مهر و موم ترکه چیست

مهر و موم ترکه، اولین مرحله جهت حفظ ماترک متوفی از تلف شدن یا آسیب دیدن است که بر اساس قانون امور حسبی، به درخواست ذی نفع، انجام می گیرد. لذا ذی نفع، باید دادخواست مهر و موم ترکه را به شورای حل اختلاف ارائه نماید که شورا، اقدام به صدور رای یا قرار مهر و موم ترکه نموده و نحوه اجرای قرار، از طریق ماموران شورای حل اختلاف است.

پس از فوت اشخاص، به لحاظ قانونی، ترکه یا ماترک، متعلق به ورثه است؛ منتها ابتدا باید هزینه کفن و دفن و بدهی ها و وصایای میت، انجام شده و سپس، اقدام به انحصار وراثت گردد. در هر حال، حفظ ترکه متوفی از آسیب رسیدن به آنها  تا زمانی که میان ورثه تقسیم شوند، امری مهم و ضروری است که در ارتباط کامل با حفظ حقوق ورثه می باشد.

به همین دلیل، یکی از اقدامات اولیه که پس از فوت شخص انجام می گردد تا از آسیب به ترکه و از بین رفتن احتمالی آنها جلوگیری شود، مرحله مهر و موم ترکه می باشد که نحوه صدور و اجرای قرار مهر و موم ترکه، از طریق شورای حل اختلاف است. لکن از آن جهت که عدم آشنایی با مهر و موم ترکه، ممکن است سبب خدشه به حقوق ورثه گردد، خصوصا در صورت جلوگیری از مهر و موم ترکه توسط یکی از وراث، آشنایی با نحوه مهر و موم ترکه الزامی به نظر می رسد.

به همین دلیل، در ادامه این مقاله، قصد داریم به بررسی این موضوعات بپردازیم که مهر و موم ترکه چیست و چه کسانی می توانند درخواست مهر و موم ترکه کنند. سپس، به این سوالات پاسخ می دهیم که مهر و موم ترکه در صلاحیت کجاست و قرار مهر و موم ترکه و نحوه اجرای آن به چه ترتیبی است. در ادامه، یک نمونه رای مهر و موم ترکه را نیز، ارائه خواهیم نمود.

مهر و موم ترکه چیست

حفظ حقوق قانونی هر یک از ورثه، به اندازه ای نزد قانون اهمیت دارد که ضمن قانون امور حسبی، جزئیات مربوط به امور راجع به ترکه متوفی، به صورت کاملا دقیق، ذکر شده است. بر اساس ماده 162 قانون امور حسبی، "امور راجع به ترکه، عبارت است از اقداماتی که برای حفظ ترکه و رسانیدن آن به صاحبان حقوق می شود؛ از قبیل مهر و موم و تحریر ترکه و اداره ترکه و غیره". بر این اساس، ممکن است این سوال مطرح شود که مهر و موم ترکه چیست؟

طبق قانون، مهر و موم ترکه، اولین مرحله ایست که در راستای حفظ ترکه از تصرف دیگران و آسیب رسیدن به آن، می بایست انجام شود تا پس از آن، مرجع صالح، اقدام به تحریر ترکه نموده و سپس، این ترکه، بر اساس قانون، تحت عنوان سهم الارث، به هر یک از وراث و یا به موصی لهم، تعلق گیرد. در هر حال، قانون امور حسبی، ضمن مواد 166 الی 205، به تشریح نحوه مهر و موم ترکه اموال غیر منقول و منقول و نیز، برداشتن مهر و موم ترکه، پرداخته است.

بر اساس مواد مذکور، مهر مخصوصی برای مهر و موم کردن ترکه متوفی وجود دارد که پس از طی تشریفات قانونی و درخواست مهر و موم ترکه توسط اشخاص ذی صلاح، قرار مهر و موم ترکه صادر و اقدامات اجرایی به منظور مهر و موم کردن ترکه متوفی، آغاز می شود که جزئیات هر کدام از این مراحل، در قسمت های بعد، به تفصیل، ذکر خواهد شد. در هر حال، بر اساس ماده 176 قانون امور حسبی، در صورتمجلس مهر و موم ترکه، می بایست موارد زیر، به صورت دقیق، ذکر گردد:

تاریخ مهر و موم ترکه و علت آن؛

نام و مشخصات و محل اقامت کسی که درخواست مهر و موم ترکه را ارائه نموده و نیز، نام و مشخصات و اظهارات اشخاص ذی نفع حاضر در جلسه که معمولا ورثه متوفی هستند و سهم الارث خود را مطالبه می نمایند؛

تعیین محلی که ترکه در آن مهر و موم شده از قبیل اتاق، صندوقچه و غیره و نیز، وصف اجمالی از اشیائی که به دلیل عدم امکان، مهر و موم نشده اند؛

اموالی که در محل خود مهر و موم شده یا محل آنها تغییر داده شده است؛

نگهبانی که برای این امر معرفی و معین شده است؛ اعم از اینکه دادرس، وی را تعیین نموده یا بر حسب معرفی اشخاص ذی نفع تعیین شده است؛

اظهار صریح و کتبی با قید التزام از کلیه اشخاصی که با متوفی در یک جا زندگی کرده و یا اموال، در تصرف آنها بوده؛ مبنی بر اینکه خودشان یا دیگری، چیزی از اموال متوفی را مخفی یا خارج نکرده است. این صورت مجلس، می بایست توسط مباشر مهر و موم و اشخاص ذی نفع، امضا شود.

در همین ارتباط، باید افزود که اثاث البیت و وسایلی که برای زندگی خانواده متوفی ضرورت دارند، مهر و موم نخواهد شد. همچنین، اگر اشیاء یا نوشته هایی متعلق به غیر پیدا شود، به صاحبان آن برگردانده می شود؛ لکن اگر وصیت نامه ای یافت شود، مهر و موم خواهد شد و به دادگاه صالح، ارسال می گردد.

چه کسانی می توانند درخواست مهر و موم ترکه کنند

مهر و موم کردن ترکه، یکی از مراحل اولیه است که می بایست به منظور حفظ حقوق ورثه در ماترک متوفی، انجام گردد. به طور کلی، مهر و موم ترکه، قبل از تحریر ترکه و تقسیم ارث میان ورثه انجام می شود و طبق قانون امور حسبی، به برخی از اشخاص، این اختیار داده شده است که تا قبل از تحریر ترکه، درخواست مهر و موم ترکه را به مرجع صالح، ارائه نمایند.

لذا در این قسمت از مقاله، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که چه کسانی می توانند درخواست مهر و موم ترکه کنند؟ بر اساس ماده 167 قانون مدنی، اشخاص زیر می توانند درخواست مهر و موم ترکه را بنمایند:

هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها از قبیل وصی، امین، قیم؛

موصی له، در صورتی که وصیت، به جزء مشاع شده باشد یا همان وصیت تملیکی؛

طلبکار متوفی، که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد، به مقدار طلب. در صورتی که در مقابل طلب، رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تامین طلب، تعیین نشده باشد؛

کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شده باشد.

البته، بر اساس ماده 168 قانون امور حسبی، در مواردی، مرجع قضایی نیز، این امکان را دارد که حتی بدون درخواست اشخاص ذی نفع، اقدام به مهر و موم ترکه نماید. بر اساس این ماده، در صورت اطلاع از موارد زیر، می توان حتی بدون درخواست نیز، مهر و موم ترکه را انجام داد:

در مواردی که کسی در خانه استیجاری یا مهمانخانه و امثال آن، فوت شده و کسی برای حفظ اموال او نباشد؛

در صورتی که از اموال دولتی یا عمومی، نزد متوفی، امانت باشد.

همچنین، در صورتی که اشخاص ذی صلاح، بنا به دلایلی همچون غیبت یا غیر اینها، درخواست مهر و موم ترکه را ارائه نداده باشند و اقدامات فوری جهت حفظ ترکه لازم باشد، این اقدام؛ توسط دادستان یا سایر مقامات قضایی صالح انجام می گیرد.

گفتنی است که بر اساس ماده 194 قانون امور حسبی، کسانی که حق درخواست مهر و موم ترکه را دارند، می توانند رفع مهر و موم ترکه را نیز، درخواست نمایند. پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید.

مهر و موم ترکه در صلاحیت کجاست؟

قبل از هرگونه اقدام جهت طی مراحل انحصار وراثت، ابتدائا می بایست مهر و موم ترکه انجام شود که اشخاص ذی صلاح جهت درخواست مهر و موم ترکه، ضمن قانون امور حسبی، مشخص شده است. این امر، به ویژه در مواردی که یکی از ورثه یا شخص ثالث، اقدام به جلوگیری از مهر و موم ترکه نموده و آسیب هایی به ماترک وارد می شود، ضرورت بیشتری می یابد.

اما سوالی که در این خصوص ممکن است مطرح شود، آن است که مهر و موم ترکه در صلاحیت کجاست و به عبارت دیگر، اشخاصی که به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به اموال غیر منقول یا منقول متوفی، قصد مهر و موم ترکه را دارند، می بایست درخواست خود را به چه مرجعی ارائه نمایند؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که در حال حاضر، کلیه امور راجع به مهر و موم ترکه اموال غیر منقول، بر عهده شورای محل اختلاف می باشد و همانطور که شورا، صلاحیت تحریر ترکه، انحصار وراثت و غیر اینها را دارد، مهر و موم نمودن ترکه نیز، می بایست توسط این مرجع، رسیدگی شود. لذا بر اساس قانون شورای حل اختلاف، اشخاصی که قصد ارائه درخواست مهر و موم ترکه را دارند، می بایست دادخواست مهر و موم ترکه را به شورای حل اختلاف ارائه نمایند.

لازم به ذکر است که دادخواست مهر و موم ترکه اموال غیر منقول متوفی، در شورای حل اختلافی مطرح می شود که مال غیر منقول، در حوزه آن واقع شده است و اگر چند مال غیر منقول وجود داشته باشد، شورایی صلاحیت مهر و موم ترکه را دارد که قبل از سایرین اقدام کرده است. بنابراین، اگر اموال متوفی در شهر اصفهان است و متوفی، در تهران فوت نموده، شورای حل اختلاف اصفهان، صلاحیت رسیدگی خواهد داشت.

قرار مهر و موم ترکه و نحوه اجرای آن

مهر و موم ترکه، غالبا در خصوص اموال غیر منقول از قبیل خانه و ملک و غیره، مصداق می یابد که به منظور جلوگیری از تعدی و تفریط در ترکه غیر منقول، اشخاص ذی نفع، می توانند از مرجع صالح یعنی شورای حل اختلاف، درخواست مهر و موم ترکه را داشته باشند.

در هر حال، شورای حل اختلاف، طبق قانون، موظف به رسیدگی است و در نهایت، رای خود را تحت عنوان قرار مهر و موم ترکه، صادر می نماید که می بایست اجرا شود. لذا در این قسمت از مقاله، قصد داریم در ارتباط با قرار مهر و موم ترکه و نحوه اجرای آن، توضیحاتی ارائه نماییم.

قرار مهر و موم ترکه، در واقع، همان رایی است که شورای حل اختلاف، پس از رسیدگی به درخواست مهر و موم ترکه توسط اشخاص ذی نفع، صادر می نماید و این رای، در هر حال، می بایستی اجرایی شود. نحوه اجرای قرار مهر و موم ترکه، به این صورت است که ماموران شورای حل اختلاف و یا ماموران کلانتری، پس از صدور این قرار، به محل مربوط مراجعه نموده و آن را اجرا می نمایند.

به عنوان نمونه، اگر ترکه، شامل منزل مسکونی باشد، درب منزل، مهر و موم شده تا هیچ شخصی اعم از ورثه و سایرین، نتوانند بدان وارد شوند و از این طریق، حقوق ورثه ملک مشاع، محفوظ بماند و تصرف عدوانی در ملک مشاع نیز، رخ ندهد. در خصوص اموال منقول نیز، همین روند، قابل اجرا می باشد.

در همین ارتباط، این سوال نیز ممکن است مطرح شود که مهر و موم ترکه چقدر طول می کشد؟ در پاسخ، باید گفت که اجرای قرار مهر و موم ترکه، نیازمند ارائه دادخواست به شورا و صدور قرار توسط این شورا می باشد. در حالی که شورا، قرار مزبور و اجرای آن را به صورت فوق العاده و در اسرع وقت تامین می نماید، در هر حال، نمی توان مهلت زمانی خاصی را برای اجرای قرار مهر و موم ترکه، مشخص نمود.

نمونه رای مهر و موم ترکه

رای مهر و موم ترکه، توسط شورای حل اختلاف، صادر شده و این رای یا همان قرار مهر و موم ترکه، به صورت فوق العاده، اجرایی می گردد؛ تا ماترک متوفی، محفوظ بماند. با این حال، از آن جهت که ممکن است نحوه اجرای رای مهر و موم ترکه، ابهاماتی نیز، داشته باشد، در این قسمت از مقاله، قصد داریم یک نمونه رای مهر و موم ترکه را نیز، ارائه نماییم.

نمونه رای مهر و موم ترکه

در خصوص دادخواست ...................... به کد ملی ........................... متولد ....................... که با ابراز یک برگه گواهی فوت و استشهادیه محلی مبنی بر فوت ................................ فرزند .......................... به شماره شناسنامه ................................ اعلام نموده، وی ورثه متوفای مزبور می باشد و دلیل سمت خود را نیز، ابراز نموده است. بنابراین، با توجه به جامع اوراق پرونده و احراز سمت متقاضی و به استناد مواد 167 و 174 قانون امور حسبی، قرار مهر و موم ترکه متوفای فوق الذکر را صادر و اعلام می دارد وقت اجرای قرار، به نحو فوق العاده تعیین و مفاد قرار به کلیه افراد ذی نفع، ابلاغ و طرفین در روز اجرای قرار، دعوت گردند.

برای مشاهده نمونه رای مهر و موم ترکه، کافیست بر روی لینک فوق، کلیک نموده و فایل pdf رای مهر و موم ترکه را بارگیری و ملاحظه نمایید. این نمونه رای مهر و موم ترکه، با ملاحظه جمیع جوانب قانونی، توسط شورای حل اختلاف، صادر شده است. در همین رابطه، پیشنهاد می شود مقاله زیر را نیز، مطالعه نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه اجرای قرار مهر و موم ترکه در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه اجرای قرار مهر و موم ترکه پاسخ دهند.