خدمت سربازی یا نظام وظیفه، ازجمله تکالیف و الزامات قانونی برای مردانی است که به سن 18 سال تمام رسیده اند و جز در موارد استثنا، نظیر مشغول بودن به تحصیل، هر مردی که به سن 18 سال تمام می رسد، باید در مواعد مقرر قانونی، اقدامات لازم برای معرفی خود به سازمان نظام وظیفه، جهت اعزام به خدمت را انجام دهد.

 

با این وجود، قانون گذار، در قوانین مختلف، مواردی را پیش بینی نموده که مردان می توانند با ارائه مدارک مثبت وجود آن موارد، به طور دائم یا موقت، از خدمت سربازی، معاف گردند؛ استفاده از معافیت سربازی، تنها برای کسانی امکان پذیر خواهد بود که با قواعد و راه های معافیت نظام وظیفه، آشنا باشند.

 

لذا در مقاله حاضر، مفهوم معافیت سربازی، همچنین، انواع و راه های معافیت نظام وظیفه، مورد بررسی قرار گرفته و در خصوص نحوه درخواست و دریافت برگه معافیت سربازی، توضیح داده شده است. علاقمندان به کسب اطلاعات در این خصوص می توانند، ادامه متن مقاله را دنبال کنند.

معافیت سربازی چیست

در پاسخ به این پرسش که معافیت سربازی چیست؟ باید گفت، مقصود از معافیت سربازی، این است که فرد مشمول انجام خدمت وظیفه عمومی، به علت برخورداری از شرایط پیش بینی شده در قانون خدمت وظیفه عمومی، به طور دائم یا برای مدتی موقت، قادر به انجام خدمت سربازی نباشد و به طور قانونی و بدون لحاظ شدن غیبت، به سربازی نرود. 

 

تایید موارد مطروحه در پاراگراف قبل، ماده 1 قانون خدمت وظیفه عمومی، با آخرین اصلاحات آن است که مقرر داشته: "...کلیه اتباع ذکور دولت جمهوری اسلامی ایران، مکلف به انجام خدمت وظیفه عمومی، برابر مقررات این قانون می‌ باشند و هیچ فرد‌ مشمول خدمت وظیفه عمومی را جز در موارد مصرحه در این قانون، نمی‌ توان از خدمت، معاف کرد." 

 

طی مراحل قانونی معافیت سربازی، سبب اخذ کارت معافیت خواهد شد که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این کارت و قوانین و نحوه دریافت آن می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک حتما بخوانید را مورد مطالعه قرار دهند.

حتما بخوانید: کارت معافیت سربازی

انواع معافیت سربازی و وضعیت نظام وظیفه

فصل چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی با آخرین اصلاحات، انواع معافیت سربازی، مصادیق و شرایط بهره مندی از هریک از انواع معافیت ها را پیش بینی نموده است. مستفاد از مواد 31 تا 46 قانون خدمت وظیفه عمومی، انواع معافیت سربازی و وضعیت نظام وظیفه، عبارتند از:

 

 معافیت دائم 

 

مقصود از معافیت دائم سربازی، این است که فرد مشمول انجام خدمت وظیفه عمومی، با اثبات یکی از موارد پیش بینی شده در فصل چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی، نظیر اثبات وجود شرایط معافیت پزشکی چشم، به طور کامل و برای همیشه، از انجام تمام مراحل خدمت سربازی، معاف گردد. (راه های معافیت، در تیتر بعدی، به تفصیل بررسی خواهند شد.)

 

معافیت موقت

 

مقصود از معافیت موقت سربازی، این است که فرد مشمول انجام خدمت وظیفه عمومی، با اثبات یکی از موارد پیش بینی شده در فصل چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی، برای مدتی مشخص، از انجام فریضه خدمت سربازی معاف شود؛ این مدت موقت، در خصوص اموری نظیر موارد پزشکی (معافیت موقت به علت موارد پزشکی)، پس از انجام بررسی های مجدد توسط مراجع ذی صلاح، قابل تمدید است.

 

معافیت از رزم

 

این نوع معافیت، فقط به افرادی تعلق خواهد گرفت که پس از تشخیص کمسیون پزشکی نیروهای مسلح، معاف از رزم تشخیص داده شوند. این معافیت، به معنای عدم اعزام به خدمت سربازی به طور دائم یا موقت نیست، بلکه فرد، صرفا در طول دروان آموزشی و خدمت، از شمول خدمات نظامی معاف می گردد و در بخش‌ های غیر نظامی، به خدمت گرفته می‌ شود. 

بیشتر بخوانید: طرح انصار سربازی

 

راه های معافیت های نظام وظیفه

برای بررسی راه های معافیت های نظام وظیفه، باید فصل چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی با آخرین اصلاحات، همچنین، سایر بخشنامه های این حوزه را مورد بررسی قرار داد. در حال حاضر، راه های معافیت از نظام وظیفه که هرکدام، مصادیق متنوع و دایره شمول گسترده ای دارند، عبارتند از:

 

معافیت تحصیلی 

 

این راه معافیت، مواردی چون، معافیت افرادی که در حین تحصیل، به سن مشمولیت رسیده و یا می رسند را (تا زمانی که به تحصیلات خود ادامه می‌ دهند)، در بر می گیرد. "دانش‌ آموزان مدارس و دانشجویان مراکز آموزش عالی وابسته به وزارت آموزش و پرورش و یا مورد تایید آن وزارت و دانشجویان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی دولتی یا غیردولتی داخلی و خارجی مورد تایید وزارتخانه‌ های علوم و بهداشت و طلاب حوزه های ‌علمیه که در حین تحصیل به سن مشمولیت رسیده و یا می رسند،" از جمله افرادی هستند که امکان استفاده از معافیت تحصیلی را دارند. 

 

معافیت پزشکی

 

این راه معافیت، مواردی چون، معافیت کسانی که به علت نقص عضو یا ابتلا به بیماری، از سلامتی کامل برخوردار نیستند اما می توانند، خدمت سربازی را در خصوص امور غیر رزمی، انجام دهند؛ معافیت کسانی که به علت عدم رشد یا ابتلا به بیماری، موقتا قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند و معافیت مشمولانی که به علت نقص عضو یا ابتلا به بیماری جسمی و یا روانی، به طور دائم قادر به انجام خدمت سربازی نیستند را در بر می گیرد.

 

بر اساس قوانین معافیت پزشکی، در تمامی موارد فوق الذکر، فرد خواستار معافیت پزشکی، باید به دفاتر پلیس +10، مراجعه کرده، برگه اعزام به خدمت خود را دریافت نماید و پس از تهیه مدارک مورد نیاز، فرم خود اظهاری در خصوص بیماری ها را تکمیل کند. با طی مراحل مذکور، فرد باید، برای بررسی وضعیت سلامت جسمانی و روانی، نزد پزشک اول که از پزشکان نیروی مسلح است برود تا در صورت نیاز، به کمیسیون پزشکی، ارجاع شود.

 

معافیت کفالت 

 

معافیت کفالت، می تواند در خصوص کفالت پدر، مادر، خواهر، برادر بزرگ بالای 18 سال یا بردار کوچک زیر 18 سال، پدر بزرگ یا مادربزرگ پدری یا مادری، باشد. این راه معافیت، مواردی چون، معافیت از خدمت فرزندان ذکور مددجویان کمیته امداد و بهزیستی؛ معافیت تنها پسر خانواده هایی که دارای سه فرزند دختر هستند؛ معافیت تنها فرزند ذکور مراقب یا نگهدارنده پدر نیازمند مراقبت که قادر به اداره امور خود نباشد؛ معافیت یگانه مراقب یا نگهدارنده مادر فاقد شوهر

 

در گذشته، منظور از مادر فاقد شوهر؛ مادری بود که شوهر او فوت کرده و یا طلاق گرفته و وی فاقد همسر دایم باشد، اما بنابر مصوبه جدید هیات وزیران، واژه دائم از تعریف مادر فاقد شوهر در بند (ذ) آیین نامه اجرایی مواد 44، 44 مکرر و 45 قانون خدمت نظام وظیفه عمومی حذف گردیده است. بنابراین، در صورتی که مادر چه دارای همسر دائم و چه دارای همسر با صیغه موقت باشد، به فرزند او معافیت تعلق نخواهد گرفت.

 

معافیت تنها برادر تنی سرپرست خواهر فاقد پدر، همسر و فرزند ذکور غیرمحجور و معافیت یگانه سرپرست برادر کمتر از هجده سال تمام را در بر می گیرد. موارد و مصادیق معافیت کفالت، بسیار گسترده هستند و مطالعه فصل چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی، برای کسب اطلاعات در این باره، پیشنهاد می گردد.

 

معافیت ایثارگران نظام وظیفه

 

این راه معافیت که مشمول خانواده های معظم شهدا، جانبازان و آزاده می گردد، مواردی چون، معافیت تمامی فرزندان ذکور شهدا و مفقودین؛ معافیت یکی از برادران شخص شهید یا آزاده با حداقل بیست و چهار ماه سابقه اسارت یا جانباز با حداقل (۲۵%) جانبازی یا مفقود فاقد فرزند ذکور؛ کسر خدمت نیروهای مسلح و بسیج؛ معافیت با قاعده تلفیق؛

 

معافیت یک فرزندخوانده قانونی ذکور جانبازی که برابر گواهی بنیاد شهید و امور ایثارگران صاحب فرزند نمی شود و معافیت مشمولانی که با جانبازان اناث دارای درصد جانبازی بیست و پنج درصد (۲۵%) و بالاتر ازدواج کنند، را در بر می گیرد.

 

معافیت عفو رهبری (بخشودگی سنی)

 

این راه معافیت، مواردی چون، معافیت متولدین تا پایان ۱۳۵۴ که دارای مدرک زیر دیپلم، دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس هستند؛ معافیت متولدین تا پایان ۱۳۵۲ که دارای مدرک فوق لیسانس هستند؛ معافیت متولدین تا پایان ۱۳۵۰ که دارای دکتری غیرپزشکی هستند؛ معافیت متولدین تا پایان ۱۳۴۴ که دارای دکتری پزشکی و دامپزشکی هستند را در برمی گیرد. شایان ذکر است، مشمولین بالای 50 سال، نیازی به ثبت درخواست معافیت ندارند.

 

معافیت انواع تعهد خدمتی

 

این راه معافیت، مواردی چون، معافیت متعهدین خدمت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ معافیت متعهدین خدمت وزارت آموزش و پرورش؛ معافیت متعهدین خدمت سازمان هواپیمایی؛ معافیت متعهدین خدمت دولتی و... را در بر می گیرد.

 

با این توضیح که مشمولین، باید پس از انجام دوره آموزشی و با سپردن تعهد لازم، ادامه خدمت خود را تا مواعد مقرر، که می تواند حسب مورد، 5 سال، 12 سال و... باشد، در سازمان و وزارت خانه مربوطه، بگذرانند و کارمند ادارات ذی صلاح باشند.

 

معافیت سربازی مشمولان دارای حداقل ۳۵ سال سن و دارای ۲ فرزند

 

به نقل از سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه در اخبار، معافیت مشمولان دارای حداقل ۳۵ سال سن و دارای ۲ فرزند، درصورتی که غایب محسوب نشوند، به تصویب مجلس رسیده است. علاقمندان به دانلود فایل PDF موارد قانونی راه های معافیت از سربازی می توانند، از طریق باکس زیر، اقدام نمایند.

 

 

یکی از باورهای رایج درمیان مشمولین خدمت وظیفه عمومی، امکان معافیت، به علت داشتن خالکوبی یا تتو است. با توجه به اینکه این موضوع، قواعد و ضوابط مخصوص به خود را دارد، مطالعه مقاله زیر، به علاقمندان کسب اطلاعات در این باره، توصیه می گردد.

حتما بخوانید: معافیت خالکوبی سربازی

 

نحوه درخواست و دریافت برگه معافیت سربازی

نحوه درخواست و دریافت برگه معافیت سربازی، حسب مورد و بسته به راهی که فرد قصد دارد با استفاده از آن، معاف شود، از طریق مراجعه حضوری به دفاتر پلیس + 10 و سپس، مراجعه به کمیسیون پزشکی یا سایر مراجع ذی صلاح و یا از طریق مراجعه به سامانه سخا پلیس، صورت می گیرد. با این توضیح که؛

 

متقاضیان استفاده از معافیت موقت تحصیلی، می توانند به سامانه سخا پلیس sakha.epolice.ir، مراجعه کرده و درخواست خود در خصوص این معافیت را ثبت نمایند. بدین صورت که فرد باید، آدرس sakha.epolice.ir را در مرورگر خود، جستجو نماید و پس از هدایت شدن به صفحه ای مشابه تصویر زیر، با درج نام کاربری، رمز عبور و اعداد تصویر امنیتیT به پورتال خویش در این سامانه، وارد گردد. (افراد فاقد نام نویسی در سخا پلیس، ابتدا باید، نسبت به این امر، اقدام کنند.)

 

 

در گام بعدی، فرد باید، از بخش مربوط به خدمت وظیفه عمومی، گزینه مربوط به درخواست معافیت تحصیلی مد نظر خود را انتخاب کند که در این راهنما، گزینه "ثبت درخواست معافیت تحصیلی دانشجویی داخلی"، انتخاب شده است.

 

 

در این مرحله، فرد باید، اطلاعات لازم را در کادرهای مربوطه، درج کرده و برروی گزینه نارنجی رنگ "ثبت درخواست"، کلیک کند.

 

 

با طی باقی مراحل و درج باقی اطلاعات، فرد موفق خواهد شد، درخواست معافیت تحصیلی سربازی را ثبت کند تا بررسی های لازم، در خصوص آن، انجام گیرد. پیگیری نتیجه درخواست نیز در سامانه سخا پلیس، بخش خدمت وظیفه عمومی، میسر است.

 

متقاضیان واجد شرایط معافیت دائم سربازی، باید در گام اول، به دفاتر پلیس +10، مراجعه کرده و درخواست خود برای معافیت از خدمت سربازی را ثبت نمایند؛ پس از بررسی مدارک و درخواست فرد توسط سازمان نظام وظیفه عمومی، نتیجه درخواست، به فرد، اعلام می گردد؛

 

شایان ذکر است، در صورتی که فرد، به علت وجود موارد پزشکی، درخواست معافیت دائم از سربازی را داشته باشد، به کمیسیون پزشکی، ارجاع خواهد شد تا بررسی های لازم، درخصوص بیماری و مشکل وی، انجام گردند. در نهایت و در صورت موافقت با درخواست معافیت (هر کدام از انواع آن)، کارت معافیت سربازی دائم یا موقت متقاضی، صادر و به آدرس پستی او، ارسال خواهد شد.

در ادامه بخوانید: معافیت سربازی متاهلین دارای فرزند

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص انواع و راه های معافیت سربازی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انواع و راه های معافیت سربازی پاسخ دهند.

 

 

سوالات متداول

1- معافیت سربازی چیست؟

2- انواع معافیت سربازی کدامند؟

3- راه های معافیت سربازی کدامند؟

---

نظرات کاربران