دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت، معمولا، در خصوص اموال غیر منقول، مطرح می گردد و در رویه قضایی، برخی قضات، طرح این دعوا را، با سند عادی، در خصوص مال دارای سند رسمی، نمی پذیرند. اولین مرحله دعوی اثبات مالکیت، ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی بوده و فرد باید از مدارک مثبت ادعای خود، برخوردار باشد.

 مالکیت، از جمله مهم ترین حقوقی است که باید، برای دارنده آن، به رسمیت شناخته شود و هرگاه کسی، با تصرف غیر قانونی و غیر مجاز و مواردی از این دست، برای حقوق مالکانه دیگری، مشکل ایجاد کند، این حق برای شخص وجود دارد که از مراجع دادگستری، پیگیری های لازم را انجام دهد.

از همین رو، قانون گذار، دعوای اثبات مالکیت را در خصوص اموال منقول و غیر منقول، مورد پیش بینی قرار داده تا چنانچه دو شخص، در خصوص مالکیت بر مالی، به اختلاف برخورد کردند، بتوانند با طی مراحل قانونی لازم و ارائه مدارک مورد نیاز، اختلاف خود را برطرف نموده و از تضییع حق خویش، جلوگیری نمایند.

لذا در مقاله حاضر، ماهیت اثبات مالکیت، مدارک و شرایط لازم، نحوه و مراحل و رویه قضایی در دعوای اثبات، بررسی گردیده و پس از ارائه فایل دانلود نمونه دادخواست، نمونه رای دادگاه بدوی و رای وحدت رویه دعوی اثبات مالکیت، در خصوص مواردی چون، علل رد دعوا و عدم استماع دعوای اثبات مالکیت، همچنین تفاوت احراز و اثبات مالکیت، توضیح داده شده است.

دعوای اثبات مالکیت چیست؟

در پاسخ به این پرسش که دعوای اثبات مالکیت چیست؟ باید گفت، یکی از انواع دعاوی در عالم حقوق، دعوای اثبات مالکیت است که در آن، در خصوص مالکیت مال منقول یا غیر منقولی نظیر ماشین، ملک، خانه و زمین دارای سند رسمی یا عادی، اختلاف وجود دارد و خواهان دعوا، با ثبت دادخواست، خواستار صدور رای شایسته، درباره موضوع دعوی می باشد.

در رویه قضایی، اغلب موارد، دعوای اثبات مالکیت، پیرامون اموال غیر منقول، نظیر ملک، زمین و خانه، مطرح می گردد و عمدتا، در این دعوی، تقابل بین سند عادی و رسمی، وجود دارد؛ یعنی، فرد دارای سند عادی، مدعی مالکیت بر مال دارای سند رسمی و منگوله دار است.

شایان ذکر است، مقصود از مالکیت، حقی که مالک، نسبت به یک مال داشته و به موجب آن می تواند، هر گونه دخل و تصرف قانونی و مشروعی را در مال خود، نموده و کمال استفاده را از مال خود ببرد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر درباره اثبات مالکیت می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک زیر را مطالعه نمایند.

مدارک لازم برای دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت، در صورتی منتج به نتیجه خواهد شد که فرد مدعی مالکیت، از شرایط و مدارک لازم این امر، برخوردار باشد. لذا در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، شرایط و مدارک لازم برای دعوای اثبات مالکیت، مورد بررسی و توضیح، قرار گرفته اند. این مدارک، عبارتند از:

اقرارنامه کتبی تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی (شایان ذکر است، طرف مقابل می تواند، در دادگاه حاضر شده و اقدام به اقرار شفاهی در محکمه نماید).

امارات و اسناد عادی و رسمی، اعم از رسیدهای پرداخت، قولنامه، سند رسمی و هر آنچه شخص مدعی مالکیت، قصد دارد به عنوان سند، آن را در مقام دفاع یا دعوا، به محکمه ارائه کرده و ادعای خود در خصوص مالکیت را با کمک آن، اثبات نماید. 

استشهادیه کتبی شهودی که می توانند، در صورت لزوم، در دادگاه حاضر شده و حسب مورد، بر مالکیت فرد، شهادت دهند نیز از دیگر مدارکی است که در دعوای اثبات مالکیت، به عنوان مدرک، مورد استفاده قرار می گیرد.

علاوه بر موارد فوق الذکر، فرد باید، از مدارک ثبت نام در سامانه ثنا؛ مدارک هویتی و مهم تر از همه، فایل دادخواست (تنظیم شده به صورت word برروی یک حافظه) نیز برخوردار باشد تا بتواند با ثبت و ارسال دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی، تقاضای رسیدگی به دعوا را از دادگاه صالح، بنماید.

نحوه و مراحل دعوای اثبات مالکیت

نحوه و مراحل دعوای اثبات مالکیت، مبحثی است که هر فرد خواستار طرح این دعوی، باید از آن، مطلع باشد؛ لذا، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، نحوه و مراحل دعوای اثبات مالکیت، مورد بررسی و توضیح، قرار گرفته است. این مراحل، عبارتند از:

در وهله اول، فرد باید، با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا از طریق سایت adliran.ir، بخش احراز هویت برخط، اقدام به تشکیل حساب کاربری ثنا نماید؛

سپس فرد باید، مدارک لازم برای طرح دعوای اثبات مالکیت را جمع آوری کرده و دادخواست خود را شخصا یا با کمک وکیل دادگستری، تنظیم نماید و آن را به صورت word، برروی سی دی یا حافظه تلفن و...، ذخیره کند؛

در مرحله نهایی، فرد برای شروع دعوا، باید با در دست داشتن مدارک و فایل دادخواست تنظیمی، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی رفته و پس از پرداخت هزینه دادرسی، از مسئول مربوطه، بخواهد، دادخواست وی را ثبت و به دادگاه صالح، ارجاع دهد؛ 

با دریافت دادخواست، پرونده فرد در دادگاه صالح، تشکیل و مراتب رسیدگی و حضور در جلسه دادرسی، به طرفین پرونده، از طریق سامانه پیامکی ابلاغ ثنا، اطلاع رسانی خواهد شد و در نهایت، دادگاه، پس از بررسی های لازم، در نظر گرفتن ادله ارائه شده، آرای وحدت رویه، نظریه مشورتی موجود پیرامون دعوای مطروحه و...، رای نهایی را صادر خواهد نمود.

دعوای اثبات مالکیت در رویه قضایی

در توضیح دعوای اثبات مالکیت در رویه قضایی و قواعد و شرایط آن، باید گفت، در دادگاه های ایران، در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش دعوای اثبات مالکیت، (در مواردی که دعوای اثبات مالکیت املاک دارای سند رسمی، با استناد به سند عادی، مطرح می شود و سند رسمی با سند عادی تقابل پیدا می کنند)، اختلاف نظر وجود دارد.

با این توضیح که مستفاد از مواد 22، 46، 47 و 48 قانون ثبت اسناد و املاک و رای وحدت رویه شماره 672 مورخ 1383/10/01 دیوان عالی کشور، بسیاری از قضات، در دعوای اثبات مالکیتی که با سند عادی، در خصوص مال دارای سند رسمی، مطرح می گردد، تنها شخصی را مالک می شناسند که دارنده سند رسمی است و از این رو، دعوای اثبات مالکیت با سند غیر رسمی را در خصوص مال دارای سند رسمی، مسموع نمی دانند.

در مقابل، در رویه قضایی دادگاه ها، برخی قضات، با استناد به رای وحدت رویه شماره 569 مورخ 1370/10/10 هیات عمومی دیوان عالی کشور، دعوای اثبات مالکیت با سند عادی یا غیر رسمی را در خصوص مال دارای سند رسمی، مسموع دانسته و به آن، رسیدگی می کنند.

نمونه دادخواست دعوای اثبات مالکیت

یکی از ضروری ترین مدارک در دعوای اثبات مالکیت، دادخواست این دعوا است که افراد، برای نوشتن و تنظیم آن، یا باید، از وکیل و مشاور حقوقی، کمک گرفته یا از نمونه دادخواست های موجود در این حوزه، استفاده کنند؛ از این رو، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، فایل دانلود نمونه دادخواست دعوای اثبات مالکیت، ارائه شده تا خوانندگان محترم، در صورت نیاز، از آن، استفاده نمایند.

در شرایطی که فردی، قصد داشته باشد با سند، اقدام به اثبات مالکیت مواردی چون، زمین روستایی یا شهری یا هر مال منقول و غیر منقول دیگری، نماید، باید با ضوابط و قواعد این امر، آشنا باشد، لذا، مطالعه مقاله لینک زیر، جهت کسب اطلاعات بیشتر، پیرامون این امر، توصیه می گردد.

نمونه رای دعوای اثبات مالکیت

از آنجا که مطالعه رای های صادر شده در خصوص دعوای اثبات مالکیت، به خواهان و خوانده چنین دعوایی، کمک می کند تا آگاهانه تر، اقدام به طرح دعوی و یا دفاع از دعوا نماید، در این تیتر از مقاله دینا، یک نمونه رای دعوای اثبات مالکیت در دادگاه بدوی و تجدید نظر، ارائه شده تا خوانندگان محترم، در صورت نیاز، از آن، استفاده کنند.

یکی از دعاوی حقوقی ای که ممکن است در آن، به اثبات مالکیت نیاز باشد، دعوای خلع ید می باشد و از این رو، مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، جهت کسب اطلاعات بیشتر پیرامون این دعوا و ارکان آن، به علاقمندان این امر، توصیه می گردد. 

رای وحدت رویه در خصوص اثبات مالکیت

با توجه به اینکه در رویه قضایی دعوای اثبات مالکیت با سند عادی، در خصوص ملک دارای سابقه ثبتی و سند رسمی، اختلاف نظر وجود دارد و قضات، به آرای وحدت رویه مختلف در این باره، استناد می نمایند، در زیر، فایل دانلود رای وحدت رویه در خصوص اثبات مالکیت، ارائه شده است که علاقمندان به مطالعه این آرا، می توانند، از طریق کلیک برروی گزینه دانلود باکس زیر، اقدام کنند

دعاوی خلع ید و تصرف عدوانی، از انواع دعاوی در خصوص مالکیت هستند که با یکدیگر، تفاوت داشته، و نحوه دفاع و طرح دعوا در خصوص آن ها یکسان نمی باشد؛ علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص تفاوت این دو دعوا نی توانند، مقاله پیشنهادی در لینک زیر را مطالعه کنند.

رد دعوای اثبات مالکیت

مواردی در قانون ثبت و سایر قوانین، پیش بینی شده اند که سبب رد دعوای اثبات مالکیت می گردند. با توجه به اهمیت اطلاع از این موارد، در این تیتر از مقاله دینا، برخی از رایج ترین و مهم ترین عوامل و دلایل رد دعوی اثبات مالکیت، بررسی شده است که عبارتند از:

در مواردی که خواسته صدور حکم بر اثبات مالکیت، نسبت به ملکی که سند رسمی دارد، باشد، به علت خلاف مواد 47 و 48 قانون ثبت بودن و محکوم به رد است.

مستفاد از ماده 84 و 107 قانون آیین دادرسی مدنی، وجود یکی از مواردی که در ادامه ذکر می گردند، سبب رد دعوای اثبات مالکیت یا هر دعوای دیگری خواهد شد؛ در صورت عدم اهلیت خواهان (به علت صغر سن، عدم رشد یا جنون و...)، برای طرح دعوا؛ در صورت عدم توجه دعوا، نسبت به خوانده؛ در صورت عدم محرز بودن سمت کسی که به نمایندگی قانونی از خواهان، اقدام به طرح دعوا، نموده است؛

در صورتی که با فرض ثبوت، یعنی با فرض ثابت شدن دعوای مطروحه، هیچ گونه اثر قانونی ای ایجاد نشود. مانند دعوای راجع به هبه بدون قبض؛ در صورتی که دعوا، ظنی و احتمالی باشد و مورد دعوا، از مشروعیت شرعی و قانونی، برخوردار نباشد؛

در شرایطی که خواهان، ذی نفع نباشد یا دعوا، خارج از مهلت و موعد مقرر قانونی، اقامه شده باشد؛ در مواردی که خواهان، دعوای خود را تا قبل از اتمام دادرسی، استرداد کند و در صورتی که همین دعوا، بین همین طرفین دعوا، در همین دادگاه یا دادگاهی دیگر، رسیدگی شده باشد یا در خصوص آن، حکم صادر شده باشد. 

عدم استماع دعوای اثبات مالکیت

در توضیح عدم استماع دعوای اثبات مالکیت باید گفت، در مواردی که در صورت صدور حکم بر اثبات مالکیت خواهان، بین رای دادگاه و سند رسمی در اختیار مالک تعارض پدید آید، دعوای اثبات مالکیت، قابلیت استماع نخواهد داشت.

در حالت کلی، چنانچه دعوای مطروحه، به علت وجود برخی موانع، قابلیت رسیدگی نداشته باشد، دادگاه بدون اینکه به ماهیت دعوا ورود کند، اقدام به صدور قرار عدم استماع دعوا خواهد نمود و این امکان برای طرفین پرونده وجود دارد که افراد پس از رفع موانع، اقدام به طرح مجدد دعوا نمایند.

به عنوان مثال، چنانچه افراد، در قرارداد فی مابین خود، حل اختلاف را در مرحله اولیه، منوط بر نظر داور و تشخیص وی نموده باشند، باید در مرحله اول بروز اختلاف، به داور مرضی الطرفین، مراجعه کنند؛ حال چنانچه به جای این اقدام و قبل از مراجعه به داور، افراد، بدوا اقدام به طرح دعوا در محاکم نمایند، دادگاه بدون ورود به ماهیت دعوا، قرار عدم استماع، صادر خواهد کرد.

تفاوت احراز و اثبات مالکیت

پس از توضیح چیستی دعوای اثبات مالکیت، رویه قضایی این دعوی و مدارک لازم برای طرح آن، در تیترهای قبلی، در این بخش از مقاله دینا، تفاوت احراز و اثبات مالکیت، با یکدیگر، مورد بررسی قرار گرفته و در خصوص آن، صحبت خواهد شد.

برخی افراد، گمان می کنند، اثبات مالکیت با احراز مالکیت، تفاوت داشته و این دو مفهوم، هیچ گونه ملازمه ای با یکدیگر، ندارند. این در حالی است که اثبات مالکیت و احراز آن، لازم و ملزوم یکدیگر بوده و در واقع، تفاوت اساسی و بنیادینی با یکدیگر ندارند.

با این توضیح که برای احراز و روشن شدن مالکیت بر یک مال منقول یا غیر منقول، مدعی باید در مقالم دفاع یا دعوا و با استفاده از روش های اثبات مالکیت و ادله اثبات دعوی، مالکیت خود را بر مال موضوع دعوا، اثبات کرده . بدین ترتیب، دادگاه، مالکیت وی را محرز دانسته و رای مقتضی را پس از احراز مالکیت، صادر خواهد نمود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قواعد و شرایط دعوای اثبات مالکیت در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قواعد و شرایط دعوای اثبات مالکیت پاسخ دهند.