه محکومین مواد مخدر و روان گردان می باشد و در آن محل افراد می توانند مشغول به کار شوند البته باید توجه داشت که این محل می تواند محصور یا غیر محصور باشد. 

بیشتر بخوانید: استعلام زندانی با کد ملی

 

فواید اجرای حکم حبس از طریق رای باز

در بخش های قبلی در خصوص چیستی رای باز توضیحاتی ارائه گردید و گفته شد که یکی از راهکارهای مناسب برای جلوگیری از زندان رفتن افراد، اجرای رای باز می باشد. حال در این قسمت از مقاله به بیان فواید اجرای حکم حبس از طریق رای باز اختصاص پیدا کرده است.

 

یکی از نگرانی هایی که زندانیان ممکن است داشته باشند این است که پس از سپری کردن محکومیت خود، نیاز به منبع درآمد دارند و این دغدغه امروزه تا حد زیادی با اجرای حکم حبس از طریق رای باز برطرف شده است. همچنین با اجرای رای باز می توان مجرم را از فضای منفی زندان دور کرد و از این طریق می توان با اجرای برنامه بازپروی، او را از انجام مجدد تخلفات و جرم های مشابه بازداشت.

 

فایده بعدی رأی باز، کاهش ظرفیت زندان‌ها است. در واقع با اجرای رای باز می توان جمعیت موجود در زندان‌ها را کاهش داد و این امر باعث می شود که کنترل و ساماندهی امور مربوط به زندانیان آسان تر شود زیرا در صورتی که جمعیت زندانیان بیش از حد باشد، برنامه بازپروری برای زندانی نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

بیشتر بخوانید: مرخصی زندانیان

 

شرایط رای باز شدن زندانی

برای این که یک زندانی بتواند از مزایای رای باز شدن استفاده نماید و مشمول این ارفاق قانونی شود باید شرایطی داشته باشد. یکی از مهمترین شرایط رای باز شدن زندانی این است که زندانی بخشی از دوران محکومیت خود را سپری کرده باشد. علت این امر از آن رو است که در این بازه زمانی زندانی به نوعی قصد اصلاح خود را داشته باشد. 

 

زندانی باید نشان دهد که توان و تمایل برای آزاد شدن و بازگشتن به زندگی اجتماعی را دارد. همانطور که پیش از این گفتیم ارتکاب جرایم خاص از جمله قاچاق مسلحانه، اخلال در نظام اقتصادی کشور، تجاوز به عنف و.. مانع از بهره مندی از ارفاق رای باز می شود. لذا یکی دیگر از شرایط رای باز شدن زندانی عدم ارتکاب جرایم خاص می باشد.

 

علاوه بر این بررسی شرایط مذکور و تایید زندانی برای داشتن صلاحیت بهره مندی از حکم رای باز بر عهده کمیته های تخصصی و مراجع قانونی می باشد تا اطمینان حاصل شود که زندانی واجد شرایط بوده و درست انتخاب شده است. با توجه به اهمیت شرایط رای باز شدن زندانی در ادامه به این پرسش که رای باز شامل چه کسانی می شود پاسخ خواهیم داد.

بیشتر بخوانید: شرایط استفاده از عفو زندانیان

 

رای باز شامل چه کسانی میشود

پیش از این توضیحاتی در خصوص رای باز، انواع زندان و فواید اجرای حکم حبس از طریق رای باز ارائه شده است، در این بخش قصد داریم به این پرسش که رای باز شامل چه کسانی میشود پاسخ دهیم. همانطور که پیش از این نیز اشاره نمودیم بر اساس تصمیم شورای طبقه بندی زندان ها، زندانیانی که شرایط خاص داشته باشند می توانند از امتیاز رای باز بهره مند شوند. 

 

بر اساس ماده 80 آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور فعالیت های زندانیان از جمله انجام تکالیف و مشارکت در اشتغال یا در بخش خدمات موسسه و مشارکت او در برنامه های اصلاحی و تربیتی تمام و کمال در پرونده وی ثبت می گردد، بهره مندی زندانیان از ارفاق های قانونی نیز بر اساس اقدامات ایشان و موارد ثبت شده در پرونده فرد اعمال می گردد. بهره مندی زندانیان از این ارفاقات بر اساس درجه اعتباری است که در نتیجه اقدامات خود کسب نموده اند.

 

زندانیان بر اساس نمره اعتباری ای که کسب نموده اند، به چهار درجه زندانیان ضعیف، متوسط، خوب و عالی تقسیم می شوند. هرچقدر رتبه اعتباری زندانی بالاتر باشد، قاعدتا از ارفاقات بیشتری برخوردار می شود. از جمله این ارفاقات نیز بهره مندی از ارفاق رای باز زندانی می باشد. بنابراین می توان مهم ترین شرط بهره مندی از رای باز شدن زندانی، شرکت در فعالیت های مختلف و انجام درست تکالیف و کسب رتبه اعتبار بالا می باشد. 

در ادامه بخوانید: اعتراض به حکم حبس تعزیری

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط رای باز شدن در کانال تلگرام موضوعات کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط رای باز شدن پاسخ دهند.

 

 

سوالات متداول

1- رای باز چیست؟

2- شرایط رای باز چیست؟

3- فواید اجرای رای باز چیست؟

---

نظرات کاربران