مهریه زن فوت شده

مهریه زن فوت شده، توسط وراث وی قابل مطالبه است  و در خصوص این پرسش که چگونه محاسبه می شود باید گفت مهریه زن متوفی به نرخ سال فوت محاسبه می شود. همچنین اگر متوفی دارای فرزند باشد، سهم پدر و مادر از مهریه یک ششم می باشد و مابقی به فرزندان خواهد رسید در غیر این صورت یک سوم سهم مادر و دو سوم سهم پدر می شود.

مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح، مال معین یا وجه نقدی را به عنوان دین بر عهده می گیرد که در صورت عندالمطالبه بودن مهریه و مطالبه زن، شوهر مکلف است که آن را بپردازد و این حق ارتباطی به طلاق و نفقه ندارد چرا که به مجرد عقد زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.

بنابراین تا زمانی که مرد مهریه را به صورت کامل پرداخت نکرده باشد، این دین برعهده او می باشد و با فوت زن هم از بین نمی رود. حال ممکن است که عده ای از اشخاص با سهم وراث از مهریه زن فوت شده و نحوه محاسبه آن آشنایی نداشته باشند که به همین جهت پرداختن به این مسئله امری ضروری به نظر می رسد.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به مهریه زن فوت شده و اینکه چگونه محاسبه می شود؛ به مهریه متوفی دارای فرزند و بدون فرزند بپردازیم. سپس در خصوص سهم پدر و مادر، شوهر، خواهر و برادر از مهریه زن فوت شده صحبت خواهیم کرد. در انتها به مهریه زن فوت شده بعد از فوت شوهر و این که به چه کسانی می رسد و محاسبه آنلاین آن و  پرداخته شده و به این پرسش که مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه می شود پاسخ خواهیم داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

مهریه زن فوت شده

از جمله حقوق مالی که به موجب عقد ازدواج، به زن، تعلق می گیرد، مهریه می باشد که پس از فوت زن باطل یا ساقط نمی شود و توسط ورثه وی قابل مطالبه می باشد . حال به جهت اهمیت این موضوع در این بخش از مقاله مهریه زن فوت شده مورد مطالعه قرار می گیرد.

در خصوص مهریه زن فوت شده در ابتدا لازم است که توضیحاتی در خصوص مهریه ارائه شود. مهریه عبارت است از مالی معینی که دارای ارزش بوده که در عقد ازدواج از سوی مرد به زن داده می شود. در واقع بر مبنای ماده 1082 قانون مدنی به محض اینکه عقد نکاح، میان زوجین واقع شود، زن، مالک مهریه می شود و مواردی مانند عدم تمکین؛ سو معاشرت زن یا حتی فوت زوجه نسبت به دریافت هیچ تاثیری ندارد.

نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که مهریه جز حقوق مالی زوجه است و با فوت زن مهریه باطل نمی شود بلکه مانند سایر حقوق مالی به ورثه زن منتقل می شود و در صورت درخواست وراث، شوهر مکلف است که مهریه را به آن ها پرداخت نماید و اگر از پرداخت مهریه به ورثه زوجه متوفی امتناع کند اموال شوهر از طریق اجرای احکام قابل توقیف می باشد.

مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه می شود

در بخش قبلی گفته شد که مهریه جز حقوق مالی است و به وراث زن منتقل می شود و آن ها می توانند تحت شرایطی پرداخت مهریه را مطالبه کنند. حال پرسش اساسی این است که مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه می شود ؟ به عبارت دیگر، زمانی که زنی فوت کند، مهریه وی به چه صورت محاسبه می شود که پاسخ آن به شرح زیر است:

در خصوص سوال فوق می توان گفت که اگر مهریه زن وجه رایج باشد نحوه محاسبه آن در تبصره ماده 1082 قانون مدنی آمده است که بیان می کند:« چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر این که زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.»

بنابراین اگر مهریه زن متوفی به پول ایران یعنی ریال باشد در این صورت به نرخ روز محاسبه می شود. شیوه به روز رسانی مهریه نیز این گونه است که مهریه در شاخص سالیانه همان سال وفات ضرب و بر شاخص سالیانه سال ازدواج تقسیم می شود. به عنوان مثال، اگر در سال 85 ، مهریه زن 200 هزار تومان باشد و در سال 1402 پرداخت مهریه مطالبه شود در این مورد لازم است که این 200 هزار تومان بر اساس تورم کشور معادل سازی شده و ما به ازای آن در سال  پرداخت مهریه به وراث زوجه پرداخته شود .

نکته حائز اهمیت در این خصوص این است که اگر بعد از فوت زوجه مهریه مطالبه شود در این صورت شاخص سال فوت ملاک می باشد نه سال مطالبه، همچنین باید توجه داشت که اگر مهریه زن فوت شده سکه بهار آزادی و یا ملک باشد در این صورت ورثه می توانند به همان اندازه تعیین شده، مهریه را مطالبه کنند.

مهریه زن فوت شده دارای فرزند و بدون فرزند

در خصوص مهریه زن فوت شده باید این موضوع را دانست که بعد از مرگ زن همچنان مهریه او پابرجا است و در صورت مطالبه ورثه باید پرداخت شود. حال در فرضی ممکن است که متوفی صاحب فرزندی باشد که به همین جهت در این بخش مهریه زن فوت شده دارای فرزند و بدون فرزند مورد بررسی قرار می گیرد.

لازم به ذکر است که اگر زن متوفی دارای فرزند باشد در این صورت فقط یک چهارم از مهریه متعلق به شوهر می شود و مابقی آن به فرزندان متوفی می رسد ولی اگر تنها وارث، شوهرش باشد کل مهریه به وی می رسد و در این فرض بدهی شوهر برای پرداخت مهریه ساقط می شود. همچنین اگر وارث زن فوت شده شوهر با فرزندش باشد در این صورت هم شوهر یک چهارم مهر را می برد و مابقی بین فرزندان تقسیم شده و پسر دو برابر دختر ارث می برد .

باید در این مورد توجه داشت که فرزندان می توانند بر علیه شوهر آن زن دعوای مطالبه مهریه مطرح کنند. به عنوان مثال در این فرض اگر مهریه زن 200 سکه تمام بهار آزادی باشد، شوهر به میزان یک چهارم یعنی 50 سکه مالک مهریه می شود و دیگر آن مقدار را پرداخت نخواهد کرد ولی در صورت مطالبه وراث یعنی فرزندان باید 150 سکه به آن ها پرداخت کند.

حالت بعدی این است که زن متوفی هیچ بچه و وارثی به غیر از شوهرش نداشته باشد که در این صورت کل مهریه به شوهر می رسد و دیگر او هیچ بدهی ای بابت پرداخت مهریه ندارد زیرا شوهر جز ورثه زن به حساب می‌آید و از مهریه ارث می‌برد ولی اگر به جز شوهر، وارث دیگری مانند پدر و مادر هم وجود داشته باشد در این صورت شوهر مالک نصف مهریه می شود و یک سوم از مهریه به مادر و دو سوم دیگر هم به پدر متوفی می‌رسد.

لازم به ذکر است در صورتی که شوهر همراه سایر طبقات ارث ( خواهر و برادر ، اعمام و اخوال )  باشد  شوهر مالک نیمی از مهریه می شود و نصف دیگر مهریه هم به مالکیت ورثه زن متوفی در می آید و آن ها می توانند برای گرفتن مهریه علیه شوهر در دادگاه حقوقی دعوای مطالبه مهریه اقامه کنند. 

سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده

به محض وقوع عقد، زن مالک تمام مهریه می‌شود و پس از فوت او اگر شوهر آن را پرداخت نکرده باشد، می بایست مهریه را به ورثه پرداخت کند. حال اگر پدر و مادر زن متوفی جز وارثان باشند، از مهریه ارث خواهند برد. از همین رو این بخش از مقاله به بیان سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده اختصاص پیدا کرده است.

همانطور که در بخش های قبلی نیز گفته شد مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه محسوب می گردد و پس از فوت زوجه به ارث می رسد. حال اگر تنها وراث متوفی، پدر و مادرش باشند آن ها می توانند که پرداخت مهریه را از دامادشان مطالبه کنند. همچنین اگر تنها وراث پدر و مادر باشند در این صورت یک سوم از کل اموال به مادر می‌رسد و دو سوم باقی مانده به پدر متوفی خواهد رسید.

در خصوص سهم پدر و مادر همراه با شوهر باید گفت که پس از فوت زن، شوهر هم از مهریه ارث می رسد حال اگر پدر و مادر زوجه در قید حیات باشند و زوجه صاحب فرزندانی نیز باشد در این صورت یک چهارم از مهریه به زوج تعلق می گیرد و از میزان مهریه ای که باید پرداخت کند کسر می شود و مابقی به پدر و مادر می رسد.

همچنین اگر متوفی فرزند داشته باشد، پدر و مادر وی هر کدام یک ششم از مهریه به ارث می برند و مابقی به فرزندان زوجه خواهد رسید. ولی اگر متوفی فرزندی نداشته باشد در این صورت نیمی از مهریه به عنوان ارث به شوهر می رسد و یک سوم سهم مادر از مهریه دختر فوت شده و دو سوم سهم پدرش می شود .

سهم شوهر از مهریه زن متوفی

در خصوص سهم شوهر از مهریه زن متوفی باید گفت یکی از وراث زوجه متوفی، شوهرش می باشد که از وی ارث می برد و در این خصوص ماده 940 قانون مدنی بیان می کند :« زوجین که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند.» بنابراین شرط ارث بردن شوهر از مهریه وجود نکاح در زمان مرگ زوجه و دائمی بودن ازدواج است.

بنابراین اگر زن و مردی به واسطه صیغه موقت با یکدیگر ازدواج نموده و بعد از آن زن فوت کند در این صورت شوهر از مهریه زوجه ارثی نمی برد ولی اگر ازدواج آن ها دائمی باشد شوهر جزء ورثه اش محسوب می شود و از مهریه ارث می برد و از میزان مهریه ای که باید پرداخت کند کسر می شود.  دلیل این امر در ماده 300 قانون مدنی آمده است که مقرر می دارد:« اگر مدیون مالک مافی‌الذمه خود گردد ذمه او بری می‌شود. مثل اینکه اگر کسی به مورث خود مدیون باشد، پس از فوت مورث دین او‌ نسبت به سهم‌الارث ساقط می‌شود.»

به زبان ساده تر منظور از ماده فوق این است که شوهر بعد از فوت همسرش وظیفه دارد مهریه را پرداخت کند و در عین حال از مهریه هم ارث می برد به همین دلیل در این فرض جمع دو عنوان طلبکار و بدهکار در یک شخص رخ می دهد ( مالکیت مافی الذمه) و این امر سبب سقوط تعهد شده و در نتیجه سهم الارث تعلق گرفته به مرد را باید از مهریه زن کم کرد. همچنین در این میان باید به این نکته توجه داشت که سهم الارث شوهر از میزان مهریه در صورت وجود فرزند، یک چهارم و در غیر این صورت یک دوم است و اگر زن متوفی هیچ وارث دیگری به جز شوهر نداشته باشد، کل مهریه متعلق به شوهر می شود و در این فرض زوج دیگر هیچ تعهدی به پرداخت مهریه ندارد.

سهم خواهر و برادر از مهریه زن فوت شده

یکی از پرسش های اساسی که در خصوص مهریه زن فوت شده مطرح می شود این است که اگر پدر و مادر دختری فوت کرده و آن زن صاحب هیچ بچه ای هم باشد آیا بعد از فوت آن خانم خواهر و برادرش می توانند بابت مهریه سهم الارث دریافت کنند یا خیر ؟

در ابتدا باید گفت وراث متوفی می توانند مهریه را مطالبه کنند مگر اینکه ثابت شود مهریه پرداخت شده یا قبل از مرگ بخشیده شده که در این صورت قابل مطالبه نمی باشد. حال اگر مهریه پرداخت نشده باشد برادر و خواهر زن فوت شده نیز می توانند از شوهر تقاضا کنند که مهریه پرداخت کنند و در این مورد هیچ منع قانونی وجود ندارد.

البته باید توجه داشت خواهر و برادر زن فوت شده در صورتی از مهریه ارث می برند که هیچ وراثی در طبقه اول وجود نداشته باشد همچنین منظور از وراث طبقه اول پدر و مادر، فرزند، نوه و نتیجه است. حال در این فرض که پدر و مادر زوجه در قید حیات نیستند سهم الارث زوج یک دوم می باشد. همچنین برای تعیین سهم الارث خواهر و برادر باید بین اخوه امی و اخوه ابوینی تفکیک قائل شد . در واقع خواهر و برادر مادری اگر محدود به یک نفر باشد یک ششم و گرنه یک سوم از مهریه ارث می برد و مابقی آن به خواهر و برادر ابوینی می رسد که سهم الارث برادر دو برابر خواهر خواهد بود .

مهریه زن فوت شده بعد از فوت شوهر

در بخش های قبلی مهریه سهم فرزند، شوهر، پدر، مادر و خواهر و برادر از مهریه زن فوت شده مورد بررسی قرار گرفت . حال در این بخش  گفته می شود که مهریه زن فوت شده بعد از فوت شوهر به چه صورت می باشد که توضیحات آن به شرح زیر است:

مطابق با ماده 1082 قانون مدنی زن به محض وقوع عقد مالک مهریه می شود و از آن پس می تواند هر زمان که اراده کند مهریه خود را مطالبه نماید. همچنین باید این موضوع را دانست که مهریه یک دین است و بعد از فوت هم شوهر می توان از اموال به جا مانده از او، مهریه را وصول کرد.

حال اگر فوت شوهر قبل از مباشرت و نزدیکی صورت بگیرد، وراث زن می توانند تمام مهریه ای را که در عقد تعیین شده است را از ماترک شوهر دریافت کنند و در این مورد ورثه زوج وظیفه ای برای پرداخت مهریه ندارند که ماده 226 قانون امور حسبی در این خصوص بیان می کند:« ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد ترکه مابین تمام بستانکاران به نسبت طلب آنها تقسیم می‌ شود.» البته بر اساس ماده 228 قانون امور حسبی، ورثه می توانند بدهی  متوفی را از اموال به جا مانده از وی یا از مال خود پرداخت نمایند. در واقع ورثه می توانند به اختیار خود مهریه را پرداخت کنند و در این مورد منعی وجود ندارد.

به عبارت دیگر در صورتی که مرد فوت شود، از اموالی (ماترک) که از آن باقی می‌ماند، مهریه زن پرداخت می‌شود ولی اگر هیچ اموالی نداشته باشند، وراث مرد را نمی توان مجبور به پرداخت مهریه کرد. همچنین لازم به ذکر است که اگر فوت شوهر بعد از نزدیکی صورت بگیرد وراث زن مستحق دریافت تمام مهریه ای تعیین شده در زمان عقد هستند و اگر مهریه ای تعیین نشده باشد می توانند به جای آن مهرالمثل دریافت کنند.

مهریه زن بعد از فوت به چه کسانی می رسد

همانطور که اشاره شد مهریه یک دین برعهده زوج است و بعد از فوت زن هم توسط وراث وی قابل مطالبه می باشد. حال ممکن است که برای عده ای از اشخاص این سوال مطرح شود که مهریه زن بعد از فوت به چه کسانی می رسد که پاسخ آن به شرح زیر است:

بر مبنای ماده 940 و 941 قانون مدنی زن و شوهر از یکدیگر ارث می برند، در نتیجه شوهر از مهریه هم ارث می برد و اگر به جز او، وارث دیگری وجود نداشته باشد، مالک کل مهریه می شود ولی اگر علاوه بر شوهر وارث دیگری هم وجود داشته باشد در این صورت سهم ارث تعلق گرفته به مرد از مهریه زن کم می شود و سهم سایر وراث محاسبه می شود.

اگر زن فوت شده فرزند داشته باشند، آن هم جزو وارثین محسوب می شود و می‌توانند از پدر خود مهریه مادرشان را مطالبه کنند.

پدر و مادر زن فوت شده هم می توانند از دامادشان پرداخت مهریه را مطالبه کنند.

خواهر و برادر زن فوت شده این حق را دارند که پرداخت مهریه را مطالبه کنند مشروط به این که  پدر و مادر، فرزند، نتیجه متوفی و به طور کلی وارثی از طبقه اول در قید حیات نباشند.

نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که زمانی مهریه توسط پدر و مادر، فرزند و . . . قابل مطالبه است که زن در زمان حیاتش مهریه خود را  به شوهرش نبخشیده یا اینکه به طور کامل دریافت نکرده باشد زیرا در صورت دریافت کامل مهریه دیگر وراث حقی برای مطالبه مهریه از شوهر  ندارند.

محاسبه آنلاین مهریه زن متوفی

برای محاسبه آنلاین مهریه زن متوفی سایت هایی وجود دارد که ممکن است بسیاری از اشخاص از آن اطلاعی نداشته باشند حال به جهت آشنایی کاربران در این بخش از مقاله به صورت کلی توضیحاتی در خصوص این گونه سایت ها ارائه می گردد که به شرح زیر است:

با توجه به شرایط اقتصادی و تورمی که در کشور وجود دارد روز به روز ارزش پول در ایران کمتر می شود حال اشخاصی که در سال های قبل بایکدیگر ازدواج نموده اند به منظور حفظ ارزش ریالی مهریه می توانند آن را به نرخ سال فوت دریافت کنند البته به شرط این که مهریه وجه رایج باشد.  

همچنین برای دسترسی راحت کاربران در این خصوص سایت هایی طراحی شده است که اشخاص می توانند به راحتی مهریه را به نرخ روز محاسبه کنند و برای این امر لازم است که شخص سال اخذ مهریه، سال عقد و مبلغ مهریه را در این گونه سایت ها وارد کرده تا از نرخ روز مهریه مطلع شود.

مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه میشود

پس از ارائه توضیحاتی در خصوص مهریه زن فوت شده و شرایط مختلف آن، در این بخش قصد داریم به پاسخ به این پرسش بپردازیم که مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه میشود. در پاسخ به این پرسش بهتر است به تبصره ماده 1082 قانون مدنی اشاره نماییم. بر اساس این تبصره: «چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌ گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.»

علاوه بر ماده مذکور رای وحدت رویه شماره 647 مورخ 1378/10/28 هیئت عمومی دیوان عالی کشور نیز به بررسی نحوه محاسبه مهریه زوجه فوت شده پرداخته و در این رای بیان شده است که مطالبه مهریه به نرخ روز موجه است و هدف قانونگذار در حقیقت حفظ ارزش ریالی مهر زوجه بوده و این موضوع اختصاص به زوجه ندارد. در این راستا می توان گفت از آن جا که این قانون با هدف حفظ حقوق زنان تصویب شده است با فوت زوجه قابل انتقال به ورثه می باشد.

در حقیقت هدف قانونگذار حفظ ارزش ریالی مهریه بوده و اختصاص به زوجه ندارد؛ از این رو پس از فوت زوجه ورثه او به عنوان قائم مقام قانونی وی می توانند این حق را که در اثر وراثت به آن ها منتقل می شود اجرایی نموده و درخواست مطالبه مهریه به نرخ روز را مطرح نمایند؛ تا مهریه متوفی به نرخ روز محاسبه و ان ها پرداخت شود. در واقع می توان گفت محاسبه مهریه به نرخ روز در صورت فوت زوجه شبیه به قانون پرداخت چک بوده و به نوعی مانند مطالبه وجه چک می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه محاسبه مهریه زن فوت شده در کانال تلگرام خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه محاسبه مهریه زن فوت شده پاسخ دهند.