بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی

بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی، از جمله تدابیر حمایتی پیش بینی شده برای محکوم علیه جریمه نقدی تعزیرات است و بر اساس قوانین حاکم بر تعزیرات حکومتی، مهلت پرداخت جزای نقدی، 10 روز از تاریخ ابلاغ احضاریه پرداخت بوده و از مهم ترین شرایط اولیه عفو جزای نقدی تعزیرات، نداشتن تمکن مالی محکوم علیه است.

قانون تعزیرات حکومتی، سال ها پیش، با توجه به ضرورت نظارت و کنترل دولت بر فعالیت های اقتصادی و لزوم اجرای مقررات قیمت گذاری و ضوابط توزیع، پیش بینی و وضع شده و متخلفین از اجرای مقررات این قانون، بر اساس مواد آن، تعزیر خواهند شد.

از جمله تعزیرات پیش بینی شده برای متخلفین قانون تعزیرات حکومتی، جزای نقدی است که عفو، بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی، قواعد خاص و شرایط ویژه ای داشته و از این رو، محکومین به پرداخت جزای نقدی تعزیرات، که خواهان استفاده از عفو، بخشودگی، تقسیط و تخفیف جریمه تعزیرات خود هستند، باید با قوانین نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی، آشنا باشند.

لذا در مقاله حاضر، انواع تدابیر حمایتی در تعزیرات حکومتی، نحوه محاسبه جریمه تعزیرات حکومتی، بخشودگی، تخفیف، تقسیط، عفو و مهلت پرداخت این جزای نقدی، مورد بررسی قرار گرفته و فایل دانلود دستورالعمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی، ارائه شده است.

تدابیر حمایتی در تعزیرات حکومتی

مصادیق تدابیر حمایتی در تعزیرات حکومتی، پرسش اغلب کسانی است که قصد جبران تخلف خود را دارند و می خواهند از این تدابیر، بهره مند شوند. لذا در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مصادیق تدابیر حمایتی در تعزیرات حکومتی، نام برده شده و جزئیات هریک، در تیترهای بعدی، مورد بررسی قرار گرفته است. این تدابیر، عبارتند از:

تخفیف جریمه تعزیرات و جزای نقدی

تقسیط جزای نقدی

بخشودگی قسمتی از جزای نقدی

عفو جزای نقدی

علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص قانون تعزیرات حکومتی می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک حتما بخوانید را مورد بررسی و مطالعه، قرار دهند. در ادامه، نحوه محاسبه جریمه تعزیرات حکومتی، توضیح داده خواهد شد.

نحوه محاسبه جریمه تعزیرات حکومتی

در توضیح نحوه محاسبه جریمه تعزیرات حکومتی، باید گفت، تعیین میزان جزای نقدی و جریمه ها در قانون تعزیرات حکومتی، تابع عوامل مختلفی است و همین امر، سبب می گردد، مبلغ جریمه تخلف های مختلف یا حتی یکسان، متفاوت از یکدیگر باشد. عواملی که در محاسبه جریمه تعزیرات حکومتی، مبنا قرار می گیرند، عبارتند از:

نوع تخلف ارتکابی؛

قیمت کالا و ارزی که تخلف در خصوص آن، صورت گرفته است؛

صنفی که مرتکب تخلف های پیش بینی شده در قانون تعزیرات حکومتی گردیده است؛

مرتبه تخلف (مقصود تکرار یا عدم تکرار تخلف است)؛

دولتی یا غیردولتی بودن بخش مرتکب تخلفات پیش بینی شده در قانون تعزیرات حکومتی. (مقصود از بخش دولتی، وزارتخانه ها، شرکت ها و موسسات دولتی و تحت پوشش دولت و نهادهای انقلاب اسلامی و ملی می باشد.)

به عنوان مثال، مستفاد از ماده 4 قانون تعزیرات حکومتی، جریمه احتکار، در مرتبه اول، معادل ده درصد ارزش کالا، در مرتبه دوم، از بیست تا صد درصد ارزش کالا و در مرتبه سوم و چهارم، از یک تا سه برابر ارزش کالا، خواهد بود.

همچنین، مستفاد از ماده 12 این قانون، جریمه نداشتن پروانه کسب واحدهای صنفی، تا هفت میلیون ریال می باشد که مبلغ این جریمه در خصوص واحدهای صنفی خدماتی، تا ده میلیون ریال و در خصوص واحدهای صنفی خدماتی توزیعی، تا بیست میلیون ریال خواهد بود.

شایان ذکر است، مستفاد از ماده 52 قانون تعزیرات حکومتی، برای محاسبه جزای نقدی و جریمه تخلفاتی که در این قانون پیش‌ بینی نشده‌ اند باید، به قوانین و مقررات جاری کشور مراجعه کرد و "هرگاه برای تخلفات مذکور در این قانون، در سایر قوانین، کیفر شدیدتری مقرر شده باشد، مرتکب به کیفر اشد، محکوم خواهد شد." 

در نظر داشتن ماده 49 قانون تعزیرات حکومتی نیز در محاسبه جریمه تعزیرات حکومتی، مهم است، مبنی بر اینکه، "در مواردی که در قانون تعزیرات حکومتی، مراتب متعدد برای مجازات تعیین شده باشد، چنانچه تکرار جرم با فاصله بیش از مدت 2 سال از تاریخ قطعیت اولین حکم صورت گیرد، مرتبه ی اول تلقی می شود." 

بخشودگی جزای نقدی

همانطور که در تیتر اول مقاله ذکر شد، بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی، از جمله تدابیر حمایتی در قانون تعزیرات حکومتی است. پرسشی که مطرح می گردد، مبنی بر این است که بخشودگی کل یا قسمتی از جزای نقدی، در چه صورتی امکان پذیر است و شرایط بخشش جزای نقدی چیست؟

در توضیح بخشودگی کل یا قسمتی از جزای نقدی تعزیرات باید گفت، امکان بخشودگی کل جزای نقدی تعزیرات، وجود ندارد اما برای بخشودگی قسمتی از جزای نقدی، فرد باید واجد برخی شرایط باشد و مراحل ذکر شده در قانون های مربوطه را طی کند.

شرایط بخشودگی قسمتی از جزای نقدی تعزیرات، عبارت است از اینکه، فرد، از جهات تخفیف جریمه تعزیرات پیش بینی شده در ماده 37 و 38 قانون مجازات اسلامی، برخوردار باشد و قاضی، به تصمیم خود یا به درخواست فرد، قسمتی از جزای نقدی را ببخشد. (در صورت وجود جهات تخفیف، قاضی مخیر است، در مجازات محکوم، تغییر ایجاد کند و الزامی در کار نیست.)

 دادستان، از رای صادره، تجدیدنظر خواهی نکرده باشد و فرد، قبل از اتمام مهلت تجدیدنظر خواهی، به دادگاه صادر کننده حکم، مراجعه نماید و حق تجدیدنظرخواهی خویش را اساقط کند یا درخواست تجدیدنظرخواهی خود را مسترد نماید. (در این شرایط، امکان بخشودگی جزای نقدی تا یک چهارم مبلغ آن، وجود دارد.)

فرد، پس از ابلاغ احضاریه، ظرف 10 روز، در اجرای احکام تعزیرات، حاضر شده و جریمه خود را بپردازد. (در این شرایط، محکوم علیه، از پرداخت 20 درصد از جزای نقدی تعزیرات، معاف خواهد شد.) در تیتر بعدی، ضمن توضیح تخفیف جزای نقدی تعزیرات حکومتی، مستندات قانونی موارد ذکر شده در این تیتر، ارائه می گردد.

تخفیف جزای نقدی

برای بررسی تخفیف جریمه تعزیرات، باید ماده 38 قانون تعزیرات حکومتی و ماده 1، 18 و 19 و 20 دستور العمل نحوه اجری احکام سازمان تعزیرات حکومتی را مد نظر قرار داد. ماده 38 قانون تعزیرات حکومتی مقرر می دارد: "برای تخفیف و تعلیق مجازات های مقرر در این قانون، علاوه بر شرایط لازم طبق قوانین جاری، موافقت دادگاه صادرکننده حکم و دادستان مربوط نیز ضروری می باشد."

همچنین ماده 1دستور العمل نحوه اجری احکام سازمان تعزیرات حکومتی مقرر داشته: "اجرای آرای صادره از شعب سازمان تعزيرات حكومتی، تابع مقررات حاكم بر اجرای آرای دادگاه ها است و اجرای آرای مدنی صادره از شعب مذكور، تابع قانون نحوه اجرای محكومیت های مالی می باشد." بنابراین، برای بررسی شرایط تخفیف جزای نقدی تعزیرات حکومتی، در وهله اول باید به قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کرد و ماده 442 این قانون را مد نظر قرار داد.

مستفاد از این ماده، محکوم علیه می تواند، قبل از اتمام مهلت تجدیدنظرخواهی و در شرایطی که دادستان از حکم، تجدیدنظرخواهی نکرده، به دادگاه صادر کننده حکم، مراجعه نماید و با اسقاط حق تجدیدنظرخواهی یا مسترد کردن درخواست تجدیدنظرخواهی، تقاضای تخفیف جریمه تعزیرات کند. در این صورت، امکان تخفیف جریمه تعزیرات و جزای نقدی، تا یک چهارم مجازات تعیین شده، وجود خواهد داشت. 

همچنین، بر اساس تبصره 1 ماده 18 دستور العمل نحوه اجری احکام سازمان تعزیرات حکومتی، "هرگاه محكوم علیه، حداكثر ظرف مدت ده روز از تاريخ ابلاغ احضاريه، برای پرداخت جريمه نقدی حاضر شود، مجری اجرای حكم، او را از پرداخت بیست درصد جريمه نقدی، معاف می كند."

شایان ذکر است، در صورتی که فرد، از امکان تقسیط جريمه نقدی استفاده کرده باشد و يا خارج از موعد مقرر، اقدام به پرداخت جزای نقدی تعزیرات حکومتی کند، امکان لحاظ کردن تخفیف مذکور، وجود ندارد. (مستفاد از تبصره 2 ماده 18 دستور العمل نحوه اجری احکام سازمان تعزیرات حکومتی).

همچنین بر اساس تبصره 3 ماده 18 دستور العمل نحوه اجری احکام سازمان تعزیرات حکومتی، "اعمال تخفیف موضوع ماده 442 قانون آيین دادرسی كیفری در زمان رسیدگی، مانع اعمال معافیت موضوع اين ماده نمی باشد."

بر اساس ماده 19 دستور العمل نحوه اجری احکام سازمان تعزیرات حکومتی، "چنانچه محكوم علیه، قبل از صدور حكم محكومیت قطعی به جريمه نقدی، به دلیل اتهام يا اتهامات مطرح در پرونده، در بازداشت بوده باشد، به ازای هر روز بازداشت قبلی"، مبلغ مصوب هیات وزیران در هر سال، از مجازات تعیین شده وی كسر می گردد.

بر اساس بخشی از ماده 20 دستورالعمل مذکور و تبصره آن، "در پرونده های قاچاق كالا و ارز، در صورت صدور حكم تبديل جريمه نقدی به حبس، توسط قاضی موضوع ماده 60 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و در ساير پرونده ها، در صورت عدم شناسايی اموال، دستور بازداشت محكوم علیه صادر و به ازای هر شبانه روز زندان، مبلغ مصوب هیات وزیران در هر سال، از جريمه متعلقه كسر می گردد. 

در نظر داشتن این نکته نیز مهم است که در صورت وجود جهات تخفیف پیش بینی شده در مواد 37 و 38 قانون مجازات اسلامی، قاضی مخیر است که در میزان جریمه نقدی تعیین شده، تخفیف اعمال نماید. در ادامه، تقسیط جزای نقدی تعزیرات حکومتی، بررسی خواهد شد.

تقسیط جزای نقدی

برای بررسی تقسیط جزای نقدی تعزیرات حکومتی و مواردی چون، شرایط تقسیط جزای نقدی تعزیرات حکومتی، نحوه اجرای تقسیط جزای نقدی، ضمانت اجرای عدم پرداخت جزای نقدی و اعسار از پرداخت جزای نقدی تعزیرات حکومتی باید، دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی و برخی مواد قانون آیین دادرسی کیفری را مد نظر قرار داد.

مستفاد از ماده 25 اصلاحی دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی، متقاضی تقسیط جزای نقدی تعزیرات حکومتی، باید معسر باشد، یعنی، به دلیل ناتوانی مالی یا عدم دسترسی به اموال خود، توان پرداخت جریمه نقدی را نداشته باشد، بتواند اعسار خود را به محکمه، ثابت کند و تضمین مناسب جهت پرداخت اقساط را به دادگاه، تحویل دهد. تبعات اعسار از پرداخت جزای نقدی تعزیرات حکومتی، تقسیط آن است.

بر اساس آنچه در ماده 25 اصلاحی دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی آمده، متقاضی تقسیط جریمه نقدی تعزیرات حکومتی باید، حسب مورد، درخواست خود را به همراه صورتی از دارايی ها و مستندات مربوط به عدم تمكن مالی، به رئیس اجرای احكام یا رئیس سازمان و يا مديركل متبوع، تحويل دهد و این افراد باید، موارد دریافتی را به رئیس شعبه صادر كننده رای بدوی، منعكس کنند تا در صورت احراز عدم تمكن مالی محكوم علیه و داشتن تضمین مناسب، جزای نقدی وی، تقسیط گردد.

بر اساس ماده 27 و 28 اصلاحی دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی، چنانچه محکوم علیه، دو قسط متوالی از اقساط خود را نپردازد، مراتب پرداخت اقساط معوقه، طی ابلاغی از سوی رییس اجرای احکام، به وی اعلام می گردد و در صورتی كه فرد، "حداكثر ظرف يک ماه ديگر نسبت به پرداخت اقدام ننمايد، دستور تقسیط، لغو و كل مانده جريمه به صورت يكجا اخذ می گردد." شایان ذکر است در این شرایط، دستور شناسايی اموال محکوم علیه، صادر خواهد شد.

عفو جزای نقدی

هنگام بررسی عفو جزای نقدی تعزیرات حکومتی، مواردی چون، شرایط متقاضی عفو از جزای نقدی در تعزیرات حکومتی، مرجع رسیدگی به تقاضای عفو از جزای نقدی تعزیرات حکومتی، اینکه در چه صورت، درخواست عفو از جزای نقدی تعزیرات، قابل طرح در هیات عفو استان است، مهلت پرداخت جزای نقدی تعزیرات حکومتی، ضمانت اجرای عدم پرداخت جریمه تعزیرات حکومتی و نحوه پرداخت جریمه تعزیرات حکومتی، مورد پرسش قرار می گیرند و از این رو، در این تیتر، هریک از موارد، به طور جداگانه، بررسی شده است.

برای بررسی شرایط متقاضی عفو جزای نقدی در تعزیرات حکومتی، باید به ماده 41 دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی مراجعه کرد، بر اساس این ماده، شرايط اولیه احراز عفو عبارتند از: فقدان سوء پیشینه کیفری موثر، فقدان تمکن مالی، عدم استفاده قبلی از عفو در پرونده های موضوع صلاحیت تعزيرات حكومتی (جز در موارد پیش بینی شده در قانون یا در صورت دستور رهبر)، داشتن رضايت شاكی خصوصی يا پرداخت خسارت او (در صورت وجود شاکی خصوصی)

مستفاد از ماده 43 دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی، شرایط درخواست عفو از جزای نقدی تعزیرات، عبارتند از: محکوم علیه، واجد شرایط باشد (مقصود، شرایط مذکور در پاراگراف قبل یا همان ماده 41 دستورالعمل است)؛

 مبلغ جزای نقدی محکوم علیه، تا سقف يک میلیارد ريال باشد، عدم تمكن مالی او احراز گردد و حداقل 50 درصد از جريمه نقدی را بپردازد؛ مبلغ جزای نقدی محکوم علیه، از يک میلیارد ريال تا سقف دو میلیارد ريال باشد، عدم تمكن مالی او احراز گردد و حداقل 60 درصد از جريمه نقدی را بپردازد؛ مبلغ جزای نقدی محکوم علیه، بیش از دو میلیارد ريال باشد، عدم تمكن مالی او احراز گردد و حداقل 70 درصد از جريمه نقدی را بپردازد.

 محكوم علیهی که به دلیل حبس بدل از جريمه نقدی در زندان است، يک چهارم از مجازات حبس تبديلی خود را طی کرده باشد. بر اساس تبصره -1 و 2 ماده 43 دستورالعمل مذکور، "طرح مجدد درخواست عفو محكومینی كه تقاضای عفو آن ها از طرف هیات ها رد شده است، به شرط منتفی شدن علت رد و يا حدوث شرايط جديد، با رعايت ساير شرايط، بلامانع می باشد و دارندگان بیماری های خاص، به شرط تايید پزشكی قانونی، از شرايط فوق، مستثنی می باشند."

بر اساس ماده 36 دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی، "برای رسیدگی به درخواست عفو محكومین هر استان، "هیات استانی" و در مركز، "هیات مركزی" عفو تشكیل می شود و تصمیمات هیات ها، با اكثريت آرا، معتبر است."

مستفاد از تبصره 18 دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی، محکوم علیه، ده روز از تاريخ ابلاغ احضاريه، فرصت دارد تا مبلغ جریمه را بپردازد و باید آن را به حساب معرفی شده در ابلاغیه، واریز نماید و رسید را تحویل اجرای احکام دهد.

در بررسی ضمانت اجرای عدم پرداخت جریمه نقدی تعزیرات حکومتی، باید ماده 20 و 21 دستورالعمل نحوه اجرای احكام سازمان تعزیرات حكومتی را بررسی کرد. مستفاد از این مواد، در صورتی که محکوم علیه، از پرداخت جریمه نقدی تعزیرات حکومتی در مواعد قانونی، استنکاف ورزد، اموال وی، شناسایی خواهند شد و جریمه متعلقه، "از محل اموال شناسايی شده وی (با رعايت مستثنیات دين) يا با توقیف بخشی از حقوق و درآمدهای محكوم علیه، استیفا می گردد."

"در پرونده های قاچاق كالا و ارز، در صورت صدور حكم تبديل جريمه نقدی به حبس، توسط قاضی موضوع ماده 60 قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز و در ساير پرونده ها، در صورت عدم شناسايی اموال، دستور بازداشت محكوم علیه صادر و به ازای هر شبانه روز زندان" مبلغ تعیین شده توسط هیئت وزیران در هر سال، از جریمه فرد، کسر می شود.

دستورالعمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی

از آنجا که دستورالعمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی، قواعد بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی، عفو، مهلت پرداخت جریمه و مواردی از این دست را تعیین می کند، مطالعه آن برای محکومین به جزای نقدی تعزیرات حکومتی، ضروری است. لذا، در باکس زیر، فایل دانلود این دستورالعمل، ارائه شده است. شایان ذکر است، در سال گذشته، ماده 26 این دستور العمل، توسط دیوان عدالت اداری، ابطال گردیده و از این رو، قابلیت اعمال ندارد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط بخشودگی جزای نقدی در تعزیرات حکومتی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط بخشودگی جزای نقدی در تعزیرات حکومتی پاسخ دهند.