حوادث ناشی از کار

حوادث ناشی از کار، حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن، برای بیمه شده اتفاق می افتد و طبق قوانین، بیمه تامین اجتماعی، خسارات و ضرر و زیان وارده را جبران خواهد کرد اما چنانچه مسئولیت کیفری کارفرما یا تقصیر و کوتاهی وی، ثابت گردد، بیمه، مبالغ پرداختی بابت دیه، ارش و... را از کارفرما، مطالبه خواهد نمود. 

قانون کار و قانون تامین اجتماعی، حمایت های ویژه ای را در خصوص بیمه شدگان اجباری، یعنی کارگران و کارمندان و کسانی که در قبال دریافت مزد، کاری را به دستور کارفرما انجام می دهند، پیش بینی کرده و تکالیفی را برای کارفرمایان، تعیین نموده است.

از جمله حمایت های قانون کار و قانون تامین اجتماعی از بیمه شدگان اجباری، پیش بینی جبران ضرر و زیان وارده به بیمه شده، بر اثر حوادث ناشی از کار است و با توجه به اینکه قوانین خاصی بر این امر حکم فرما می باشد، ضروری است، کارگر و کارفرما، از قواعد حاکم بر حوادث ناشی از کار، مطلع باشند.

لذا در مقاله حاضر، چیستی حوادث ناشی از کار، انواع و مهمترین دلایل وقوع آن ها، روش های کاهش این حوادث، تعیین تقصیر و مقصر در حوادث ناشی از کار، مسئولیت کیفری کارفرما، مرور زمان و محاسبه دیه و ارش در این حادثه ها، بررسی گردیده و پس از ارائه نمونه دادخواست مطالبه دیه حوادث ناشی از کار و نمونه pdf رای این موضوع، درباره پوشش پزشکی بیمه تامین اجتماعی برای حوادث ناشی از کار و نکات مهم قوانین حادثه ناشی از کار، صحبت شده است.

منظور از حوادث ناشی از کار چیست؟

برای پاسخ به این پرسش که منظور از حوادث ناشی از کار چیست؟ باید به قانون تامین اجتماعی، مراجعه کرد و ماده 60 این قانون را مورد بررسی قرار داد. ماده 60 قانون تامین اجتماعی، در تعریف حوادث ناشی از کار و مصادیق آن، مقرر می دارد:

"حوادث ناشی از کار، حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن، برای بیمه شده اتفاق می افتد.‌ مقصود از حین انجام وظیفه، تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان ها و محوطه آن، مشغول کار باشد و یا به دستور‌ کارفرما، در خارج از محوطه کارگاه، عهده ‌دار انجام ماموریتی باشد.‌"

شایان ذکر است، مستفاد از ماده 60 قانون تامین اجتماعی، "اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توان ‌بخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه، جزو اوقات انجام ‌وظیفه محسوب می گردد" و بنابراین، اگر حادثه ای در این اوقات، برای بیمه شده، اتفاق افتد، از نظر قانون، حوادث ناشی از کار، لحاظ خواهد شد (به شرط اینکه حادثه، در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد.)

نکته مهم دیگر اینکه، چنانچه هنگام اقدام برای نجات سایر بیمه ‌شدگان و مساعدت به آنان، حادثه ای برای یکی از بیمه شدگان اتفاق افتد، جادثه رخ داده، از مصادیق حوادث ناشی از کار، لحاظ خواهد شد و قوانین حوادث ناشی از کار، بر آن حاکم خواهد بود.

انواع حوادث ناشی از کار

حوادث ناشی از کار، دارای انواع و اقسام مختلفی بوده و ضروری است، کارفرمایان و کارگران، با این انواع، آشنا باشند تا در حد امکان، از بروز آن ها، جلوگیری کنند یا در صورت مواجه شدن با هر یک از آن ها، بتوانند روند مطالبه خسارت را به صورت قانونی، طی نمایند. مستفاد از ماده 60 قانون تامین اجتماعی، انواع حوادث ناشی از کار، عبارتند از:

حوادثی است که در حین انجام وظیفه، برای بیمه شده بیمه تامین اجتماعی، اتفاق می افتند؛

حوادثی که به سبب انجام وظیفه، برای بیمه شده اتفاق می افتند؛

حوادثی که در اوقات مشغولیت به کار، در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان ها و محوطه آن، برای بیمه شده، اتفاق افتد؛

حوادثی که در اوقات مشغولیت به کار در خارج از کارگاه یا در ایام ماموریت (به دستور کارفرما)، برای بیمه شده، اتفاق افتد؛

حوادثی که در اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توان ‌بخشی، برای بیمه شده، اتفاق افتد؛

حوادثی که در اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه (در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه)، برای بیمه شده، اتفاق افتد؛ 

حوادثی که در هنگام اقدام برای نجات سایر بیمه ‌شدگان و مساعدت به آنان، برای فرد بیمه شده، اتفاق افتد. در ادامه مقاله، در خصوص مهمترین دلایل وقوع حوادث ناشی از کار و اقداماتی که می توان در راستای کاهش تحقق آن ها انجام داد، صحبت خواهد شد.

مهمترین دلایل وقوع حادثه ناشی از کار

بند 7 ماده 2 قانون تامین اجتماعی، مقرر داشته: "حادثه از لحاظ این قانون، اتفاقی پیش ‌بینی نشده که تحت تاثیر عامل یا عوامل خارجی، در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی، رخ می دهد و موجب‌ صدماتی بر جسم یا روان بیمه شده می گردد" می باشد.

بنابراین، عواملی مختلف و متعددی، می توانند سبب ایجاد حوادث ناشی از کار برای بیمه شدگان اجباری گردند، با این حال، برخی دلایل و عوامل، رایج تر و مهم تر از سایر آن ها هستند. لذا، در این تیتر از مقاله، مهمترین دلایل وقوع حادثه ناشی از کار، بررسی شده است. این دلایل، عبارتند از:

عدم رعایت مقررات حفاظت فنی؛ عدم رعایت مقررات ‌بهداشتی و احتیاطات لازم؛ فرسوده بودن ابزار کار؛ عدم تعمیر یا چک به موقع دستگاه ها و ابزارهای کار؛ عدم نظارت بر کار کارگران؛

عدم آموزش مسائل مربوط به حفاظت فنی؛ عدم آموزش نحوه استفاده از تجهیزات تخصصی در محیط کار؛ کمبود وسایل ایمنی برای کار با دستگاه‌ ها؛ کمبود ابزارهای کاربردی و مهم؛ عدم تطابق توانایی کارگر با کار محوله؛

کمبود لوازم ضروری جهت کار؛ کمبود مواد بهداشتی برای حفظ سلامتی کارکنان؛ اعتماد بیش از حد کارکنان به تجربه شخصی خود و نادیده گرفتن قوانین کار با دستگاه ها و ابزار کار به این سبب (اعتماد به تجربه شخصی)؛ نادیده گرفتن نظم و ترتیب؛ عدم رعایت چیدمان اصولی و درست لوازم در کارگاه. 

برای کاهش حادثه در هنگام کار چه می توان کرد؟

پیرو بررسی دلایل مهمی که سبب ایجاد حوادث در محیط کار می گردند، امکان طرح این پرسش، وجود دارد که برای کاهش حادثه در هنگام کار چه می توان کرد؟ لذا در ادامه این تیتر از مقاله دینا، برخی از مهم ترین عوامل و اقدامات موثر بر کاهش حادثه در هنگام کار، بررسی شده اند:

آموزش به کارگران

بررسی سلامت جسمانی و روانی و مهارت کارگران، قبل از محول کردن کار به آن ها و به کار گماردن کارگر در کارهای متناسب با توان وی

تهیه لوازم ضرروی برای ایمنی و بهداشت کارگران و کارگاه

نظارت بر روند انجام کار کارگران

بروزرسانی و تعمیرات دستگاه ها و محیط کار

چک کردن سالانه یا ماهانه ابزارهای کار و محیط کارگاه؛ نصب تابلوهای مورد نیاز در فضای کارگاه برای هشدار خطر یا تذکر نحوه کار با ابزار.

شایان ذکر است، به طور اجمالی و کلی، آموزش، پیشگیری، نظارت بر روند کار و احترام به قوانین و مقررات، بهترین اقدامات برای کاهش و پیشگیری از حوادث ناشی از کار، هستند. در ادامه، درباره تعیین تقصیر و مقصر در حوادث ناشی از کار، صحبت خواهد شد.

تعیین تقصیر و مقصر در حوادث ناشی از کار

روند تعیین تقصیر و مقصر در حوادث ناشی از کار، قوانین ویژه ای دارد و با توجه به پرسش های فراوانی که در این زمینه مطرح می گردد، این تیتر از مقاله حقوقی دینا، به بررسی قوانین و روش های تعیین تقصیر و مقصر در حوادث ناشی از کار، اختصاص یافته است.

مهم ترین گام در تعیین تقصیر و مقصر در حوادث ناشی از کار، اعزام کارشناس به محیط کار، بررسی نظریه کارشناس اعزامی و پزشکی قانونی در خصوص حادثه، بررسی ادله و مدارک ارائه شده توسط کارگر و کارفرما و پرس و جو از سایر افراد حاضر در کارگاه، هنگام وقوع حادثه می باشد.

قاضی رسیدگی کننده به پرونده، پس از در نظر گرفتن تمام موارد فوق الذکر و شنیدن اظهارات بیمه شده و کارفرما، فرد مقصر و میزان تقصیر را مشخص نموده و رای نهایی را صادر خواهد کرد. در ادامه، مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی کار، بررسی می گردد.

مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی کار

در توضیح مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی کار باید گفت، مطابق با ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارفرما موظف است، مفاد "دستورالعمل‌ هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (‌جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (‌جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌ شود" را اجرایی و رعایت نماید.

بر اساس ماده 95 قانون کار، "مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار، بر عهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده 85 این قانون‌ خواهد بود. هر گاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئولین واحد، حادثه‌ای رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور، از نظر‌ کیفری و حقوقی و نیز مجازاتهای مندرج در این قانون، مسئول است."

بر اساس تبصره 2 ماده 95 قانون کار، ‌اگر کارفرما، "برای حفاظت فنی و بهداشت کار، وسایل و امکانات لازم را در اختیار‌ کارگر قرار داده باشد و کارگر با وجود آموزش های لازم و تذکرات قبلی، بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود، از آن ها استفاده ننماید، کارفرما‌ مسئولیتی نخواهد داشت."

شایان ذکر است، ماده 79 قانون کار، به کار گماردن افراد کمتر از 15 سال تمام را ممنوع کرده است و در صورتی که کارفرما، اقدام به این امر نموده و حادثه ای برای کارگر، اتفاق افتد، کارفرما از مسئولیت کیفری، برخوردار خواهد بود و مطابق قوانین، با وی رفتار خواهد شد. 

مرور زمان در حوادث ناشی از کار

وضعیت مرور زمان در حوادث ناشی از کار، مساله مهمی است که هم بیمه شدگان اجباری بیمه تامین اجتماعی و هم کارفرمایان، باید از آن مطلع باشند، لذا، در این تیتر از مقاله دینا، در خصوص مرور زمان در حوادث ناشی از کار توضیح داده خواهد شد.

به طور کلی، مرور زمان، در حوادث ناشی از کار، مصداق و معنا ندارد و فردی که دچار آسیب و زیان در حوادث ناشی از کار شده، می تواند حتی پس از اتمام قرارداد همکاری و در سال ها بعد، مساله پیش آمده برای خودش را مورد پیگیری حقوقی و قانونی قرار دهد.

مصداق نداشتن نهاد حقوقی مرور زمان در حوادث ناشی از کار، به جهت اهمیت حقوق کارگران و کارمندان در قانون کار جمهوری اسلامی می باشد. در ادامه، محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار، مورد بررسی حقوقی و قانونی، قرار خواهد گرفت.

محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار

دیه و ارش، در حوادث ناشی از کار، مصداق داشته و همین امر، سبب طرح این پرسش می گردد که وضعیت محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار، چگونه خواهد بود؟ در توضیح وضعیت محاسبه دیه و ارش در حادثه های ناشی از کار باید گفت:

پس از شکایت کارگر از کارفرما، پرونده فرد، تشکیل خواهد شد و بیمه شده آسیب دیده بر اثر حوادث ناشی از کار، به پزشکی قانونی، ارجاع می گردد. قاضی رسیدگی کننده به پرونده، مدارک پزشکی فرد، نظریه پزشکی قانونی و سایر دلایل و مدارک را بررسی کرده و بر حسب نوع آسیب، دیه یا ارش را تعیین می نماید.

مبلغ دیه و ارش فرد آسیب دیده، توسط سازمان تامین اجتماعی و بر اساس نرخ دیه در سال پرداخت، به بیمه شده، داده خواهد شد و در صورتی که تقصیر کارفرما اثبات گردد، بیمه، مبلغ دیه و ارش پرداختی را از کارفرما، مطالبه خواهد نمود.

نمونه دادخواست مطالبه دیه حوادث ناشی از کار

از آنجا که مطالبه ارش و دیه حوادث ناشی از کار، مستلزم ثبت دادخواست است، در این تیتر از مقاله دینا، فایل دانلود نمونه دادخواست مطالبه دیه حوادث ناشی از کار، ارائه گردیده تا خوانندگان محترم، در صورت نیاز، از آن استفاده نمایند.

کارگرانی که دارای قرارداد شفاهی هستند و به عبارتی، قرارداد کار کتبی ندارند یا کارفرما، از رد کردن حق بیمه آن ها، استنکاف ورزیده نیز می توانند اقدام به شکایت از کارفرما نموده و حق و حقوق خود را مطالبه کنند. علاقمندان به کسب اطلاعات در این باره می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک زیر را مطالعه کنند.

نمونه pdf رای حوادث ناشی از کار

در تیتر پیشین، فایل دانلود نمونه دادخواست مطالبه دیه حوادث ناشی از کار، ارائه شد، در این تیتر از مقاله دینا، نمونه pdf رای حوادث ناشی از کار، ارائه گردیده تا خوانندگان محترم، در صورت نیاز، از آن استفاده کنند و با روند صدور رای در این زمینه، آشنا گردند.

شایان ذکر است، افراد می توانند با مراجعه به سامانه ملی آرای قضایی ara.jri.ac.ir یا جستجو در اینترنت، به آرای متفاوتی در خصوص حوادث ناشی از کار، دسترسی یابند و از وضعیت صدور رای در خصوص موضوعات این حیطه، استدلال قضات و نتیجه رسیدگی ها، مطلع گردند. 

پوشش پزشکی بیمه تامین اجتماعی برای حوادث ناشی از کار

در توضیح پوشش پزشکی بیمه تامین اجتماعی برای حوادث ناشی از کار، باید به قانون تامین اجتماعی، مراجعه کرد و ماده 54 و 57 آن را مورد بررسی قرار داد. بر اساس ماده 54 و 57 قانون تامین اجتماعی، در صورت مصدوم شدن بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار؛

 خدمات پزشکی که شامل کلیه اقدامات درمانی‌ سرپائی - بیمارستانی - تحویل داروهای لازم و انجام آزمایشات تشخیص طبی می باشد، به بیمه شده آسیب دیده، تعلق می گیرد و در صورت نیاز به اعزام فرد به شهر یا استانی دیگر، ترتیب امر، داده می شود. 

شایان ذکر است، خدمات پزشکی مذکور یا برقراری مستمری از کارافتادگی کلی و جزئی، غرامت مقطوع نقص عضو و غرامت مقطوع فوت و...، صرف نظر از تعداد سال ها و روزهای پرداخت حق بیمه، به تمامی کارگرانی که در حوادث ناشی از کار، آسیب دیده اند، تعلق می گیرد.

مستفاد از ماده 56 قانون تامین اجتماعی، "به منظور توان‌ بخشی ترمیم و تجدید فعالیت بیمه‌ شدگان آسیب ‌دیده که قدرت کار اولیه خود را از دست داده‌ اند،" سازمان تامین خدمات ‌درمانی، اقدامات لازم برای اشتغال آن ها به کارهای مناسب دیگر را انجام خواهد داد.

همچنین، مستفاد از ماده 59 قانون تامین اجتماعی، چنانچه بیمه شده آسیب دیده بر اثر حوادث ناشی از کار، تحت معالجه و یا درمان های توان‌ بخشی قرار گیرد و بنا به تشخیص سازمان تامین خدمات درمانی، موقتا قادر به کار‌ نباشد، استحقاق دریافت غرامت دستمزد را خواهد داشت، مشروط بر اینکه به کاری دیگر، مشغول نباشد و مزد و حقوق، دریافت نکند.

نکات مهم قوانین حوادث ناشی از کار

در تیترهای پیشین، ماهیت حوادث ناشی از کار، مسئولیت کیفری کارفرما و محاسبه دیه و ارش در این حوزه، مورد بررسی قرار گرفت. در این تیتر از مقاله دینا، در خصوص نکات مهم قوانین حوادث ناشی از کار، توضیح داده خواهد شد. نکات مهم قوانین حوادث ناشی از کار عبارتند از:

مستفاد از ماده 65 قانون تامین اجتماعی، کارفرما موظف است، در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، اقدامات لازم اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده، به عمل آورد و مراتب امر را ظرف سه روز اداری، کتبا به اطلاع سازمان تامین اجتماعی برساند. در صورتی که کارفرما در این شرایط، هزینه ای را متقبل شده باشد، سازمان تامین اجتماعی، هزینه های پرداختی را به وی، مسترد خواهد کرد.

حتی در شرایطی که کارفرما، مقصر حادثه ناشی از کار باشد، بیمه تامین اجتماعی، "هزینه‌ های مربوط به معالجه و غرامات و مستمری ها‌ و غیره را" خواهد پرداخت و طبق ماده 50 قانون تامین اجتماعی، آن را از کارفرما، مطالبه و وصول خواهد کرد.

از آنجا که حوادث ناشی از کار، مشمول مرور زمان نمی گردند، حتی بعد از بازنشستگی یا مدتی پس از وقوع حادثه بر اثر کار، امکان درخواست رسیدگی حقوقی و کیفری به آن، وجود دارد.

مستفاد از تبصره 1 ماده 66 قانون تامین اجتماعی، "مقصر می تواند، با پرداخت معادل ده سال مستمری موضوع این ماده به سازمان"، از بابت پرداخت خسارات مربوط به حوادث ناشی از کار، بری الذمه شود. و مستفاد از ‌تبصره 2 این ماده؛

"هر گاه بیمه شده، مشمول مقررات مربوط به بیمه شخص ثالث باشد، در صورت وقوع حادثه، سازمان و سازمان تامین خدمات درمانی و یا ‌شخصا، کمک های مقرر در این قانون را نسبت به بیمه شده انجام خواهند داد و شرکت های بیمه، موظفند خسارات وارده به سازمان ها را در حدود تعهدات ‌خود نسبت به شخص ثالث، بپردازند."

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قوانین حاکم بر حوادث ناشی از کار در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قوانین حاکم بر حوادث ناشی از کار پاسخ دهند.