موارد صدور رای در شورای حل اختلاف

موارد صدور رای در شورای حل ختلاف، حصری بوده و شورا، صرفا، در خصوص برخی دعاوی، نظیر دعاوی مربوط به عین مستاجره، به جز کسب و پیشه و سرقفلی، دعاوی تعدیل اجاره بها، دعاوی مربوط به ارث، دعاوی اعسار از پرداخت محکوم به، دعاوی مالی تا سقف 20 میلیون تومان، حق صدور رای دارد و این کار باید، در مدت زمان صدور رای، صورت گیرد.

مردم در کشور ما، برای احقاق حقوقشان، در زمینه کیفری و حقوقی، اقدام به ثبت شکایت می نمایند و از دادگاه ها، تقاضای سیدگی و صدور رای را دارند. حجم زیاد مراجعه مردم به دادگاه ها، سبب شد که قانون گذار، مرجع حل اختلاف دیگری را به وجود آورد تا از تعداد پرونده های دادگاه ها کاسته شود.

شورای حل اختلاف، مرجعی بوده که در کنار دادگاه ها، جهت رسیدگی به برخی امور و موضوعات حقوقی و کیفری، تشکیل شده است. رسیدگی به شکایت در شورای حل اختلاف، تا حدی، متفاوت با دادگاه می باشد. در بسیاری از موارد، شورای حل اختلاف، صرفا، نقش میانجیگری را اعمال می کند و صلاحیت صدور رای را نداشته و صلاحیت اجباری شورا برای رای دادن، نیز صرفا در محدوده موارد مشخص و مورد نظر قانون گذار، امکان پذیر می باشد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، ابتدا، موارد صدور رای در شورای حل اختلاف را نام برده و در ادامه، به توضیح صلاحیت شورا در رای دادن، به دعاوی مربوط به تخلیه ملک، دعاوی تعدیل اجاره‌ بها، دعاوی مالی تا سقف خواسته 20 میلیون تومان ، دعاوی مربوط به ارث، دعاوی مربوط به اعسار ، دعاوی مربوط به خانواده ، دعاوی مربوط به تامین دلیل و جرائم تعزیری که صرفا مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت می باشد، در مدت زمان مقرر بپردازیم. 

موارد صدور رای در شورای حل اختلاف

همانگونه که در مقدمه گفتیم، شورای حل اختلاف، نهادی قضایی بوده که در کنار دادگاه ها و برای سبک تر کردن حجم کار آن ها، ایجاد گردیده است. عمده فعالیت شورا ها، در زمینه ایجاد صلح و سازش، میان طرفین دعوا، در برخی دعاوی کیفری و دعاوی حقوقی می باشد و در صورت عدم ایجاد صلح و سازش، باید، پرونده را به مرجع صالح، ارجاع دهند. اما، در پاره ای از موارد، شورای حل اختلاف، صلاحیت اجباری، برای صدور رای را دارد. موارد صدور رای در شورای اختلاف عبارتند از: 

دعاوی مربوط به تخلیه ملک

دعاوی تعدیل اجاره‌ بها

دعاوی مالی تا سقف خواسته 20 میلیون تومان 

دعاوی مربوط به ارث

دعاوی مربوط به اعسار 

دعاوی مربوط به خانواده 

دعاوی مربوط به تامین دلیل

جرائم تعزیری که صرفا مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد.

پس از ذکر موارد صدور رای در شواری حل اختلاف، در ادامه، قصد داریم، هریک از این موارد صلاحیت اجباری شورا برای صدور رای در مدت زمان مقرر و قانونی را به تفصیل، توضیح داده و استثنائات و شرایط هریک را بگوییم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مراحل شکایت در شورای حل اختلاف، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می گردد.

مدت زمان صدور رای در شورای حل اختلاف

در قسمت قبل، موارد صدور رای در شورای حل اختلاف را نام بردیم و گفتیم که جز در این موارد، در باقی موضوعاتی که به شورای حل اختلاف، ارجاع می شوند، شورا صرفا، باید، در خصوص ایجاد صلح و سازش، میان طرفین دعوا بکوشد و در صورتی که موفق به برقراری صلح و سازش نگردید یا در صورتی که افراد، در جلسات مربوط به صلح و سازش، حاضر نشدند، پرونده را به دادگاه صالح، ارجاع دهد. در این قسمت از مقاله، قصد داریم، درباره مدت زمات صدور رای در شورای حل اختلاف صحبت کنیم. 

در خصوص مدت زمان صدور رای باید گفت، بر اساس قانون آئین دادرسی مدنی، بلافاصله پس از ختم دادرسی ، قاضی در صورت امکان، در همان جلسه پایانی، اقدام به انشای رای نموده و آن را به اطلاع طرفین دعوا می رساند. در غیر این صورت، حداکثر تا یک هفته، فرصت داشته که رای را نوشته و اعلام کند. این رای، باید، حداکثر تا 5 روز پس از صدور، به امضای دارسان صادر کننده آن، برسد و به طرفین، ابلاغ گردد.

دعاوی تعدیل اجاره‌ بها

در قسمت های قبل، مدت زمان صدرو رای در شورا و مواردی را که شورا، دارای صلاحیت اجباری، برای صدور رای، می باشد را توضیح داده و در خصوص مدت زمان صدور رای در شورای حل اختلاف، صحبت کردیم. یکی از مواردی که شورای حل اختلاف، در خصوص آن، صلاحیت صدور رای را دارد، دعاوی تعدیل اجاره‌ بها می باشد.

در خصوص دعاوی تعدیل اجاره بها و صلاحیت شورا در صدور رای، برای این نوع از دعاوی باید گفت، دعوای تعدیل اجاره بها، در خصوص قراردادهای اجاره املاک تجاری تابع قانون روابط موجر و مستاجر سال 1356 می باشد. به موجب این قانون، موجر، در املاک تجاری تابع قانون روابط موجر و مستاجر سال 56، نمی تواند، بدون رضایت مستاجر، هزینه اجاره بهای تعیین شده اولیه را افزایش دهد. 

تعدیل، به معنای افزایش یا کاهش می باشد، زمانی که موجر، در این نوع از قراردادها، قصد افزایش اجاره را داشته یا مستاجر، تقاضای کاهش اجاره بها را داشته باشند و با یکدیگر نیز به توافق نرسند، می توانند، اقدام به طرح دعوای تعدیل اجاره بها کرده و از شورای حل اختلاف، تقاضای صدور رای در این خصوص را داشته باشند. از آنجا که این موضوع، از موارد صدور رای در شورای حل اختلاف ​بوده، پس از مطرح شدن و رسیدگی، شورا باید، در مدت زمان مقرر، نسبت به صدور رای، اقدام کند.

دعادی مربوط به تخلیه ملک

در قسمت های قبل، مدت زمان صدور رای در شورای حل اختلاف و موارد صدور رای در شورای حل اختلاف را توضیح داده و گفتیم که یکی از این موارد، تمامی دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره می باشد. در این قسمت، قصد داریم، به توضیح صلاحیت اجباری شورا، در صدور رای، در خصوص دعاوی مربوط به تخلیه ملک، توسط مستاجر، در مدت زمان مقرر، برای صدور رای بپردازیم.

 دعاوی مرتبط با تخلیه مال مورد اجاره یا عین مستاجره، باید، در شورای حل اختلاف، مطرح شوند. در مواردی نظیر زمانی که مستاجر، علی رغم پایان قرارداد، از تحویل ملک، خودداری می کند یا به مدت 6 ماه است که اجاره خود را نپرداخته، مالک می تواند، با ثبت دادخواست صدور حکم تخلیه یا صدور دستور تخلیه، از شورای حل اختلاف بخواهد، نسبت به این موضوع، رسیدگی کند.

منظور از تخلیه عین مستاجره، تخلیه اماکن مسکونی است. برای تخلیه اماکن تجاری و اماکنی که حق کسب و پیشه و سرقفلی دارند، شورای حل اختلاف، صلاحیت صدور رای را نداشته و محاکم دادگستری، برای رسیدگی، صالح هستند. برای این منظور، خواهان باید، پس از ثبت دادخواست تخلیه، منتظر رسیدگی از سمت دادگاه های حقوقی در زمان مناسب باشد.

دعاوی مربوط به ارث

در قسمت های قبل، در توضیح موارد صدور رای در شورای حل اختلاف، گفتیم که یکی از مواردی که شورا، در خصوص آن، دارای صلاحیت اجباری برای صدور رای می باشد، دعاوی مربوط به ارث هستند. لذا در این قسمت از مقاله، قصد داریم، در خصوص صدور رای در شورای حل اختلاف، در مدت زمان قانونی، در مورد دعاوی مربوط به ارث، صحبت کنیم.

از جمله اقداماتی که بعد از فوت متوفی، صورت می گیرد، اقدام به تقسیم ارث است. برای این امر، وراث، نیازمند داشتن گواهی حصر وراثت و کسب اطلاعات، از تمام دارایی های متوفی می باشند. همچنین، گاهی، وراث، در تقسیم ارث، به مشکل برخورده و نیاز دارند، با مهر و موم ترکه، تا تعیین تکلیف در خصوص ارث، از آن، محافظت نموده و آن را از سوء استفاده و گزند وراث دیگر، در امان دارند.

جهت انجام موارد فوق، تمام وراث یا یکی از آن ها و هر ذی نفع دیگری، می تواند، اقدام به ثبت دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت، صدور حکم تحریر و مهر و موم ترکه نموده و از شورای حل اختلاف، تقاضای رسیدگی و صدور حکم، در خصوص موارد مارالذکر را داشته باشد. صدور رای در این موارد، از موارد صلاحیت اجباری شورای حل اختلاف، برای رای دادن است. 

ادعای اعسار

یکی دیگر از دعاوی ای که شورای حل اختلاف، صلاحیت اجباری، در صدور رای در خصوص آن را در مدت زمان مقرر برای رسیدگی دارد، دعوای مربوط به اعسار است. اعسار، بدین معنا می باشد که فردی، با ادعای عدم توان مالی کافی، برای پرداخت بدهی های خود، تقاضای تقسیط آن، برای پرداخت را داشته باشد و البته، باید، بتواند، موارد اثبات کننده این ادعا را نیز به دادگاه، ارائه کند.

نکته مهم، در خصوص صلاحیت شورا، در صدور رای برای دعاوی اعسار این است که، شورا صرفا، در صورتی دارای صلاحیت صدور رای در دعاوی اعسار بوده که به اصل دعوای مربوط به اعسار نیز رسیدگی کرده باشد. در غیر این صورت، شورا، از صلاحیت لازم، برای صدور رای، برخوردار نخواهد بود. 

به عنوان مثال، زمانی که دعوایی با عنوان مطالبه وجه، با میزان خواسته 5 میلیون تومان، در شورای حل اختلاف، مطرح شده و شورای حل اختلاف، با بررسی دلایل، حکم به پرداخت محکوم به را صادر کرده است، خوانده، می تواند، با ثبت دادخواست اعسار، از شورای حل اختلاف، تقاضای تقسیط پرداخت این مبلغ را داشته باشد.

دعاوی خانواده

در قسمت های قبل، در خصوص بخشی از موارد صدور رای در شورای حل اختلاف، توضیح دادیم و گفتیم که دعاوی مربوط به تعدیل اجاره بها، درصورتی که در اصل قرارداد اجاره، اختلافی نباشد و دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره در املاک مسکونی، از جمله مواردی بوده که شورای حل اختلاف، از صلاحیت اجباری، برای صدور رای درباره آن ها، برخوردار می باشد. 

یکی دیگر از موارد صدور رای در شورای حل اختلاف، دعاوی مربوط به خانواده، در زمینه اموری همچون، مهریه ، نفقه و جهیزیه، تا میزان دویست میلیون ریال است. البته، در صورتی این دعاوی، در شورا مطرح می شوند که دادگاه خانواده، قبلا، در ضمن رسیدگی به دعاوی خانوادگی، به آن ها، رسیدگی نکرده باشد.

برای مثال، در صورتی که دعوای طلاق، در دادگاه، مطرح شود و ضمن دعوای طلاق، به اختلاف مهریه هم رسیدگی گردد، این اختلاف را دیگر نمی توان در شورای حل اختلاف، مطرح کرد . اما اگر کسی، بابت دعوای مهریه تا سقف دویست میلیون ریال، مستقیما طرح دعوا کند، دادخواست او، به شورای حل اختلاف، ارجاع خواهد شد و رسیدگی به این دعوی مستقل، در صلاحیت شورای حل اختلاف است .

تامین دلیل

همانگونه که در توضیح موارد صدور رای در شورای حل اختلاف گفتیم، رسیدگی به دعاوی مربوط به ارث، برای صدور حکم تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و گواهی انحصار وراثت، در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد. تامین دلیل، از دیگر موارد صدور رای در شورای حل اختلاف بوده که قواعد مخصوص به خود را دارد.

تامین دلیل، یعنی، کسی که خسارات دیده است، خواستار این باشد که دلایل و مدارکی که برای اثبات ادعایش را دارد، جمع آوری و حفظ شود. زیرا این دلایل، ممکن است، از بین بروند و یا دیگر، بعد از گذشت مدت زمانی، قابل دسترسی نباشند. مثل تحقیق محلی ، شهادت و ... یکی دیگر از وظایف شورای حل اختلاف، این است که به درخواست تامین دلیل، رسیدگی کند و در مدت زمان قانونی، به تامین دلیل، برای متقاضی بپردازد.

جهت تامین دلیل، متقاضی باید، درخواست خود را، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ثبت کند تا این دفاتر که واسطه میان نهادهای قضایی، نظیر شورا و دادگاه هستند، درخواست وی را در مدت زمان قانونی، به شورای حل اختلاف فرستاده و شورا، پس از رسیدگی به دادخواست فرد، نسبت به تامین دلیل، برای متقاضی، اقدام نماید.

جرائم تعزیری که صرفا مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد 

در تقسیم بندی درجات مجازات تعزیری، گفتیم، مجازات تعزیری درجه هشت، مربوط به جرائمی است که مجازات آن ها حبس تا سه ماه، جزای نقدی تا ده میلیون ریال و شلاق تا ده ضربه باشد. رسیدگی به جرائمی که مجازات آن ها، مجازات تعزیری درجه هشت بوده، در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد و از دیگر موارد صدور رای در شورای حل اختلاف است.

در خصوص این مورد از موارد صلاحیت اجباری شورای حل اختلاف در صدور رای باید گفت، شورا، فقط می تواند، جزای نقدی تا ده میلیون ریال را تعیین کرده و اجازه صدور رای شلاق و حبس را نخواهد داشت. به طور کلی، جرایم کیفری، صرفا، از جهت ایجاد صلاح و سازش، به شورای حل اختلاف، ارجاع شده و جز جرایم تعزیری درجه هشت، با شرایطی که گفته شد، شورای حل اختلاف، حق صدور رای، در باقی موارد را نخواهد داشت و باید، در صورت عدم سازش، پرونده را به مرجع صالح کیفری، ارجاع دهد.

دعاوی مالی

از دیگر مواردی که شورای حل اختلاف، صلاحیت رسیدگی و صدور رای در آن را دارد، دعاوی مالی راجع به اموال منقول، تا میزان دویست ‌میلیون ریال است؛ به ‌جز در مواردی که هنگام تاریخ لازم‌ الاجرا شدن قانون شورای حل اختلاف، در دادگستری مطرح بوده اند. مال منقول، مالی است که قابلیت جا به جایی، از جایی به جای دیگر را دارد؛ مثل ماشین ، صندلی ، موبایل و غیره.

 در طرح این دعوی، باید، به این نکته توجه کرد که در صورتی که ارزش اقتصادی مال منقول، از دویست ‌میلیون ریال بیشتر باشد، قابلیت طرح در شورای حل اختلاف را نخواهد داشت، به عبارتی، شورای حل اختلاف، صالح به رسیدگی به آن نبوده و باید، در دادگاه حقوقی، مطرح و رسیدگی گردد.

هنگامی که پرونده ای در شورای حل اختلاف، مطرح است، طرفین دعوا، می توانند، به طرق مختلف، نسبت به پیگیری آن، اقدام نمایند و از وضعیت پرونده خود، مطلع شوند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، مطالعه مقاله زیر که در قسمت در ادامه بخوانید آمده، پیشنهاد می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد موارد صدور رای در شورای حل اختلاف در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامونموارد صدور رای در شورای حل اختلاف پاسخ دهند.