ولایت قهری پدر و جد پدری

مقصود از ولایت قهری، سلطه و اقتداری است که به پدر و جد پدری محجوران، یعنی صغیر و مجنون و سفیهی که جنون و سفاهت آن ها، متصل به صغر است، داده شده تا در خصوص امور حقوقی محجوران، اقدام نمایند. این ولایت، در خصوص سفیه و مجنون، محدود به سن خاصی نبوده و تا مادامی که حجر محجور، ادامه دارد، وجود خواهد داشت.

گروهی از افراد که در قانون مدنی، راه کارهایی برای حمایت از آن ها، مورد پیش بینی قرار گرفته است، محجوران، می باشند که شامل صغیر، مجنون و سفیه است که به علت حجر، توانایی انجام برخی از اعمال حقوقی خود را ندارند. این راهکارها، از این جهت، پیش بینی شده اند که هم امور محجوران به انجام برسد و هم، حمایت کافی از آن ها، به عمل آید.

یکی از این راهکارها، ولایتی است که برخی افراد، بر اشخاص محجور دارند که به آن، ولایت قهری گفته می شود و به معنای سلطه و اختیاری است که به ولی قهری، برای اداره امور محجوران داده شده است که البته، این ولایت، صرفا برای افراد بخصوصی، وجود خواهد داشت و در مواردی، از بین خواهد رفت.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم درباره مفهوم ولایت قهری در حقوق و وجود این امر، برای افرادی چون پدر و جد پدری، صحبت کرده؛ سپس، بگوییم که ولایت قهری پدر و جد پدری، تا چه سنی است و چه اشخاصی، تحت این ولایت هستند. 

ولایت چیست

لغت ولایت که به معنای تسلط داشتن و حکومت کردن است، یکی از اصطلاحات مهم در حقوق، می باشد. بر اساس قانون مدنی، ولایت عبارت است از قدرت و اختیاری که بر اساس قانون، به یک شخص داده شده تا امور مربوط به محجوران را اداره نماید. انواع محجوران عبارت اند از:

اشخاص صغیر

اشخاص سفیه

 اشخاص مجنون

احکام مربوط به ولایت، در ماده 1180 الی 1194 قانون مدنی بررسی شده اند. بر این اساس، ولایت انواع و اقسام متنوعی دارد و یکی از انواع آن، ولایت قهری می باشد که در تیتر بعدی مقاله، به توضیح آن، خواهیم پرداخت و بررسی خواهیم کرد، چه کسانی، ولی قهری، هستند.

ولایت قهری چیست

در قسمت قبل، گفتیم که ولایت، در لغت، به معنای تسلط داشتن و حکومت کردن است که در رابطه با اشخاص، قانون مدنی، نوعی از ولایت، یعنی " ولایت قهری " را مورد پیش بینی قرار داده که صرفا، افراد خاصی، می توانند، عهده دار آن باشند و به واسطه این ولایت، حقوق و تکالیفی برای آن ها، ایجاد می شود.

ولایت قهری در حقوق، سلطه و اقتداری است که قانون گذار، به برخی اشخاص، اعطا نموده تا بتوانند، امور مربوط به محجوران را به انجام برسانند و در واقع، هدف از پیش بینی آن، جلوگیری از تضییع حق محجوران و انجام امور حقوقی مربوط به آن ها می باشد.

مقصود از محجوران، صغیر، سفیه و مجنون است که به واسطه حجری که دارند، از انجام تمام یا برخی از اعمال حقوقی، منع شده اند و در صورت انجام عمل حقوقی منع شده توسط آن ها، آن عمل، باطل و فاقد آثار قانونی یا غیر نافذ خواهد بود. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص که چه کسانی اولیای قهری هستند می توانند، نسبت به مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت حتما بخوانید مقاله آمده است، اقدام کنند.

ولایت قهری پدر و جد پدری

پس از توضیح در این باره که ولایت قهری چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا در خصوص ولایت قهری پدر و جد پدری، ​صحبت کنیم که برای این امر، باید، به ماده 1181 قانون مدنی، مراجعه کرد. ماده مذکور، مقرر می دارد: " هر یک از پدر و جد پدری، نسبت به اولاد خود، ولایت دارند ".

بنابراین، بر اساس ماده فوق الذکر، ولی قهری شخص محجور، تنها شامل پدر و جد پدری، یعنی پدر بزرگ پدری او بوده و این حق، برای شخص دیگری، حتی مادر، قابل تصور نیست. عقل، بلوغ و رشد، از موارد الزامی برای ولایت قهری پدر و جد پدری هستند. 

مستند این امر نیز، ماده 1182 قانون مدنی است که مقرر می دارد: "هرگاه طفل، هم پدر و هم جد پدری داشته باشد و یکی از آن ها، محجور یا به علتی ممنوع از تصرف در اموال مولی‌ علیه گردد، ولایت‌ قانونی او ساقط می شود."

علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص شرایط و موارد انعزال ولی قهری، اعم از پدر و جد پدری، می توانند، نسبت به مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت حتما بخوانید مقاله آمده است، اقدام نمایند. 

ولایت ولی قهری تا چه سنی است

برای پاسخ به این پرسش که ولایت قهری پدر یا جد پدری، تا چه سنی است؟ باید به ماده 1180 قانون مدنی مراجعه کرد که مقرر می دارد: "طفل صغیر، تحت ولایت قهری پدر و جد پدری خود می باشد و همچنین است، طفل غیر رشید یا مجنون در صورتی که عدم رشد یا‌ جنون او، متصل به صغر باشد."

بنابراین، در خصوص صغیر، تا زمانی که به سن رشد برسد، این ولایت قهری، باقی خواهد بود که قانون گذار، سن ویژه ای را برای رشد، تعیین نکرده اما با توجه به اینکه سن بلوغ، در قانون، برای دختران، 9 سال تمام و برای پسران، 15 سال تمام قمری است، می توان گفت، سن رشد نیز همان سن بلوغ است مگر اینکه عدم رشد، اثبات شود.

البته، لازم به تذکر است که با توجه به قوانین و آیین نامه های ادارات، دختران و پسران، تا سن 18 سالگی، همچنان، برای انجام اغلب امور، به ویژه امور بانکی، اداری و.... به اذن ولی قهری خود نیاز دارند و دختران باکره نیز، فارغ از سن، تا مادامی که همچنان، باکره هستند، برای ازدواج، تحت ولایت قهری پدر و جد پدری بوده و در این حیطه خاص، به اذن او، نیاز دارند.

در خصوص مجنون دائمی که جنون او، متصل به صغر او است نیز ولی قهری، یعنی پدر و جد پدری، همواره، بر او ولایت داشته اما، این ولایت، در خصوص مجنون ادواری، صرفا در دوران جنون، وجود خواهد داشت و نه در دوران افاقه و بهبودی.

سفیهی که سفاهت او متصل به صغر و کودکی اش است نیز، همواره، در خصوص امور مالی، تحت ولایت قهری پدر و جد پدری خود است. مقصود از سفیه، کسی می باشد که از رشد کافی برخوردار نیست و عقل معاش ندارد و نمی تواند برای امور مالی خود، به درستی، تصمیم بگیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط ولایت قهری پدر و جد پدری در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط ولایت قهری پدر و جد پدری پاسخ دهند.