اسپرم اهدایی

برخورداری از مدارک قانونی و داشتن تاییدیه پزشک، در خصوص عدم توانایی بارورسازی تخمک همسر، توسط اسپرم شوهر، از مهم ترین شرایط استفاده از اسپرم اهدایی، می باشد. شرع و قانون، فرزند متولد شده در این شرایط را حلال زاده می دانند و حقوق دانان و فقها معتقدند، فرزند، از اهدا کننده اسپرم و صاحب تخمک، ارث می برد.

از قدیم الایام تا کنون، از جمله مسائل پزشکی ای که فرزندآوری زوجین را با مشکل و مساله روبرو می کند، ناباروری در مردان است و از این رو، علم نوین پزشکی، همواره در پی یافتن راه هایی تازه، برای رفع مساله ناباروری و کمک به فرزندآوری زوجین متاهل، می باشد.

از مهم ترین این روش ها که تحت شرایط ویژه ای، از حمایت های قانونی و شرعی نیز برخوردار است، استفاده از روش اهدای اسپرم و بارورسازی تخمک زنان متاهل، با اسپرم اهدایی، در محیط آزمایشگاهی می باشد و با توجه به شرایط ویژه حقوقی و شرعی حاکم بر این روش، متقاضیان باید، قبل از مراجعه به مرکز اهدای اسپرم و اقدام برای لقاح مصنوعی تخمک با اسپرم های اهدایی، از قواعد قانونی و احکام شرعی این امر، آگاه گردند.

لذا در مقاله حاضر، مسائلی چون، چیستی و شرایط لازم برای دریافت اسپرم اهدایی تهران و سایر شهرها، ضرورت یا عدم ضرورت انجام صیغه موقت، میان اهدا کننده اسپرم و دریافت کننده آن، وضعیت اسپرم اهدایی از نظر شرعی و قانونی، حکم استفاده از اسپرم اهدایی از برادر، حکم شرعی و قانونی بچه های حاصل از اسپرم اهدایی، قیمت، مراحل دریافت و معایب اسپرم اهدایی، بررسی گردیده و توضیح داده شده است.

اسپرم اهدایی چیست؟

در توضیح اینکه اسپرم اهدایی چیست؟ باید گفت، بسیاری از مردان، به دلیل مسائل ژنتیکی، سن، ضعیف بودن هورمون های مردانه، داشتن بیماری خاص و مسائلی از این دست، از قدرت بارور کردن، برخوردار نیستند و اسپرم های آن ها، در عمل لقاح، توانایی بارورسازی تخمک را ندارد.

در راستای رفع این مشکل، کلینیک ها و مراکز تخصصی درمان نازایی و ناباروری، روش های مختلفی را برای ایجاد توانایی باروری در اسپرم، امتحان می کنند و در مواردی که هیچ یک از روش ها، رفع کننده مشکل نباشد، از شیوه اهدای اسپرم و بارور کردن تخمک با اسپرم هدایی، استفاده می نمایند.

بدین صورت که افراد واجد شرایط، اسپرم های خود را در محیط های آزمایشگاهی و مراکز مخصوص این امر، اهدا کرده و سپس، در زمانی که زن، در مرحله تخمک گذاری است، اسپرم ها، از طریق تزریق، به رحم زن، وارد می گردند یا تخمک زنی که همسر او، نابارور است نیز طی فرایندی آزمایشگاهی، دریافت خواهد شد، سپس، در یک بستر کشت آزمایشگاهی، لقاح مصنوعی اسپرم اهدایی با تخمک های زن، انجام گردیده و جنین بارور، در رحم زن، قرار داده می شود.

شرایط لازم برای دریافت اسپرم اهدایی

یکی از مهم ترین مواردی که زوجین متقاضی استفاده از اسپرم اهدایی، باید از آن، مطلع باشند، شرایط لازم برای دریافت اسپرم اهدایی است. از این رو، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، این شرایط، مورد بررسی و توضیح، قرار گرفته اند. شرایط لازم برای دریافت اسپرم اهدایی، عبارتند از:

طی مراحل شرعی و قانونی لازم در این زمینه، که در تیترهای بعدی، در این خصوص، توضیح داده خواهد شد؛

داشتن مدارک لازم، نظیر مدارک پزشکی ای که موید لزوم استفاده از اسپرم های اهدایی، برای بارورسازی تخمک هستند؛ مدارک پزشکی، مبنی بر تایید آماده بودن رحم زن، برای نگهداری از جنین بارور؛ داشتن مدارک پزشکی موید تایید سلامت اعصاب و روان زوجین متقاضی دریافت اسپرم اهدایی و آزمایشات و مدارک مربوط به نداشتن بیماری های ارثی و عدم اعتیاد؛

وجود مواردی که توانایی بارورسازی مرد را از بین برده و عدم موفقیت سایر روش‌های درمانی برای ایجاد قدرت باروری در اسپرم های مرد. شایان ذکر است، مسائلی مانند ناهنجاری های کروموزومی، بیمارهای ارثی و صعب العلاج و ابتلا به آزواسپرمی (اسپرم صفر)، از جمله مواردی هستند که سبب از بین بردن توانایی بارورسازی اسپرم های یک مرد می گردند.

صیغه برای اسپرم اهدایی

یکی از پرسش هایی که از سوی زوجین متقاضی دریافت اسپرم اهدایی، مطرح می گردد، مبنی بر این است که آیا، زمانی که شوهر زنی، توانایی بارورسازی تخمک های همسر خود را ندارد و زن قصد دارد، از اسپرم های اهدایی، استفاده کند، باید میان زن دریافت کننده اسپرم با اهدا کننده اسپرم، صیغه محرمیت، خوانده شود؟

به عبارت دیگر، آیا لازم است، زن متقاضی استفاده از ​اسپرم اهدایی، از همسر خود، طلاق گرفته و پس از گذراندن مدت عده طلاق، با اهدا کننده اسپرم، ازدواج موقت کنند و پس از اتمام مدت صیغه موقت و گذراندن عده آن، مجددا، به عقد همسر خود، درآید؟

برای پاسخ به پرسش هایی که پیرامون ضرورت یا عدم ضرورت انجام صیغه برای اسپرم اهدایی، مطرح می گردد، باید، به نظر مرجع تقلید هر فرد، رجوع کرد و نظر فقهای شعیه و مراجع تقلید، در این خصوص، با یکدیگر، متفاوت می باشد. با این توضیح که؛

برخی مراجع تقلید، معتقدند، در صورت عدم ارتکاب فعل حرام و عدم تحقق نگاه و تماس جنسی، ضرورتی به انجام صیغه موقت نیست و در مقابل، برخی معتقدند، چون امتزاج تخمک زن با اسپرم اهدایی، زنا نیست اما، به این عمل حرام، شباهت دارد، ضروری است، دریافت کننده اسپرم و اهدا کننده تخمک، با یکدیگر، محرم گردند. البته، این امکان، در رساله ها، پیش بینی شده که مقلدین می توانند، بعضی مسائل را از مرجع تقلید دیگری که از نظر علمی، همتراز مرجع تقلید خودشان باشد، تقلید کنند.

اسپرم اهدایی از نظر شرعی و قانونی

وضعیت حقوقی و شرعی اهدای اسپرم و دریافت اسپرم اهدایی، مساله ای است که در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مورد بررسی و توضیح قرار گرفته است تا افراد، با دیدی باز و آگاهانه، اقدام به اهدای اسپرم یا استفاده از اسپرم اهدایی، نمایند. 

در حال حاضر و تا زمان نگارش مقاله، قانون گذار، در نظام حقوقی ایران، صرفا در خصوص اهدای جنین به زوجین نابارور، تعیین تکلیف نموده و در خصوص اهدای تخمک یا اسپرم و استفاده از تخمک اهدایی و اسپرم اهدایی، ساکت است. از آنجا که در صورت سکوت قانون، باید به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر مراجعه شود، در توضیح وضعیت اسپرم اهدایی از نظر شرعی و قانونی باید گفت؛

اکثر فقها، به ویژه، فقهای شیعه، اهدای اسپرم، همچنین، استفاده از اسپرم اهدایی را جایز می دانند و فرزند متولد شده از لقاح مصنوعی با اسپرم اهدایی را، هم، متعلق به صاحب تخمک و اسپرم و هم، متعلق به مرد ناباروری که زوجه او، از اسپرم اهدایی، استفاده کرده است، می دانند.

در واقع معتقدند، فرد نابارور که همسر او، از اسپرم اهدایی، استفاده کرده است، پدر شرعی فرزند متولد شده می باشد و تمامی تکالیف قانونی یک پدر، بر عهده او است و نمی تواند، از زیر بار این امر، شانه خالی کند. به طور کلی، می توان گفت، قانون و شرع، در این زمینه، با یکدیگر، همسو هستند و منعی در خصوص اهدای اسپرم و استفاده از اسپرم اهدایی، وجود ندارد.

تنها اختلاف نظر موجود، در بین فقها، پیرامون ضرورت انجام صیغه یا عدم انجام صیغه موقت، میان دریافت کننده اسپرم و اهدا کننده اسپرم است که همانطور که توضیح داده شد، در این موضوع، هر فرد باید، به نظر مرجع تقلید خود، مراجعه کند.

حکم اسپرم اهدایی از برادر

زمانی که پرسشی در خصوص حکم اسپرم اهدایی از برادر، مطرح می گردد، دو فرض، به ذهن شنونده، متبادر خواهد شد؛ فرض اول این است که، اهدا کننده اسپرم، برادر شرعی و قانونی زنی باشد که قرار است، تخمک وی، با اسپرم اهدایی، تلقیح شود و فرض دوم این است که، اهدا کننده اسپرم، برادر شرعی و قانونی مردی باشد که قرار است، تخمک همسر وی، با اسپرم اهدایی از جانب برادر مرد، تلقیح شود.

در صورت تصور فرض اول و پرسش در خصوص آن، باید گفت، چنین امکانی، نه از نظر شرعی و نه از نظر پزشکی، وجود ندارد و تلقیح اسپرم برادر شرعی و قانونی یک زن، با تخمک آن زن، مشکلات ژنتیکی بسیاری را ایجاد خواهد کرد.

در صورت تصور فرض دوم و پرسش پیرامون آن، باید گفت، از نظر شرعی، منعی برای اهدای اسپرم، از سوی برادر مردی که اسپرم های آن مرد، توانایی بارور کردن تخمک همسرش را ندارند، وجود نداشته و از نظر پزشکی نیز، این امر، بلامانع است.

اما، روانشناسان، چنین کاری را توصیه نمی کنند، چرا که تعامل فامیلی و خانوادگی مرد با برادرش، ممکن است، تاثیرات منفی اخلاقی و روانی ای، بر بنیان خانواده و فرزندپروری دریافت کنندگان اسپرم اهدایی از برادر شوهر، داشته باشد. به همین دلیل است که در قانون اهدای جنین به زوجین نابارور، بر ناشناس بودن اهدا کننده، تاکید می گردد.

حکم شرعی و قانونی بچه های حاصل از اسپرم اهدایی

حکم شرعی و قانونی بچه های حاصل از اسپرم اهدایی، پرسش افراد بسیاری است که قصد استفاده از اسپرم های اهدایی، برای بارداری را دارند یا خود یا خویشاوندانشان، از طریق این روش، باردار و فرزند دار شده اند. در توضیح حکم شرعی و قانونی بچه های حاصل از اسپرم اهدایی باید گفت:

همانطور که در تیترهای پیشین، مورد اشاره قرار گرفت، قانون گذار، در خصوص اهدای اسپرم و استفاده از اسپرم اهدایی، ساکت است و صرفا، در خصوص اهدای جنین به زوجین نابارور، تعیین تکلیف نموده اما، از آنجا که بر اساس برخی اصول قانون اساسی (نظیر اصل 167)، در موارد سکوت قانون، می توان به منابع معتبر اسلامی و فتاوای معتبر، مراجعه کرد، می توان گفت، حکم قانون در خصوص بچه های حاصل از اسپرم اهدایی، مطابق نظر شرع است.

در توضیح حکم شرعی بچه های حاصل از اسپرم اهدایی نیز باید گفت، از نظر شرعی، چنین فرزندی، حلال زاده و منتسب به اهدا کننده اسپرم و صاحب تخمک می باشد و شوهر زنی که از اسپرم اهدایی، استفاده نموده، به فرزند، محرم است و حکم پدر شرعی وی را دارد.

بنابراین، فرزند حاصل از اسپرم اهدایی، از اهدا کننده اسپرم و صاحب تخمک، ارث خواهد برد اما، از پدر شرعی خود، یعنی شوهر زنی که از اسپرم اهدایی، استفاده نموده، ارث نمی برد. با این حال، پدر شرعی چنین فرزندی، تمامی تکالیف قانونی یک پدر را برعهده داشته و بهتر است، از طریق صلح عمری یا سایر طرق حقوقی، مالی منقول و غیر منقول را به فرزند، انتقال دهد تا بحث ارث نبردن فرزند از پدر شرعی خود، جبران گردد.

قیمت اسپرم اهدایی در سال 1403

در توضیح اینکه قیمت اسپرم اهدایی در سال ۱۴۰۳ چقدر است و آیا می توان از طریق تماس با شماره تلفن مراکز خرید اسپرم، فرایند استفاده از اسپرم های اهدایی را با هزینه و قیمت کمتر انجام داد؟ باید گفت، نمی توان، قیمت مشخصی را برای اسپرم اهدایی در سال 1403 و سایر سال ها، تعیین کرد.

چرا که قیمت استفاده از اسپرم اهدایی، تابع بانک اسپرمی که افراد به آن مراجعه کرده اند، نوع آزمایشاتی که بانک اسپرم، انجام آن ها را در خصوص متقاضیان دریافت اسپرم اهدایی، ضروری می داند و مواردی از این دست، متغییر است.

به طور کلی، بر اساس آخرین اخبار منتشره، هزینه درمان های مربوط به حوزه ناباروری، در سال ۱۴۰۳، بین 5 میلیون تا 50 میلیون، متغییر است و مراجعه به کلینیک های تخصصی ژنتیک نیز این هزینه ها را تا حد قابل توجهی، افزایش خواهد داد.

مراحل دریافت اسپرم اهدایی

پس از توضیحاتی که در تیترهای قبلی مقاله، در خصوص شرایط استفاده، قیمت، ضرورت یا عدم ضرورت انجام صیغه موقت، برای استفاده از اسپرم اهدایی، ارائه شد، در این تیتر از مقاله دینا، مراحل دریافت اسپرم اهدایی، از نظر پزشکی، شرعی و قانونی، بررسی می گردد. در توضیح مراحل دریافت اسپرم اهدایی باید گفت:

از نظر پزشکی، متقاضیان دریافت اسپرم اهدایی باید، به مراکز و کلینیک های تخصصی ارائه دهنده این خدمت، مراجعه کنند و آزمایشات لازم را انجام دهند. پس از ارائه مدارک مورد نیاز و تشکیل پرونده، اسپرم اهدایی، از دو طریق، به رحم زن، منتقل می گردد؛ یکی از طریق تزریق مستقیم اسپرم به رحم زن، و دیگری، از طریق لقاح مصنوعی اسپرم اهدایی با تخمک در آزمایشگاه (با این توضیح که، پس از انجام لقاح مصنوعی، جنین بارور، به به رحم زن، منتقل می گردد.)

از نظر شرعی، افراد باید، قبل از طی مراحل پزشکی استفاده از اسپرم اهدایی، به نظر مرجع تقلید خود مراجعه کرده و جواز یا عدم جواز استفاده از اسپرم اهدایی، ضرورت انجام صیغه، میان اهدا کننده اسپرم و صاحب تخمک را بررسی نموده و سپس، به کلینیک های باروری، مراجعه نمایند.

از نظر قانونی نیز، در حال حاضر و تا زمان نگارش این مقاله، قانون گذار، لزوم داشتن رای دادگاه، مبنی بر جواز استفاده از اسپرم اهدایی را مطرح ننموده، این درحالی است که در قانون اهدای جنین به زوجین نابارور، داشتن رای دادگاه، مبنی بر مجاز بودن استفاده از جنین اهدایی، ضروری است. به همین علت، توصیه می گردد، متقاضیان استفاده از اسپرم اهدایی، قبل از انجام اقدامات پزشکی برای این امر، نظر قضات دادگاه حقوقی و خانواده را جویا شوند.

معایب اسپرم اهدایی

معایب اسپرم اهدایی از نظر پزشکی، قانونی و روانشناسی، مبحثی است که در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا متقاضیان اهدای اسپرم و استفاده از اسپرم اهدایی، با دیدی آگاهانه، نسبت به انجام این فرایند، اقدام کنند. در توضیح معایب اسپرم اهدایی باید گفت:

روانشناسان، یکی از مهم ترین معایب اهدای اسپرم و استفاده از اسپرم اهدایی را عدم احساس تعلق عاطفی پدر شرعی، به فرزند، مطرح می نمایند و برخی از آن ها، معتقدند، افشای این موضوع برای فرزند، در سنین کودکی، نوجوانی یا جوانی می تواند، تاثیری منفی، بر روحیه و شخصیت وی، داشته باشد.

از نظر قانونی و حقوقی نیز، از مهم ترین معایب استفاده از اسپرم اهدایی، این است که فرزند، صرفا از مادر و پدر بیولوژیکی خود، یعنی،صاحب تخمک و اهدا کننده اسپرم، ارث خواهد برد و از آنجا که به طور معمول، اهدا کننده اسپرم، ناشناس می باشد، فرزند، صرفا از مادر خود، ارث می برد و این امر، به نوعی، اجحاف در حقوق مالی فرزند متولد شده از اهدای اسپرم، تلقی می گردد.

پزشکان و متخصصان ژنتیک نیز، یکی از پررنگ ترین و مهم ترین معایب استفاده از اسپرم اهدایی را شباهت فرزند متولد شده، به پدر بیولوژیکی خود، یعنی اهدا کننده اسپرم می دانند و معتقدند، این امر می تواند، در خلق و خو، ژنتیک و ابتلای فرزند، به برخی بیماری های مربوط به اهدا کننده اسپرم، تاثیر بگذارد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حکم شرعی و قانونی استفاده از اسپرم اهدایی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم شرعی و قانونی استفاده از اسپرم اهدایی پاسخ دهند.