شرایط مرجوعی کالا

بر اساس قوانین مرجوعی کالا، یعنی قانون مدنی و قانون تجارت الکترونیکی، شرایط مرجوعی کالا، در عقد بیع و معامله از راه دور، مواردی چون، استفاده از حق انصراف، استفاده از خیار عیب، تدلیس و استفاده از حق فسخ شرط شده در قرارداد است و در استفاده از حق انصراف، هزینه مرجوع کردن کالا، با مشتری، خواهد بود.

عقد بیع، که امکان انعقاد آن، به صورت حضوری و از راه دور و آنلاین، وجود دارد، از رایج ترین عقود معین مورد استفاده اکثر افراد است و به جرات، می توان گفت، تمامی افراد یا بستگان آن ها، حداقل یک یا چند بار، از این عقد، برای ایجاد آثار حقوقی آن، نظیر انتقال مالکیت، استفاده کرده اند.

برخی از افراد، به دلیل ناآگاهی حقوقی، گمان می برند، در صورت انعقاد عقد بیع یا معامله از راه دور، به هیچ وجه، امکان مرجوع کردن و بازگرداندن کالا، به فروشنده، وجود ندارد که این باور، کاملا اشتباه است و در صورت وجود شرایط مرجوعی کالا و استناد به قوانین آن، خریدار می تواند، کالا را به فروشنده، مرجوع کند.

با توجه به اهمیت اطلاع از قواعد و شرایط مرجوعی کالا، در مقاله حاضر، شرایط و قوانین مرجوع کردن کالا، فرم درخواست مرجوعی کالا، نحوه ثبت درخواست آنلاین این امر و هزینه مرجوع کردن کالا، مورد بررسی و توضیح قرار گرفته و علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع می توانند، ادامه متن مقاله را دنبال کنند.

شرایط مرجوعی کالا

در توضیح شرایط مرجوعی کالا، باید میان خرید های حضوری و اینترنتی (صرفا در برخی موارد)، تفکیک قائل شد. در ادامه این تیتر از مقاله دینا، شرایط مرجوع کردن کالا در عقد بیع حضوری و در خرید های آنلاین و اینترنتی، مورد بررسی قرار گرفته اند.

تراضی طرفین (که این شرط، هم در معاملات آنلاین و از راه دور و هم در عقد بیع حضوری، جاری است.)

 وجود یکی از خیارات قانونی و تحقق شرایط اعمال آن ها. خیارات قانونی، عبارتند از: خیار مجلس، خیار حیوان، خیار شرط، خیار تاخیر ثمن، خیار رویت و تخلف وصف، خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار تبعض صفقه، خیار تخلف شرط. (که این مورد، هم در معاملات آنلاین و از راه دور و هم در عقد بیع حضوری، جاری است و تمامی خیارات، در تیتر بعدی، با ذکر مواد قانونی آن ها، توضیح داده خواهند شد.)

ارسال یا تحویل کالای اشتباه (که این شرط، هم در معاملات آنلاین و از راه دور و هم در عقد بیع حضوری، جاری است.)

وجود خرابی و مشکلات ظاهری، در کالای ارسالی یا تحویل داده شده به مشتری (مد نظر داشتن این نکته، حائز اهمیت است که فروشگاهی که فرد، اقدام به خرید آنلاین از آن نموده، چه مواردی را جزو شرایط مرجوعی کالاهای خراب، ذکر کرده است. به عنوان مثال، در اغلب فروشگاه ها، امکان مرجوع کردن کالاهایی که پس از باز شدن پلمپ، قابلیت فروش خود را از دست می دهند، وجود ندارند؛ نظیر دستمال کاغذی یا لوازم بهداشتی)

استفاده از حق انصراف، در خرید های آنلاین و معاملات از راه دور (مستفاد از مواد 33، 34، 37 و 38 قانون تجارت الکترونیکی). شایان ذکر است، زمان استفاده از حق انصراف در فروش کالا، از تاریخ تسلیم کالا به مصرف‌ کننده خواهد بود. البته، در نظر داشتن این نکته، ضروری است که آغاز اعمال حق انصراف مصرف‌ کننده، زمانی است که تامین‌ کننده، اطلاعاتی که در ادامه ذکر می گردند را به مصرف کننده، ارائه داده باشد:

مشخصات فنی و ویژگی های کاربردی کالا و یا خدمات، هویت تامین‌ کننده، نام تجاری که تحت آن نام، به فعالیت مشغول می‌ باشد و نشانی، آدرس پست الکترونیکی، شماره تلفن و یا هر روشی که مشتری در صورت نیاز، می تواند از طریق آن، با فروشنده ارتباط برقرار کند، کلیه هزینه‌ هایی که برای خرید کالا، پرداخت آن ها، بر عهده مشتری خواهد بود، مدت زمانی که پیشنهاد ارائه شده، معتبر خواهد بود؛

شرایط و فرایند عقد، از جمله ترتیب و نحوه پرداخت، تحویل و یا اجرا، فسخ، ارجاع، خدمات پس از فروش، آدرس محل تجاری یا کاری تامین‌ کننده برای شکایت احتمالی، اطلاعات راجع به ضمانت و پشتیبانی پس از فروش، شرایط و فراگرد فسخ معامله.

شایان ذکر است، بر اساس بند "د" ماده 38 قانون تجارت الکترونیکی، "حق انصراف مصرف‌ کننده، در مواردی که شرایط خاصی بر نوع کالا و خدمات حاکم است، اجرا نخواهد شد." در ادامه، قوانین مرجوعی کالا، بررسی و ارائه خواهند شد.

قوانین مرجوعی کالا

قانون مدنی و قانون تجارت الکترونیکی، قوانین مرجوعی کالا محسوب می گردند که در مواد مختلف خود، به پیش بینی شرایط مرجوع کردن کالا پرداخته و قواعد این امر را تعیین نموده اند. در زیر، مهم ترین موادی که در قانون مدنی و قانون تجارت الکترونیکی، به بیان قواعد و شرایط مرجوع کردن کالا، اختصاص یافته اند، ذکر خواهند شد. این قوانین، عبارتند از:

ماده 37 قانون تجارت الکترونیکی، ماده ای است که بیان کننده حق انصراف، در خرید های آنلاین و اینترنتی، می باشد و به مشتری، این حق را می دهد که کالای خریداری شده را مرجوع کند. این ماده از قانون تجارت الکترونیکی، مقرر می دارد:

"در هر معامله از راه دور، مصرف‌ کننده باید، حداقل هفت روز کاری، وقت برای انصراف (حق انصراف) از قبول خود، بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل داشته باشد. تنها هزینه تحمیلی بر مصرف‌ کننده، هزینه باز پس فرستادن کالا خواهد بود." بنابراین، 7 روز از زمان خرید کالای اینترنتی، امکان انصراف و مرجوع کردن کالا، وجود دارد. در تیتر اول، در خصوص مبدا زمانی شروع استفاده از حق انصراف و شرایط آن، توضیح داده شده است.

ماده 397، 398، 399، 410، 416، 422، 439، 441 قانون مدنی، موادی هستند که بیان کننده خیارات قانونی، برای برهم زدن معامله و مرجوع کردن کالای مورد معامله، هستند و در صورتی که افرد، این خیارات را از خود، ساقط نکرده باشند، می توانند با استناد به آن ها، معامله را برهم زده و کالای خریداری شده را مرجوع کنند. 

ماده 397 قانون مدنی، مقرر داشته: "هر یک از متبایعین، بعد از عقد، فی‌ المجلس و مادام که متفرق نشده‌ اند، اختیار فسخ معامله را دارند." یعنی، تا مادامی که خریدار و فروشنده عقد بیع، در مجلس انعقاد عقد هستند و مجلس را ترک نکرده اند، امکان مرجوع کردن کالا و فسخ عقد بیع، وجود دارد.

ماده 398 قانون مدنی، مقرر داشته: "اگر مبیع، حیوان باشد، مشتری تا سه روز از حین عقد، اختیار فسخ معامله را دارد." یعنی در خرید و فروش حیوانات، خریدار تا سه روز از زمان انعقا عقد می تواند، حیوان که کالای مورد معامله، محسوب می گردد را مرجوع کرده و عقد بیع را فسخ کند.

ماده 399 قانون مدنی، مقرر داشته: "در عقد بیع، ممکن است شرط شود که در مدت معین، برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی، اختیار فسخ معامله باشد." در صورت درج شرط حق فسخ، مشتری می تواند، کالای خریداری شده را در موعد مقرر تعیین شده، مرجوع کند.

ماده 410 قانون مدنی، مقرر داشته: "هر گاه کسی، مالی را ندیده و آن را فقط به وصف بخرد، بعد از دیدن، اگر دارای اوصافی که ذکر شده است نباشد، مختار می شود که بیع را فسخ کند یا به همان نحو که هست، قبول نماید." بنابراین، امکان مرجوع کردن کالایی که صرفا، بر اساس وصف کردن اوصاف آن، خریداری شده، وجود دارد، منوط بر اینکه، کالا، مطابق اوصاف ذکر شده، نباشد و مرجوع کردن کالا، بلافاصله پس از رویت اختلاف، انجام گردد.

ماده 416 قانون مدنی، مقرر داشته: "هر یک از متعاملین که در معامله، غبن فاحش داشته باشد، بعد از علم به غبن، می تواند معامله را فسخ کند." یعنی، در صورتی که میان ارزش مورد معامله با قیمت بازار، اختلاف قیمت غیر قابل مسامحه، وجود داشته و خریدار، در زمان معامله، از آن، بی خبر بوده باشد، خریدار می تواند، کالای خریداری شده را مرجوع کند.

ماده 422 قانون مدنی، مقرر می دارد: " اگر بعد از معامله، ظاهر شود که مبیع، معیوب بوده، مشتری، مختار است، در قبول مبیع معیوب با اخذ ارش یا فسخ معامله." یعنی، در صورتی که بعد از معامله، مشخص شود، کالا، معیوب است، مشتری می تواند، کالا را مرجوع نماید؛ البته عیب باید در زمان عقد، مخفی و موجود بوده باشد، یعنی، مشتری در زمان عقد بیع، به آن، عالم نباشد. 

ماده 439 قانون مدنی، مقرر داشته: " اگر بایع، تدلیس نموده باشد، مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت..." و مقصود از تدلیس، عملیاتی است که موجب فریب طرف معامله شود. در این شرایط، مشتری می تواند، با استناد به خیار تدلیس، کالا را مرجوع کرده و معامله را برهم زند.

ماده 441 قانون مدنی، مقرر داشته: "خیار تبعض صفقه وقتی حاصل می شود که عقد بیع، نسبت به بعض مبیع، به جهتی از جهات، باطل باشد. در این صورت، مشتری حق ‌خواهد داشت، بیع را فسخ نماید..." یعنی، در شرایطی که عقد بیع واقع شده، نسبت به بخشی از مورد معامله، صحیح و نسبت به بخشی از مورد معامله، باطل باشد، مشتری حق دارد، کالا را مرجوع کرده و بیع را فسخ کند.

فرم مرجوعی کالا

در پاسخ به این پرسش که فرمی تحت عنوان فرم مرجوعی کالا وجود دارد یا خیر؟ باید گفت، فرمی مشخص، تحت عنوان فرمی مرجوعی کالا، برای تمام عقود بیع منعقد شده به صورت حضوری یا معاملات انجام شده از راه دور، وجود ندارد.

البته، برخی از سایت های اینترنتی، که اقدام به فروش کالا به صورت آنلاین می نمایند، در سایت و سامانه فروش اینترنتی خود، فرمی تحت عنوان فرم مرجوعی کالا، تعبیه و طراحی نموده اند و مشتریانی که با استناد به ماده 37 قانون تجارت الکترونیکی، قصد استفاده از حق انصراف خود را دارند، باید، 7 روز از تاریخ تسلیم کالای خریداری شده به صورت آنلاین، نسبت به تکمیل آن، اقدام کرده و فرم را در سایت فروشگاه اینترنتی، ثبت نمایند.

ذکر این نکته، ضروری است که، چنانچه مشتری، قصد دارد با استناد به خیارات قانونی، اقدام به فسخ معامله و مرجوع کردن کالا نماید، بهتر است، در اولین فرصت، اقدام به تکمیل اظهارنامه قضایی کرده و آن را از طریق دفاتر خدمات قضایی، برای طرف دیگر عقد بیع، ارسال کند.

شایان ذکر است، در مورد اخیر الذکر، امکان اطلاع رسانی به طرف دیگر عقد به موجب پیامک یا از طریق مراجعه حضوری (حداقل با حضور دو شاهد) نیز وجود دارد اما، از نظر حقوقی، توصیه نمی گردد و همواره، ارسال اظهارنامه قضایی، گزینه بهتری است.

درخواست آنلاین مرجوعی کالا

ثبت درخواست آنلاین مرجوعی کالا، زمانی امکان پذیر است و محقق خواهد شد که شرایط مرجوع کردن کالا، وجود داشته باشد و فردی که اقدام به معامله از راه دور، و خرید به صورت اینترنتی و آنلاین نموده، قصد مرجوع کردن کالای خریداری شده را داشته باشد.

در این شرایط، فرد باید، به سایت و سامانه فروشگاهی که اقدام به خرید اینترنتی از آن نموده، مراجعه نماید، به بخش ثبت درخواست مرجوعی کالا برود و پس از درج اطلاعات لازم و مورد نیاز، درخواست مرجوع کردن کالای خود را ثبت و ارسال کند.

در صورتی که آنلاین شاپ و فروشگاه اینترنتی ای که شخص، اقدام به خرید از آن کرده، از سایت یا از فرم درخواست مرجوع کردن کالا به صورت آنلاین، در سایت خود برخوردار نیست، این امکان وجود دارد که فرد، با شماره تلفن های ارتباط با مشتریان فروشگاه یا شماره تلفن شخصی که آنلاین شاپ دارد، تماس گرفته و درخواست مرجوعی کالای خود را ثبت کند. شایان ذکر است، برخی فروشگاه ها، امکان لغو مرجوعی کالا، پس از ثبت درخواست آن را نیز، برای مشتریان خود، در نظر گرفته اند.

هزینه مرجوع کردن کالا

یکی از پاسخ هایی که از سوی اغلب افراد، در بحث مرجوعی کالا، مطرح می گردد، مبنی بر این است که مسئول پرداخت هزینه مرجوع کردن کالا، چه کسی است؟ لذا در این تیتر از مقاله، با استناد به قوانین مرجوع کردن کالا، به این پرسش، پاسخ داده خواهد شد.

در صورتی که معامله، از راه دور صورت گرفته باشد و مشتری بخواهد، از حق انصراف خود برای مرجوع کردن کالا، استفاده کند، مشتری، مسئول پرداخت هزینه مرجوعی کالا، خواهد بود. قسمت آخر ماده 37 قانون تجارت الکترونیکی نیز، صریحا این موضوع را تایید کرده است.

در صورتی که مشتری، با استناد به خیارات قانونی، نظیر خیار عیب، تدلیس، خیار تبعض صفقه و...، قصد مرجوع کردن کالا را داشته باشد، در اغلب موارد، پرداخت هزینه مرجوعی کالا، با فروشنده خواهد بود، مگر اینکه، طرفین، خلاف این امر را با یکدیگر، توافق نموده باشند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قوانین و شرایط مرجوعی کالا در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قوانین و شرایط مرجوعی کالا پاسخ دهند.