ابطال وصیت نامه

برای ابطال وصیت نامه شرایطی لازم است که از جمله شرایط باطل شدن وصیت نامه عادی می توان به عدم اهلیت نویسنده، نداشتن تاریخ و امضا اشاره نمود. همچنین دعوای ابطال وصیت نامه در صلاحیت دادگاه حقوقی بوده و ذی نفع باید در این خصوص دادخواست ارائه نماید که در این مقاله به نمونه دادخواست و رای در این خصوص پرداخته شده است.

در دین اسلام وصیت نامه به عنوان یک وسیله بسیار مهم برای تقسیم دارایی ها و امور دیگر تلقی می شود. در واقع با تنظیم وصیت نامه شخص می تواند به صورت دقیق مشخص کند که بعد از مرگش اموال و دارایی ها چگونه تقسیم شوند و به کدام افراد اختصاص یابد.

مسئله حائز اهمیت این است که برای تنظیم و نگارش وصیت نامه لازم است که شرایط و ضوابطی رعایت گردد زیرا عدم توجه به این شرایط منجر به بی اعتباری وصیت نامه می شود و پس از آن می توان برای ابطال آن اقدام نمود به همین خاطر اطلاع از شرایط و نحوه ابطال وصیت نامه ضروری می باشد.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به شرایط و نحوه باطل شدن وصیت نامه؛ به نمونه دادخواست دعوای ابطال وصیت نامه عادی بپردازیم. سپس برای آشنایی کاربران نمونه رای و لایحه دفاعیه ابطال وصیت نامه ارائه می گردد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

شرایط باطل شدن وصیت نامه

برای باطل کردن وصیت نامه لازم است که شرایط و ضوابطی مورد رعایت قرار بگیرد. حال ممکن است برای عده ای از اشخاص این سوال مطرح شود که شرایط باطل شدن وصیت نامه چه می باشد که در بخش زیر به صورت مفصل این ضوابط پرداخته شده است که عبارت اند از :

وصیت نامه یک سندی قانونی ا‌ست که به‌موجب آن شخص بعد از مرگش برای اموال و امورش تعیین و تکلیف می کند. همچنین مطابق با ماده ۸۲۵ قانون مدنی وصیت به دو نوع تمکیلی و عهدی تقسیم می شود. وصیت تملیکی به معنای این است که شخص وصیت کند که بعد از فوتش، اموالش به شخص خاصی برسد و منظور از وصیت عهدی هم این است که شخص برای بعد از فوتش وصیت کند و تعهداتی را مبنی بر سرپرستی فرزند یا اداره امور و اداره اموالش را برعهده اشخاصی بگذارد.

همچنین بر اساس ماده 276 قانون امور حسبی برای تنظیم وصیت نامه سه شیوه خودنوشت،رسمی و سری پیش بینی شده است و بنابر ماده 291 قانون امور حسبی اگر وصیت نامه ای بدون تشریفات قانونی تنظیم گردد در مراجع رسمی پذیرفته نخواهد بود. به عبارت دیگر برای تنظیم وصیت نامه شرایط و ضوابط خاصی وجود دارد که عدم رعایت آن موجب ابطال وصیت نامه می شود.

یکی از مهمترین شرایط برای دعوی ابطال وصیت نامه این است که شخص نمی‌تواند در وصيت نامه بیش تر از یک سوم اموال خود را به دیگری انتقال دهد در این خصوص ماده 843 قانون مدنی بیان می کند:« وصیت به زیاده بر ثلث ترکه، نافذ نیست مگر به اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم او نافذ است.» بنابراین اگر بیشتر از یک سوم وصیت کرده باشد، امکان ابطال وصیت نامه وجود دارد.

همچنین اگر شخصی محجور باشد، ولی یا قیم او نمی تواند از جانب وی اقدام به تنظیم وصیت نامه کند. نکته دیگر این است که وصیت به مال غیر باطل است و نمی توان وصیت کرد که اموال شخص دیگری به شخص ثالثی برسد. بر اساس ماده 836 قانون مدنی وصیتی که در حال خودکشی صورت گرفته باشد، باطل است به شرطی که در فاصله بین انجام عملیات خودکشی تا مرگ وصیت کرده باشد و خودکشی وی منجر به مرگ شود. لازم به ذکر است که اگر کسی به موجب وصیت نامه، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت نامه مزبور باطل می باشد.

ابطال وصیت نامه

در بخش قبلی در خصوص شرایط باطل کردن وصیت نامه توضیحاتی ارائه گردید. حال ممکن است که برای عده ای از اشخاص این سوال مطرح شود که نحوه ابطال وصیت نامه نظیر وصیت نامه عادی و رسمی، وصیت نامه عهدی و تملیکی و مازاد بر ثلث چگونه می باشد که در این بخش توضیحات مفصلی در خصوص آن ارائه می گردد.

وصیت نامه خود نوشت که به آن وصیت نامه عادی نیز گفته می شود، سند عادی است که تمام وصیت نامه به خط خود موصی نوشته شده است. البته باید توجه داشت که به موجب ماده 378 قانون امور حسبی برای تنظیم این سند لازم است که شرایط و ضوابطی مورد رعایت قرار بگیرد که از جمله آن می توان به داشتن تاریخ، روز، ماه و سال به خط موصی و امضای وصیت نامه اشاره نمود. همچنین ماده 294 قانون امور حسبی مقرر می دارد: «دادگاه بخش در آگهی که برای اداره یا تصفیه ترکه یا تصدیق حصر وراثت می‌شود قید می‌کند که هر کس وصیت‌نامه‌ای از متوفی نزد او‌ است در مدت سه ماه به دادگاهی که آگهی نموده بفرستد و پس از گذشتن این مدت هر وصیت‌نامه ‌ای (‌جز وصیت‌نامه رسمی و سری) ابراز شود از‌ درجه اعتبار ساقط است.» بنابراین اگر سه ماه بعد از آگهی حصر وراثت، وصیت نامه عادی به دادگاه فرستاده نشود، می توان برای ابطال آن اقدام نمود.

وصیت نامه رسمی همان وصیت نامه محضری است که با حضور افراد در دفاتر اسناد رسمی و توسط مامور رسمی تنظیم می شود. علاوه بر این باید توجه داشت که برای تنظیم این وصیت نامه لازم است که وصیت کننده دارای اهلیت بوده یعنی بالغ ، عاقل و رشید باشد و بیشتر از یک سوم از اموال خود را برای دیگری وصیت نکرده باشد و در غیر این صورت امکان ابطال کردن وصیت نامه رسمی وجود دارد. همچنین اگر در نزد دادگاه ثابت شود که وصیت رسمی جعل شده است، می توان ابطال آن را از دادگاه تقاضا نمود.

یکی از اقسام وصیت که در قانون مدنی از آن نام برده شده، وصیت عهدی می‌باشد. ماده ۸۲۶ قانون مدنی، این نوع از وصیت را این گونه تعریف کرده است:« وصیت عهدی عبارت است از این که شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور می‌نماید. وصیت‌کننده موصی، کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده‌است موصی‌له، مورد وصیت موصی‌به، کسی که به موجب وصیت عهدی، ولی بر مورد ثلث یا بر صغیر قرار داده می‌شود وصی نامیده می‌شود.» بنابراین این نوع از وصیت هم در مواردی نظیر عدم اهلیت، وصیت مازاد بر ثلث، جهت نامشروع و . . . قابل ابطال در دادگاه خواهد بود. البته باید توجه داشت که این نوع از وصیت نامه می تواند در قالب رسمی یا عادی باشد و در هر مورد با توجه به نوع آن قابل ابطال می باشد.

در این نوع وصیت اموال شخص متوفی پس از فوتش، به تملک دیگری در می‌آید و اگر آن شخصی که به نفع او وصیت شده، محصور باشد برای تحقق این وصیت نیاز به اعلام قبولی آن خواهد بود ولی اگر موصی لهم عام باشد نیازی به اعلام قبول وی نخواهد بود. حال به دلایلی مانند وصیت مازاد بر ثلث دارایی، وصیت به قصد از فرار از دین، محروم کردن وراث از وصیت، اهلیت نداشتن وصیت کننده و . . . می توان دعوای ابطال وصیت تملیکی را در مرجع صالح مطرح نمود. البته لازم به ذکر است این وصیت نیز می تواند در قالب عادی یا رسمی باشد.

 همانطور که گفته شد بر اساس ماده 843 قانون مدنی، امکان وصیت مازاد بر ثلث وجود ندارد. به عبارت بهتر وصیت تا یک سوم دارایی های متوفی در زمان فوت صحیح است و وصیت بیشتر از آن نیاز به موافقت وراث دارد و اگر یکی از وراث وصیت را قبول کند، در این صورت وصیت صرفاً نسبت به سهم او نافذ و صحیح می باشد. 

نکته حائز اهمیت در خصوص دعوای ابطال وصیت‌نامه این است که خواهان ابتدا باید دادخواست خود را از طریق دفاتر خدمات قضایی به ثبت رسانده و دلایل و مدارک خود را ضمیمه آن نماید. در مرحله بعد دادخواست به دادگاه حقوقی ارجاع می‌ شود و پس از تعیین وقت رسیدگی و استماع اظهارات طرفین، در صورت اثبات خواسته دادگاه حکم به ابطال وصیت نامه نسبت به مازاد یک سوم می دهد. 

نمونه دادخواست دعوای ابطال وصیت نامه عادی

برای طرح دعاوی ابطال وصیت نامه لازم است مراحلی طی شود اولین مرحله این است که خواهان می بایست در این خصوص یک دادخواست تنظیم کرده و آن را در دفاتر خدمات قضایی به ثبت برساند. حال در این قسمت از مقاله به جهت آشنایی کاربران، یک نمونه دادخواست دعوای ابطال وصیت نامه عادی، ارائه می گردد.

باید توجه داشت که مرجع صالح برای ابطال وصیت نامه، دادگاه حقوقی آخرین اقامتگاه متوفی خواهد بود. همچنین برای بی اعتبار کردن وصیت نامه عادی خواهان می تواند در دادخواست خود به شهادت شهود، نظریه کارشناس، تحقیقات محلی و سوگند استناد کند.

نمونه رای ابطال وصیت نامه

همانطور که در بخش های قبلی گفته شد تحت شرایطی امکان بی اعتبار کردن و ابطال وصیت نامه وجود دارد. حال به جهت آشنایی علاقمندان نمونه رای ابطال وصیت نامه در قسمت زیر بارگذاری شده است که افراد برای مطالعه می توانند به این فایل مراجعه نمایند.

بنابراین آن چه که مهم است تنفیذ یا رد وصیت بعد از فوت موصی است و اگر بعضی از وراث وصیت بیشتر از یک سوم را تنفید کنند و برخی دیگر این وصیت را رد کنند، وصیت نسبت به سهم آن هایی که تنفیذ کرده اند صحیح می شود و نسبت به سهم سایرین باطل می شود.

نمونه لایحه دفاعیه ابطال وصیت نامه

یکی از اوراق قضایی لایحه دفاعیه است که اشخاص برای دفاع کردن و اثبات ادعای خود به دادگاه ارائه می دهند تا قاضی با مطالعه و بررسی آن، رای را به نفع آن ها صادر نماید. حال به جهت آشنایی کاربران در بخش زیر نمونه لایحه دفاعیه ابطال وصیت نامه بارگذاری شده است.

درخصوص طرز نوشتن و شرایط شکلی لایحه دفاعیه ابطال وصیت نامه باید توجه داشت که در آن باید دادگاه را خطاب قرارداده و به صورت دقیق موضوع پرونده، شماره پرونده، نام و نام خانوادگی و آدرس اصحاب دعوا را قید نموده و ادله و مدارک استنادی خود را ارائه دهد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط ابطال وصیت نامه در کانال تلگرام حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط ابطال وصیت نامه پاسخ دهند.