بازنشستگی معلولان

برخورداری از مدارک لازم و داشتن سابقه کافی، از جمله شرایط بازنشستگی معلولان می باشد. قانون جدید معلولان جسمی حرکتی بهزیستی و سایر نهادها، "قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور" با آخرین اصلاحات و آیین نامه اجرایی اصلاحیه این قانون، است.

در نظام حقوقی ایران، افرادی که به هر علت، دچار معلولیت شده اند، مورد توجه هستند و اهمیت و ارزش این افراد به قدری است که دولت، به موجب تصویب برخی قوانین، به طور ویژه، در خصوص امور قانونی آن ها، تعیین تکلیف کرده است.

از جمله موارد مربوط به معلولین (اعم از معلولان مستخدم نهادهای تابع قانون تامین اجتماعی یا معلولان مستخدم نهادهای تابع قانون مدیریت خدمات کشوری و...) که به موجب تصویب ماده واحده ای جداگانه، در خصوص آن، تعیین تکلیف شده است، بازنشستگی معلولان می باشد و تمامی معلولان جسمی حرکتی متقاضی بازنشستگی، باید با قوانین این حوزه، آشنا باشند.

لذا در مقاله حاضر، شرایط، مدارک، نحوه و  سن بازنشستگی مددجویان بهزیستی مورد بررسی قرار گرفته و در خصوص مواردی چون، بازنشستگی معلولین جسمی حرکتی، بازنشسته شدن پیش از موعد و قانون جدید بازنشستگی معلولان جسمی حرکتی بهزیستی، همچنین، قانون بازنشستگی معلولین عادی تامین اجتماعی، توضیح داده شده است.

شرایط بازنشستگی معلولان

برای بررسی شرایط بازنشستگی معلولان جسمی و حرکتی مستخدم نهادهای تابع قانون تامین اجتماعی یا تابع قانون مدیریت خدمات کشوری، باید به قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌ آور (مصوب ۱۳۶۷) و اصلاحیه این قانون (مصوب 1383)، مراجعه کرد. بر اساس مفاد موارد مذکور، شرایط بازنشستگی معلولان، به شرح زیر است:

برخورداری از مدارک لازم؛

داشتن حداقل بیست سال تمام‌ سابقه خدمت؛

تصویب درخواست بازنشستگی، توسط شورای امور اداری و استخدامی کشور یا سایر نهادهای ذی صلاح.

شایان ذکر است، بر اساس متن ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌ آور (مصوب ۱۳۶۷) و اصلاحیه این قانون (مصوب 1383)، در بازنشستگی معلولان، "خدمت زاید بر سی سال این افراد، قابل محاسبه نبوده و در تعیین حقوق بازنشستگی آنان، آخرین حقوق قبل از بازنشستگی، مبنای محاسبه قرار می‌ گیرد."

مدارک لازم برای بازنشستگی معلولان

همانطور که در تیتر قبل، مورد اشاره قرار گرفت، از جمله شرایط بازنشستگی معلولین جسمی حرکتی، برخورداری از مدارک لازم این امر است. لذا، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مدارک لازم برای بازنشستگی معلولان، بررسی خواهد شد. این مدارک، عبارتند از:

کپی شناسنامه (صفحه اول و دوم) و کارت ملی (پشت و رو) فرد متقاضی بازنشستگی؛

مدارک مربوط به درصد معلولیت متقاضی که از سوی مراجع ذی صلاح، صادر گردیده است؛

کپی آخرین مدرک تحصیلی مستخدم؛

کپی کارت خدمت نظام وظیفه مستخدم مرد یا هر مدرکی که در خصوص وضعیت نظام وظیفه وی، تعیین تکلیف می نماید؛

مدارک و اطلاعات مربوط به حساب بانکی؛

مدارک و اطلاعات مربوط به آدرس کامل محل سکونت، کد پستی، شماره تلفن منزل و شماره همراه متقاضی بازنشستگی. 

در صورت تاهل و فرزند داشتن فرد متقاضی بازنشستگی، ارائه کپی مدارک هویتی همسر و فرزندان تحت تکفل وی، همچنین، مدارک مربوط به گواهی اشتغال به تحصیل دانشگاهی فرزندان پسر 20 تا 25 سال متقاضی، لازم و ضروری می باشد.

سن بازنشستگی مددجویان بهزیستی

در توضیح سن بازنشستگی مددجویان بهزیستی، باید گفت، مستفاد از آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور (مصوب 1385)، سن بازنشستگی مددجویان بهزیستی، به شرح زیر است:

با در نظر گرفتن تبصره 6 آیین نامه فوق الذکر، "کلیه جانبازان و آزادگان مشمول این آیین نامه، در صورتی که مدت خدمت مبنای بازنشستگی آن ها، با احتساب مجموع سنوات سابقه خدمت (حداقل ۲۰ سال) و سنوات ارفاقی (حداکثر ۱۰ سال)، ۳۰ سال تمام باشد، از احراز شرط حداقل سن بازنشستگی معاف خواهند بود."

 در صورتی که مدت خدمت مستخدم معلول، با احتساب مواردی چون مجموع سنوات سابقه خدمت و سنوات ارفاقی، 30 سال تمام نباشد، سن بازنشستگی مستخدم، (با رعایت مفاد ماده (۴) آیین نامه اجرایی قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری، موضوع تصویب‌ نامه شماره ۸۰۵۲۴/ت۲۶۷ مورخ 1369)، حداقل (۵۰) سال برای مردان و حداقل 45 سال برای زنان می باشد."

در پاسخ به این پرسش که با تصویب قانون جدید معلولین درباره افزایش سن بازنشستگی و تایید شورای نگهبان، سرنوشت خدمت معلولان شاغل چه خواهد شد؟ باید گفت، به نقل از رئیس اداره بازنشستگی و رفاه کارکنان سازمان بهزیستی کشور، "سن بازنشستگی مددجویان بهزیستی همچون گذشته بوده و تغییری نخواهد کرد." در صورت تاثیر قانون افزایش سن بازنشستگی، بر سن بازنشستگی معلولان، متن مقاله، به روز رسانی خواهد شد.

نحوه دریافت بازنشستگی معلولان

در توضیح نحوه دریافت بازنشستگی معلولان باید گفت، مستفاد از قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور با آخرین اصلاحات و آیین نامه اجرایی اصلاحیه این قانون، مصوب 1385 و بر اساس سخنان رئیس اداره بازنشستگی و رفاه کارکنان سازمان بهزیستی کشور در اخبار مختلف، نحوه و مراحل دریافت بازنشستگی معلولین، به شرح زیر است:

مستفاد از تبصره 3 آیین نامه اجرایی اصلاحیه قانون مذکور (مصوب 1385)، در ابتدا فرد باید، برحسب موقعیت و نهاد استخدامی خویش، جهت تشخیص و تعیین درجه معلولیت، با در دست داشتن درخواست کتبی اداره محل خدمت خود، به مرجع صالح، که حسب مورد می تواند، یکی از مراجع زیر باشد، مراجعه کند؛

کمیسیون های پزشکی سازمان تامین اجتماعی، اداره کل پیشگیری از معلولیت‌ ها و تلفیق اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران، همچنین، کمیسیون پزشکی معتمد متشکل از سه نفر پزشک با معرفی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

سپس فرد باید، درخواست کتبی بازنشستگی خود را به مقام ذی صلاح ارائه دهد؛ درخواست کتبی فرد معلول متقاضی بازنشستگی حسب مورد، به سازمان تامین اجتماعی یا به شورای امور اداری و استخدامی کشور و سایر نهادهای ذی صلاح، ارسال خواهد شد و شورا یا سازمان موظف هستند، حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ وصول مدارک و درخواست، موافقت یا مخالفت خود را در خصوص بازنشستگی متقاضی، اعلام نمایند و تعداد سال های سنوات ارفاقی فرد معلول را نیز، تعیین کنند.

بازنشستگی معلولین جسمی حرکتی، معلولین شدید و معلولین متوسط

در توضیح بازنشستگی معلولین جسمی حرکتی، بازنشستگی معلولین شدید، همچنین، بازنشستگی معلولین متوسط باید گفت،​ قوانین، شرایط و مدارک بازنشستگی معلولین جسمی حرکتی، معلولین شدید و معلولین متوسط، مشابه یکدیگر است و تفاوتی میان افرادی که به علت جنگ معلول شده اند یا به علت حوادث ناشی از کار یا به صورت مادرزادی و... وجود ندارد.

تنها تفاوتی که در بازنشستگی معلولان شدید، بازنشستگی معلولان متوسط، بازنشستگی معلولان عادی یا معلولین ناشی از حوادث کار یا جنگ وجود دارد، در خصوص میزان سنوات ارفاقی آن ها است که این امر و قواعد محاسبه آن، در قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌ آور و آیین نامه اجرایی اصلاحیه این قانون، تصریح شده است.

مستند قانونی موارد مذکور در پاراگراف های قبل، متن ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌ آور (مصوب ۱۳۶۷)، اصلاحیه این قانون جدید معلولین(مصوب 1383)، آیین نامه اجرایی اصلاحیه قانون مذکور (مصوب 1385) و تبصره 2 ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری می باشد. 

بازنشستگی پیش از موعد معلولان بهزیستی

در توضیح بازنشستگی پیش از موعد معلولان بهزیستی باید گفت، استفاده از امتیاز بازنشستگی پیش از موعد، به موجب اعمال سنوات ارفاقی می باشد. حداقل و حداکثر میزان سنوات ارفاقی، بسته به نوع و درصد معلولیت فرد، متفاوت است. بر اساس بند 1 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور، نحوه محاسبه سنوات ارفاقی، به شرح زیر خواهد بود:

حداقل سه و حداکثر شش سال در خصوص جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی، (در درجات بین 20% تا 40% نقص عضو یا اعضا یا کاهش توانایی ها برای انجام کار‌) و حداقل 6 سال و حداکثر 10 سال در خصوص جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی، (در درجات بین 40% تا آستانه ازکارافتادگی کامل). نکته مهم اینکه، "ملاک ارفاق از نظر درجه معلولیت، بالاترین میزان معلولیت از آغاز تا زمان بازنشستگی است."

حداقل دو و حداکثر پنج سال، در مورد معلولیت‌ های مربوط به حوادث ناشی از کار و یا بیماری های ناشی از شرایط خاص کار، (در درجات بین 20% تا 40% نقص عضو یا اعضا و یا کاهش توانایی ها برای انجام کار) و حداقل پنج و حداکثر هشت سال، (در درجات بین 40% تا آستانه ازکارافتادگی کامل.)

حداقل دو و حداکثر سه سال در مورد معلولین عادی که به دلایل غیر ناشی از کار معلول شده‌ اند، (در درجات بین 20% تا 40% نقص عضو یا اعضاء یا کاهش توانایی ها برای‌ انجام کار) و حداقل سه و حداکثر شش سال، (در درجات بین 40% تا آستانه ازکارافتادگی کامل.)
 

در حال حاضر، معلولین بهزیستی که تحت پوشش بیمه خدمات کشوری هستند، به راحتی می توانند از سنوات ارفاقی، استفاده کنند و پیش از موعد، بازنشسته شوند و مبلغ سنوات ارفاقی آن ها نیز توسط نهاد ذی صلاح و از محل بودجه های در نظر گرفته شده برای این امر، پرداخت می گردد؛

اما متاسفانه، در حال حاضر، معلولین سازمان تامین اجتماعی، برای استفاده از امتیاز سنوات ارفاقی و بازنشسته شدن پیش از موعد، باید مبلغ سنوات مورد نیاز را شخصا پرداخت کنند که مبلغ بالایی است و به همین علت، اکثر افراد نمی‌ توانند از این امتیاز استفاده نمایند. (چراکه سازمان تامین اجتماعی، در تامین منابع مالی مربوط به این امر و پرداخت مبلغ سنوات ارفاقی از سوی سازمان، با چالش مواجه است.)

به نقل از مدیرکل دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی کشور، "مکاتبات بسیاری در این زمینه با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام گردیده و به تامین اجتماعی دستور داده شده که در این خصوص، به دنبال راهکار باشند." به نقل از مسئولین، در اخبار مختلف، در حال حاضر، شرط بازنشستگی پیش از موعد معلولین تابع قانون کار و تامین اجتماعی، حداقل 20 درصد معلولیت به تشخیص کمیسیون پزشکی مربوطه در سازمان تامین اجتماعی، بدون شرایط سنی است.

قانون جدید بازنشستگی معلولین بهزیستی

یکی از پرسش هایی که در خصوص بازنشستگی معلولین بهزیستی مطرح می گردد، مبنی بر این است که قانون جدید بازنشستگی معلولین بهزیستی چیست؟ لذا در این تیتر، این امر بررسی و در خصوص آن، توضیح داده شده است.

در توضیح اینکه قانون جدید بازنشستگی معلولین بهزیستی چیست باید گفت، قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور (مصوب1367)، قانون اصلاح قانون مذکور (مصوب 1383) و نیز آیین نامه موضوع بند 3 ماده واحده قانون اصلاح قانون یاد شده (مصوب 1385)، قانون جدید بازنشستگی معلولین بهزیستی است.

و دستگاه های اجرایی می توانند، مستخدمان دارای معلولیت را به شرط درخواست کتبی، دارا بودن حداقل بیست سال سابقه خدمت و تصویب شورای امور اداری، با افزودن سنوات ارفاقی، بازنشسته کنند. در ادامه، قانون بازنشستگی معلولین عادی تامین اجتماعی، بررسی خواهد شد.

قانون بازنشستگی معلولین عادی تامین اجتماعی

قانون بازنشستگی معلولین عادی تامین اجتماعی، ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین سخت و زیان آور با آخرین اصلاحات و آیین نامه اجرایی اصلاحیه قانون مذکور است. مستند این امر، تبصره 5 این قانون که به موجب اصلاحیه سال 1383 به آن، اضافه شده، همچنین، تبصره 1 ماده 1 آیین نامه اجرایی اصلاحیه قانون مذکور، می باشد. تبصره 5 مقرر می دارد:

"جانبازان و آزادگان کارگر مشمول قانون کار و تامین اجتماعی، با لحاظ‌ تبصره (۲) ماده (۲) قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری‌ مصوب ۱۳۶۸.۱۲.۱۳، مشمول این قانون خواهند بود و مشمول حداقل شرط سنی پنجاه‌ سال، با داشتن سی سال سابقه کار نمی‌ باشند."

ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری‌، در خصوص سن بازنشستگی افراد تابع این قانون، تعیین تکلیف کرده و تبصره (۲) ماده (۲) قانون مذکور، مقرر می دارد: "صرفا بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، معلولین، شاغلین مشاغل سخت و زیان‌ آور و نیز مشمولین ماده 77 و بند‌ الف ماده 74 قانون استخدام کشوری، از شمول حکم این ماده مستثنی بوده و تابع مقررات مربوط به خود و حداقل سن بازنشستگی خواهد بود."

تبصره 1 ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور نیز مقرر داشته: "کلیه جانبازان، آزادگان، معلولین عادی و حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور که مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی بوده و در بخش غیر دولتی و یا موسسات مشمول قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی... یا دستگاه های دارای مقررات استخدامی خاص، شاغل می باشند، مشمول مقررات این آیین نامه خواهند بود."

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط بازنشستگی معلولان در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط بازنشستگی معلولان پاسخ دهند.