وصیت به مال غیر

وصیت به مال غیر، ناظر بر حالتی است که شخص، مال فرد دیگری را مورد وصیت قرار دهد که حکم قانونی آن، بطلان وصیت به مال غیر است. البته، وصیت به مال غیر، با وصیت برای غیر، تفاوت دارد. به این معنا که اگر شخصی، مال فرد دیگری را از جانب خود آن فرد، به نفع دیگران وصیت کند، این وصیت فضولی بوده و حکم آن، عدم نفوذ وصیت می باشد.

وصیت کردن، یکی از مهم ترین اموری است که هر فرد، در طول حیات خود، به ویژه در سالیان پایانی عمر، می تواند انجام بدهد تا از این طریق، تکلیف اموال و دارایی ها و یا احتمالا دیون و بدهی های خود را مشخص نماید. از همین رو، لحاظ نمودن احکام و مقررات ویژه ای که در این خصوص، در قانون مشخص شده، پر اهمیت است.

به عنوان نمونه، هر فرد، تنها زمانی می تواند وصیت خود را به شکل صحیح انجام دهد که آن مال، در مالکیت خود آن شخص بوده و به عبارت دیگر، مال غیر نباشد. در همین خصوص، طبق قانون مدنی، مقرر شده که وصیت به مال غیر، باطل می باشد. توجه به چنین حکم قانونی، از ایجاد مشکلات بعدی در رابطه با صحت یا بطلان وصیت نامه، جلوگیری می کند. به ویژه اینکه، وصیت به مال غیر، با وصیت برای غیر یا وصیت فضولی تفاوت داشته که باید به آن توجه داشت.

از همین رو، در ادامه این مقاله، قصد داریم ابتدا به بررسی این موضوع بپردازیم که وصیت به مال غیر یا وصیت فضولی به چه معناست. در ادامه، به توضیح این مطلب می پردازیم که وصیت به مال غیر یا وصیت فضولی چه حکم قانونی دارد و در خاتمه نیز، تفاوت وصیت برای غیر و وصیت به مال غیر را نیز، به طور مبسوط، شرح خواهیم داد.

وصیت به مال غیر یا وصیت فضولی به چه معناست؟

وصیت کردن، به منزله تصمیم گیری شخص، برای اموال و دارایی های خود، بعد از فوت وی می باشد و اعتباری که شرع و قانون برای این عمل شناخته، بسیار پر اهمیت است که در صورت عدم رعایت شرایط مزبور، حسب مورد، ممکن است وصیت، باطل یا غیر نافذ باشد. یکی از این شرایط مهم، آن است که موصی (شخص وصیت کننده) باید مالک موصی به (مال مورد وصیت) باشد.

در همین ارتباط، به دلیل اینکه گاها ممکن است شخص وصیت کننده، مالک مال مورد وصیت نباشد، دشواری های حقوقی ایجاد می شود؛ از جمله مسائلی چون وصیت به مال غیر، وصیت برای غیر یا وصیت فضولی. اما آنچه که ابتدائا باید شرح داده شود، آن است که وصیت به مال غیر یا وصیت فضولی به چه معناست. در همین ارتباط، توجه به نکات زیر، ضروری است.

وصیت به مال غیر، به وصیتی گفته می شود که شخص ضمن نوشتن وصیتنامه، مال دیگری را مورد وصیت خود، قرار داده و بگوید که پس از فوت من، مال دیگری، به چه نحو، به چه فردی تعلق گیرد. به عنوان نمونه، شخص الف، وصیت نماید که در صورت فوتش، مال شخص ب، به شخص ج، تعلق بگیرد. چنین وصیتی، از این منظر که موصی، مال دیگری را برای بعد از فوت خود مورد وصیت قرار داده است، وصیت به مال غیر می باشد که حکم قانونی آن در ادامه، شرح داده شده است.

اما مفهوم دیگری که به نوعی مشابه وصیت به مال غیر می باشد، اما ماهیتا با آن متفاوت است، وصیت فضولی می باشد. وصیت فضولی که همان وصیت برای دیگری است، به نوعی وصیت گفته می شود که شخص، به جای دیگری، اقدام به وصیت کند؛ مثلا شخص الف، وصیت کند که اموال شخص ب، بعد از فوت شخص ب، به چه کسی تعلق گیرد که این نوع وصیت، وصیت فضولی بوده و حکم قانونی وصیت فضولی، با وصیت به مال غیر، تفاوت دارد.

وصیت به مال غیر یا وصیت فضولی چه حکم قانونی دارد؟

بر اساس قانون مدنی، وصیت کردن، در صورتی صحیح و نافذ است که شخص موصی (وصیت کننده) مالک موصی به (مورد وصیت) باشد؛ چه وصیت نامه محضری و چه وصیت نامه عادی باشد. در غیر این صورت، حکم قانونی آن، ممکن است حسب مورد، بطلان یا عدم نفوذ وصیت باشد. لذا سوالی که در این خصوص مطرح می شود، آن است که وصیت به مال غیر یا وصیت فضولی چه حکم قانونی دارد؟

در ارتباط با حکم قانونی وصیت به مال غیر، ماده 841 قانون مدنی، حایز اهمیت است که بر اساس این ماده، «موصی به، باید ملک موصی باشد و وصیت به مال غیر؛ ولو با اجازه مالک، باطل است». بر این اساس، در صورتی که شخص، وصیتی کند که بر اساس آن، در صورت فوتش، مال و اموال شخص دیگری، به موصی له یا وراث خودش تعلق بگیرد، چنین وصیتی باطل و بلااثر بوده و به عبارت دیگر، هیچ گونه اثر حقوقی نداشته و می توان اقدام به ابطال وصیت نامه نمود.

لکن حکم قانونی وصیت برای غیر، با حکم قانونی وصیت به مال غیر، اندکی متفاوت است. با این توضیح که، اگر شخص، به جای دیگری، اقدام به وصیت نموده و به عبارت دیگر، فضولتا، اقدام به وصیت نماید، حکم قانونی چنین وصیتی، عدم نفوذ خواهد بود؛ لذا ذی نفع می تواند اقدام به تنفیذ آن وصیت نامه نموده یا آن را رد کند. به عنوان مثال اگر شخص الف، وصیت کند که پس از فوت شخص ب، اموال شخص ب، به شخص ج برسد، شخص ب، می تواند اقدام به تنفیذ یا رد وصیت فضولی نماید.

تفاوت وصیت برای غیر و وصیت به مال غیر

بر اساس قانون مدنی، یکی از شرایط موصی به یا مورد وصیت در تنظیم انواع وصیت نامه، آن است که باید ملک موصی یا وصیت کننده باشد؛ در غیر این صورت، وصیت ممکن است غیر نافذ یا باطل شود. همانطور که در قسمت های قبل نیز اشاره گردید، وصیت فضولی، وصیت برای غیر و وصیت به مال غیر، علی رغم شباهت هایی که از این منظر با یکدیگر دارند، واجد تفاوت های اساسی می باشند که حکم قانونی هر کدام از آنها نیز، متفاوت خواهد شد. به همین دلیل، در این قسمت، به توضیح تفاوت وصیت برای غیر و وصیت به مال غیر، پرداخته شده است.

در وصیت به مال غیر، شخص، مال دیگری را همچون اموال و دارایی های خود پنداشته و اقدام به وصیت آنها برای ورثه خود نموده است؛ به عنوان نمونه، شخص الف، باغ متعلق به شخص ب را وصیت می کند؛ با این نیت که هر زمان فوت کرد، این باغ، به موصی لهم، تعلق بگیرد؛ در حالی که مالک اصلی باغ، شخص دیگری (یعنی ب) است و شخص الف، اهلیت وصیت کردن آن را ندارد.

در وصیت برای غیر، شخص، صرفا به جای دیگری، و فضولتا، اقدام به وصیت کردن می نماید؛ بی آنکه مدعی آن باشد که مال دیگری، متعلق به خودش است. به عنوان مثال، شخص الف، به جای شخص ب، وصیت می کند که هر زمان شخص ب فوت کرد، مال و اموالش، به شخص ج، برسد. این وصیت، از آن رو که به جای دیگری انجام شده است، وصیت برای غیر یا همان وصیت فضولی می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حکم قانونی وصیت به مال غیر و وصیت فضولی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم قانونی وصیت به مال غیر و وصیت فضولی پاسخ دهند.