تحت لیسانس یعنی چه

قرارداد لیسانس، قراردادی است که یکی از طرفین، با تنظیم نمونه قرارداد لیسانس، اجازه و امتیاز بهره مندی از حقوق مالکیت فکری خود را به دیگری واگذار کند؛ لذا تحت لیسانس بودن، به معنای آن است که با تنظیم یکی از انواع قرارداد لیسانس، امتیاز تولید آن محصول به دیگری منتقل شده است.

امروزه، مالکیت فکری، یکی از جنبه های مهم مالکیت افراد بر دارایی های نامشهود و غیر مادی می باشد که می بایست برای دارنده آن، در حمایت قانون قرار گرفته تا دیگران، از آن سوء استفاده نکنند. با این وجود، انتقال حقوق مربوطه، گاها اجتناب ناپذیر بوده و بعضا، اشخاص حقیقی یا حقوقی، با انعقاد قراردادهایی، قصد انتقال این حقوق به دیگران را دارند تا منافع متقابل خود را نیز، تامین کنند.

یکی از انواع قراردادهای مربوط به انتقال حقوق مالکیت فکری، انعقاد قراردادهای لیسانس یا لایسنس می باشند که یکی از طرفین، امتیاز بهره برداری و استفاده از حقوق خود را به دیگری واگذار و در ازای آن، منفعتی به دست می آورد. با این حال، نحوه انعقاد انواع قراردادهای لیسانس، از ضوابط حقوقی خاص برخوردار است که بی توجهی به آنها، اختلافات حقوقی عمده ای میان طرفین، ایجاد می کند.

به همین مناسبت، در ادامه این مقاله، قصد داریم به بررسی اینکه قرارداد لیسانس چیست و انواع آن کدامند پرداخته و پس از توضیح مفهوم تحت لیسانس بودن یعنی چه، نحوه تنظیم و شرایط قراردادهای لیسانس یا لایسنس را بررسی نموده و پس از توضیح مزایا و خطرات انعقاد چنین قراردادهایی، یک نمونه متن قرارداد لایسنس به صورت فایل PDF نیز، ارائه خواهد شد.

قرارداد لیسانس چیست

امروزه، قراردادهای لیسانس یا همان Licencing Agreement، یکی از مهم ترین انواع قراردادهای بین المللی محسوب می شود که در حوزه فناوری های نوین، به وفور، مورد استفاده قرار گرفته و بحث از جنبه های حقوقی آن، در حقوق تجارت بین الملل مطرح می شود. لذا به منظور آشنایی با قراردادهای لیسانس و انواع آن، ابتدا، باید به این سوال پاسخ داده شود که قرارداد لیسانس چیست؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت به موجب قرارداد لیسانس، یکی از طرفین قرارداد (Licensor)، حق استفاده و بهره برداری از دارایی های نامشهود خود را به طرف دیگر قرارداد (Licencee) واگذار می کند که این دارایی های نامشهود، شامل مواردی همچون ارائه دانش فنی ساخت یک محصول، حق استفاده از علامت تجاری، حق بهره مندی از ثبت اختراع و یا حق استفاده از نرم افزار یا سرویس، در محدوده زمان و مکان تعیین شده خواهد بود که در ادامه، انواع آن ذکر شده است.

بنابراین، در پاسخ به این سوال که قرارداد لیسانس چیست، باید گفت که قرارداد لایسنس، نوعی قرارداد است که به موجب آن، یکی از طرفین، اجازه استفاده از حقوق مالکیت فکری از قبیل اختراع و نشان تجاری و طرح صنعتی مربوط به خود را برای مدت زمان مشخص، به طرف دیگر واگذار می نماید؛ مانند شخصی که اختراعی را ثبت کرده؛ لکن به علت نداشتن امکانات مالی، نمی تواند اختراع خود را تولید نماید و با انعقاد قرارداد لیسانس، حق اختراع خود را به دیگری انتقال می دهد.

انواع قرارداد لیسانس

قراردادهای لیسانس، امروزه در حوزه تجارت و فناوری ها، کارکردهای به نسبت مهمی را دارند و به همین دلیل، استفاده از آنها، علاوه بر آشنایی با ضوابط فنی، منوط به اطلاع از جنبه های حقوقی آن نیز، می باشد. یکی از مهم ترین مسائل پیرامون قراردادهای لایسنس، آشنایی با انواع آن می باشد که در این قسمت، مختصرا به توضیح اهم آن پرداخته شده است.

انواع قرارداد لیسانس، از یک منظر شامل قراردادهای لیسانس اختیاری و قراردادهای لیسانس اجباری می شود . در نوع اجباری قرارداد لیسانس، دخالت مقام عمومی یا دولتی، مشاهده می شود که عمدتا به منظور تامین حقوق مصرف کنندگان است؛ به این صورت که مقام عمومی صلاحیتدار، مجوزی صادر می کند که بر اساس آن، لیسانس گیرنده می تواند از مالکیت فکری، حتی بدون اجازه دارنده آن، استفاده نماید؛ لکن در قرارداد لیسانس اختیاری، چنین امری امکانپذیر نیست.

در یک تقسیم بندی دیگر، انواع قراردادهای لیسانس، شامل ارائه مجوز یا لیسانس انحصاری یا غیر انحصاری خواهد بود؛ با این توضیح که در قراردادهای لیسانس غیر انحصاری، حق ارائه یا اعطای لیسانس به اشخاص ثالث، در خصوص همان قرارداد، برای لیسانس دهنده، محفوظ است و یا اینکه، خود لیسانس دهنده نیز، می تواند بعدا وارد رقابت با لیسانس گیرنده شود؛ لکن در قرارداد لیسانس انحصاری، لیسانس دهنده نمی تواند موضوع قرارداد را به شخص ثالث واگذار کرده و یا خود، وارد رقابت با لیسانس گیرنده شود.

علاوه بر اینها، قرارداد لیسانس را می توان به دو نوع قراردادهای لیسانس انفرادی و یا جمعی، تقسیم بندی نمود که در قراردادهای انفرادی، تنها رقیب لیسانس گیرنده، خود لیسانس دهنده است؛ لکن در نوع جمعی، ممکن است اشخاص ثالثی نیز، با لیسانس گیرنده، رقابت داشته باشند.

لکن نکته مهمی که در ارتباط با انواع قرارداد لیسانس وجود دارد، آن است که، ارائه مجوز به دیگری برای بهره مندی از دارایی های نامشهود، در قالب انواع مختلفی از قراردادها، میسر است که به طور خلاصه، شامل ارائه دانش فنی به منظور ساخت یک محصول یا ارائه یک خدمت؛ ارائه حق استفاده از علائم تجاری، ارائه حق بهره برداری از اختراع و یا ارائه حق استفاده از نرم افزار بخصوص می باشد.

تحت لیسانس یعنی چه ؟

انعقاد قراردادهای لیسانس یا لایسنس، در تولید بسیاری از محصولات، مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی، در انعقاد چنین قراردادهایی، یکی از طرفین، امتیاز استفاده از حقوق مالکیت فکری خود را برای مدت زمان مشخص، به شخص دیگر واگذار می کند.

در همین ارتباط، ممکن است این سوال نیز مطرح شود که اصطلاح تحت لیسانس یعنی چه و تحت لیسانس بودن به چه معناست؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که اساسا تحت لیسانس بودن یک محصول یا خدمت، به این معناست که به منظور تولید آن، یک نمونه قرارداد لایسنس منعقد شده و یکی از طرفین، امتیاز تولید محصول یا خدمت را به طرف دیگر، واگذار نموده است.

به عنوان نمونه، زمانی که یک کالای آرایشی و بهداشتی، تحت لیسانس شرکت یا کشور دیگری قلمداد می شود، به منزله آن است که آن کالا، پس از انعقاد قرارداد لیسانس و با کسب اجازه و اخذ امتیاز مالکیت معنوی آن از لیسانس دهنده، تولید شده است.

نحوه تنظیم قرارداد لیسانس

انعقاد قراردادهای لیسانس، از ظرایف حقوقی خاصی برخوردار است و همین امر، توجه به جنبه های حقوقی انعقاد قرارداد لیسانس را توجیه می سازد. علاوه بر اطلاع از مزایا و خطرات انعقاد قراردادهای لایسنس، طرفین باید با نحوه تنظیم قرارداد لیسانس نیز، آشنایی یابند که در همین رابطه، توجه به نکات ذیل، ضروری است.

قرارداد لیسانس، قراردادی است که یکی از طرفین، امتیاز استفاده از دارایی های نامشهود خود از قبیل دانش فنی ساخت محصول، استفاده از علایم تجاری و ... را به دیگری انتقال می دهد؛ لذا یکی از نکات مهم در خصوص نحوه تنظیم قرارداد لیسانس، آن است که موضوع قرارداد، باید مشروع بوده و در غیر این صورت، قرارداد لیسانس، صحیح نیست.

همچنین، موضوع قرارداد لیسانس، از قبیل محصول، دانش فنی و غیره، باید به طور کامل، در نمونه متن قرارداد لیسانس، قید شده و بعلاوه، طرفین قرارداد، تعهدات ایشان، به انضمام مدت زمان استفاده از لیسانس، به صورت دقیق و کامل، ذکر گردد تا از اختلافات بعدی که ممکن است منجر به اقاله قرارداد یا فسخ آن شود، جلوگیری بعمل آید ؛ بویژه در بحث از مدت قرارداد لیسانس، این موضوع اهمیت می یابد.

لازم به ذکر است که در قرارداد لیسانس، کالا در اختیار لیسانس گیرنده قرار نمی گیرد؛ بلکه صرفا دانش فنی ساخت و بهره برداری از آن مورد قرارداد است؛ از همین رو، این قرارداد، با عقد بیع، متفاوت است. با این حال، بهتر است که حین قرارداد، مالک واقعی فناوری واگذار شده، مشخص شده تا از دعاوی بعدی، اجتناب شود.

گفتنی است که دانش فنی ارائه شده به موجب قرارداد لیسانس، محرمانه است و شخص گیرنده، نمی تواند آن را در اختیار دیگری قرار دهد. لذا یکی از شرایط مهم قراردادهای لایسنس، آن است که در متن نمونه قرارداد، بندهای مربوط به محرمانگی و اسرار تجاری نیز، مورد پیش بینی قرار گیرند.

افزون بر اینها، یکی از بهترین راهبردهای تنظیم قرارداد لیسانس، آن است که واگذار کننده امتیاز، شرط نظارت و کیفیت را در نمونه متن قرارداد لیسانس، به صورت صریح و دقیق، ذکر نماید که در این صورت، امتیاز گیرنده، مکلف خواهد شد که استانداردهای مدنظر را به صورت دقیق و کامل، رعایت کند.

شرایط قرارداد لیسانس یا لایسنس

قراردادهای لیسانس یا لایسنس، یکی از انواع عقود یا قراردادها می باشد که مشمول ماده 10 قانون مدنی و اصل آزادی قراردادی می باشد. از این منظر، این نوع قرارداد، مانند کلیه عقود و قراردادها، می بایست شرایط صحت معامله را واجد بوده تا بتوان بدان استناد نمود. با این حال، قراردادهای لیسانس، شرایط اختصاصی مربوط به خود را نیز، دارند؛ فلذا آشنایی با شرایط قرارداد لیسانس یا لایسنس، ضروری است.

یکی از مهم ترین شرایط قرارداد لیسانس یا لایسنس، تعیین نوع قرارداد است؛ چرا که انواع قرارداد لایسنس، می توانند به صورت انحصاری و غیر انحصاری یا اختیاری و اجباری بوده و یا اینکه ممکن است گیرنده، امکان واگذاری لیسانس به شخص ثالث را نیز، داشته باشد؛

یکی از شرایط قرارداد لایسنس، آن است که زمان و مکان مورد نظر طرفین برای امتیاز واگذار شده، باید به صورت دقیق، ذکر گردد و خارج از آن، امتیاز گیرنده، حق بهره برداری نخواهد داشت؛ مگر اینکه خسارت طرف مقابل را پرداخت کند.

تعیین دقیق جزئیات مربوط به نحوه پرداخت نمودن حقوق مالکانه به شخص لیسانس دهنده، یکی دیگر از شرایط اختصاصی قرارداد لیسانس یا لایسنس می باشد که انجام این امر، به شیوه های مختلف، می تواند ضمن متن قرارداد، تعیین گردد.

یکی دیگر از شرایط قرارداد لیسانس، تعیین شروط مربوط به کنترل کیفی محصول می باشد؛ چرا که وجود عیب و نقص در محصول تولید شده، ممکن است زیان مادی و معنوی گسترده ای را به لیسانس دهنده، وارد نماید؛ از همین رو، تعیین دقیق آن ضمن قرارداد، اهمیت می یابد.

شرط عدم رقابت، یکی دیگر از شرایط قرارداد لیسانس می باشد که بر اساس آن، لیسانس گیرنده، می تواند شرط کند که لیسانس دهنده، نتواند به بازار مزبور، وارد شده و در واقع، رقیب گیرنده لیسانس شود و به این طریق، سود خود را تضمین کند.

شرط عدم افشای اسرار نیز، از جمله مهم ترین شروط قابل پیش بینی ضمن قراردادهای لیسانس می باشد که به موجب آن، نحوه ساخت محصول و دیگر اطلاعات مربوطه، باید به لیسانس گیرنده ارائه شده؛ لکن باید به نحوی باشد که به صورت سهوی یا عمدی، در اختیار شخص ثالثی قرار نگرفته و افشا نشوند.

مزایا و خطرات قرارداد لیسانس

قراردادهای لیسانس، از جمله قراردادهایی هستند که به منظور انتقال و ارائه امتیاز مالکیت فکری، مورد استفاده قرار می گیرند. لذا سوالی که در این خصوص مطرح می شود، آن است که مزایا و خطرات قرارداد لیسانس چیست؟ برای پاسخ به این سوال، توجه به نکات زیر، ضروری است:

از جمله مزایای قرارداد لیسانس، آن است که بسیاری از اشخاص و شرکت های نوپا، می توانند با انعقاد این قرارداد، اجازه استفاده از مالکیت فکری خود را به دیگری داده و از این طریق، درآمد کسب نمایند؛ به ویژه، از آن جهت که ممکن است آنها از منابع مالی کافی جهت تولید محصول یا ارائه خدمات خود، برخوردار نباشند. از سوی دیگر، بسیاری از اشخاص و شرکت ها نیز، وقت و یا توان دستیابی به این تکنولوژی ها را نداشته و ترجیح می دهند این کالاها و خدمات را با انعقاد قرارداد لیسانس، تامین کنند.

اما در ارتباط با خطرات قرارداد لیسانس، باید گفت که اساسا در بسیاری از موارد، انعقاد قرارداد لیسانس، ضروری است؛ فلذا میزان خطرپذیری آن، بستگی به نحوه تنظیم متن قرارداد لایسنس دارد که با توجه به نکات حقوقی مربوط به موضوع قرارداد، تعهدات طرفین، شروط مربوط به رقابت و انحصار و یا کنترل کیفی محصول و یا عدم افشای اسرار، می توان از خطرات قرارداد لیسانس، کاست. در همین رابطه، مطالعه مقاله زیر، توصیه می شود.

نمونه pdf قرارداد لایسنس

انعقاد قرارداد لایسنس، در امور مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد و به همین لحاظ، لازم است تا اشخاصی که قصد انعقاد این قرارداد را دارند، با توجه به موضوع قرارداد و با لحاظ کلیه جوانب فنی و حقوقی، اقدام به تهیه نمونه قرارداد لیسانس نمایند. با این حال، از آن جهت که آشنایی با متن قرارداد لایسنس، بسیار پر اهمیت است، در این قسمت از مقاله، یک نمونه قرارداد لیسانس نیز، ارائه شده که به منظور دانلود نمونه pdf قرارداد لایسنس، می توان از طریق لینک زیر، اقدام نمود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه تنظیم انواع قرارداد لیسانس در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه تنظیم انواع قرارداد لیسانس پاسخ دهند.