دعوای واهی

دعوای واهی، دعوایی است که بدون ارائه اسناد و مدارک محکمه پسند و با هدف ایذاء طرف مقابل مطرح می شود و طبق قانون، خوانده دعوا، می تواند با ارائه یک نمونه لایحه درخواست تامین به دادگاه، تقاضای تامین نماید که تنها در صورت پرداخت آن، دعوی قابلیت ادامه رسیدگی خواهد داشت.

به موجب اصل 34 قانون اساسی، دادخواهی، حق مسلم هر فرد است و هر فردی می تواند به منظور دادخواهی، به دادگاه صالح رجوع کند. با این حال، طبق اصول کلی حقوقی، هیچکس نمی تواند به واسطه اعمال حق خود، بر دیگران ضرر و زیان وارد نماید.

در حوزه دادرسی و طرح دعوا نیز، همین قاعده، مجری است؛ یعنی کسی نمی تواند دعوای بدون اساس یا دعوای واهی، علیه دیگری مطرح نماید و در غیر این صورت، ممکن است که طبق قانون دعوای واهی، به پرداخت خسارت های طرف دیگر محکوم شده و یا اینکه ملزم به پرداخت تامین گردد تا دعوای وی، رسیدگی شود. بر این اساس، آشنایی با قانون دعاوی واهی برای خوانده و خواهان، ضروری است .

از همین رو، در ادامه این مقاله، قصد داریم ابتدا به توضیح اینکه دعوای واهی چیست، پرداخته و پس از شرح تامین دعوای واهی، به بررسی قانون دعاوی واهی بپردازیم. در ادامه نیز، یک نمونه لایحه درخواست تامین دعوای واهی و یک نمونه رای دعوای واهی، ارائه خواهیم نمود.

دعوای واهی چیست

طرح دعوی علیه دیگران، اعم از دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری، نیازمند ارائه مدارک و مستنداتی است که خواهان، به واسطه آنها، دعوی را طرح نموده و قصد پیگیری آن را دارد. در غیر این صورت، یعنی در حالتی که طرح دعوی، صرفا به منظور کینه توزی، انتقام جویی، اطاله دادرسی و غیره بوده و هیچگونه دلیل محکمه پسندی نیز، ضمیمه دادخواست یا شکواییه نباشد، می توان آن را نوعی دعوای واهی یا دعوای بی اساس تلقی کرد .

به عنوان نمونه، زمانی که شخصی، علیه دیگری، دعوای مطالبه وجه اقامه نموده و هیچگونه سند و مدرکی را به دادخواست خود ضمیمه ننموده و خود، از آغاز طرح دعوی، مطلع است که دعوای اقامه شده ، بی اساس و به منظور ایذاء و آزار خوانده دعوی می باشد، می توان گفت که طبق قانون، این نوع دعوی، نوعی دعوای واهی می باشد.

بر این اساس، در پاسخ به این سوال که دعوای واهی چیست، باید گفت که طبق قانون دعوای واهی، به دعاوی گفته می شود که خواهان، هیچگونه دلیل محکمه پسندی برای طرح دعوی خود نداشته، بلکه با نیات سوء، اقدام به این امر نموده است و از آن جهت که دعاوی واهی، حجم زیادی از پرونده های مربوطه، در قوه قضاییه را تشکیل می دهند، می بایست قانون جلوی طرح دعوای بی اساس یا همان دعاوی واهی را گرفته و ضمانت های اجرایی متناسب علیه آن را مقرر دارد .

تامین دعوای واهی چیست

دعوای واهی و بی اساس، علاوه بر اینکه به زیان خوانده دعوی بوده و به او، هزینه های مادی و معنوی بسیاری تحمیل می نماید، برای دستگاه قضا نیز، مشکل ساز بوده و سبب اطاله دادرسی می گردد. به همین دلیل، بر اساس قانون دعوای واهی، نیازمند پرداخت تامین متناسب می باشد. لذا در این قسمت به توضیح این مطلب که تامین دعوای واهی چیست، پرداخته می شود.

در پاسخ به این سوال که تامین دعوای واهی چیست، باید گفت که این نوع تامین نیز، مانند تامین خواسته بوده و به منظور جلوگیری از ورود خسارت به خوانده دعوای واهی می باشد. به همین دلیل، در ماده 109 قانون آیین دادرسی مدنی، مقرر شده که خوانده دعوی، می تواند از دادگاه تقاضای تامین نماید و دادگاه در صورتی که این تقاضا را با توجه به نوع و وضع دعوا موجه بداند، قرار تامین صادر می کند.

بر اساس ماده 109 قانون آیین دادرسی مدنی، مقرر شده است که در کلیه دعاوی مدنی، اعم از اصلی یا طاری و یا حتی درخواست های مربوط به امور حسبی (جز در مواردی که قانون امور حسبی، مراجعه به دادگاه را مقرر داشته است)، خوانده می تواند برای تادیه خسارات ناشی از هزینه دادرسی و حق الوکاله که ممکن است خواهان محکوم شود، از دادگاه تقاضای تامین نماید.

لازم به ذکر است که تا زمانی که خواهان، تامین ندهد، دادرسی نیز متوقف مانده و در صورت سپری شدن زمان درخواست تامین دعوای واهی، بنا به درخواست خوانده، قرار رد دادخواست صادر می شود. در همین رابطه، مطالعه مقاله زیر نیز، پیشنهاد شده است.

قانون دعوای واهی

دعوای واهی یا بی اساس، به دعوایی گفته می شود که خواهان، هیچ دلیل و مدرک محکمه پسندی برای ارائه به دادگاه نداشته و صرفا با نیت سوء، اقدام به طرح این دعوا می نماید. بر این اساس، دعوای واهی، اختصاص به دعاوی حقوقی نداشته و بعضا ممکن است دعوی کیفری علیه دیگری نیز، واهی و بی اساس باشد. در این رابطه، این سوال ممکن است مطرح شود که قانون دعوای واهی چیست؟ به عبارت دیگر، در قوانین مختلف، چه احکامی در خصوص این قسم دعوی مورد پیش بینی قرار گرفته است؟

در این خصوص، باید توجه داشت که در متون قانونی، قانون آیین دادرسی مدنی در ضمن ماده 109، به تامین دعوای واهی اشاره نموده است که بر اساس آن، در کلیه دعاوی مدنی، جز برخی مواردی که ذیلا آورده شده است، خوانده دعوی، می تواند درخواست تامین نماید و اگر خواهان دعوای واهی، آن را ضمن مهلتی که دادگاه تعیین می کند، نپردازد، دادگاه می تواند به درخواست خوانده، قرار رد دادخواست صادر نماید. در همین ارتباط، توجه به نکات قانونی زیر، پر اهمیت است:

بر اساس ماده 109 قانون آیین دادرسی مدنی، زمان درخواست تامین دعوای واهی، مقرر نگردیده، با این حال، بهتر است تا پایان اولین جلسه دادرسی، این دادخواست ارائه شود.

بر اساس تبصره ماده 109، در صورتی که برای دادگاه محرز شود که منظور از طرح دعوای واهی در دادگاه، تاخیر در انجام تعهدات و یا آزار دیگری و یا غرض ورزی بوده است، دادگاه مکلف است ضمن صدور قرار تامین دعوای واهی، خواهان را به پرداخته جریمه ای معادل 3 برابر هزینه دادرسی، به نفع دولت، محکوم نماید.

بر اساس ماده 110 قانون آیین دادرسی مدنی، در آن دسته از دعاوی که مستند به چک، سفته، برات و یا اسناد رسمی باشد، خوانده دعوی، نمی تواند برای تامین خسارات احتمالی خود، تقاضای تامین دعوای واهی نماید. همچنین است در دعاوی که علیه متوقف (تاجر ورشکسته) اقامه می گردد.

لازم به ذکر است که در صورتی که دعوی، از نوع کیفری باشد نیز، ممکن است به صورت بی اساس و واهی مطرح شده باشد. در این صورت، شاکی دعوای واهی، حسب شکایت مشتکی عنه، تحت عنوان جرم افترا، ممکن است مشمول تعقیب کیفری قرار گیرد که جزئیات بیشتر در خصوص دعوای واهی کیفری (که تحت عنوان جرم افترا شناخته می شود) را می توان ضمن مقاله زیر، مطالعه نمود.

نمونه لایحه درخواست تامین دعوای واهی

در صورتی که خوانده، دعوای اقامه شده علیه خود را واهی و بی اساس بداند، می تواند در زمان مناسب، (معمولا تا اولین جلسه دادرسی) درخواست تامین دعوای واهی نموده و در صورتی که دادگاه با آن موافقت نماید، مانند تامین خواسته، خواهان، ملزم به ارائه تامین شده تا دعوای وی، قابلیت ادامه رسیدگی را داشته باشد.

از آن جهت که صدور قرار تامین دعوای واهی، نیازمند درخواست خوانده می باشد، در این قسمت از مقاله، یک نمونه لایحه درخواست تامین دعوای واهی، به همراه فایل PDF آن نیز، ارائه شده است که در صورت وجود شرایط خاص، می توان متن آن را بروز رسانی و استفاده نمود.

لازم به ذکر است که این درخواست، توسط دادگاه مورد رسیدگی قرار گرفته و در صورتی که قاضی، شرایط صدور قرار تامین دعوای واهی را احراز نماید، اقدام به صدور قرار مزبور می نماید که در ادامه، یک نمونه رای تامین دعوای واهی نیز، آورده شده است.

نمونه رای دعوای واهی

درخواست تامین دعاوی واهی، می بایست به موجب ارسال درخواست خطاب به دادگاه مطرح گردد و بر اساس قانون، در صورتی که دادگاه، با توجه به نوع، وضع و سایر شرایط، موجه بداند، قرار تامین دعوای واهی صادر می نماید. بر این اساس، آشنایی با نمونه رای دعوای واهی، امری پر اهمیت است. به همین مناسبت، در این قسمت از مقاله، یک نمونه رای دعوای واهی نیز به همراه فایل PDF آن، ارائه شده است.

همانگونه که در نمونه رای دعوای واهی ملاحظه می شود، دادگاه ابتدا قرار تامین دعوای واهی را صادر نموده بوده و پس از اینکه خواهان، این تامین را پرداخت نکرده است، قرار توقیف دادرسی صادر شده است. در همین رابطه، مطالعه مقاله زیر نیز، توصیه می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قانون و درخواست تامین دعوای واهی در کانال تلگرام آیین دادرسی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قانون و درخواست تامین دعوای واهی پاسخ دهند.