گمرکی کالای همراه مسافر

مقصود از گمرکی کالای همراه مسافر، مقررات گمرکی ای است که نسبت به کالاهای همراه مسافرین ورودی و خروجی، اعمال می گردد و جز در مواردی که کالا، معاف از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی یا ثبت سفارش و ارائه اظهارنامه کتبی است، باقی کالاها، مشمول پرداخت حقوق گمرکی و رعایت تشریفات گمرکی، خواهند شد.

قلمروهای گمرکی در هر کشور، از جمله در جمهوری اسلامی ایران، بخش ها و شاهرگ های مهمی هستند که اقدام به کنترل جریان کالاها، اشیا و حیواناتی که وارد مرزهای گمرکی کشور شده اند، می نمایند و علاوه بر پیشگیری از قاچاق کالا و ارز، حقوق گمرکی مربوطه را نیز اخذ می کنند.

از مهم ترین مواردی که در قلمروهای گمرکی، مورد توجه قرار می گیرد، گمرکی کالای همراه مسافر است که قواعد آن در خصوص مسافران ورودی و خروجی، همچنین، نسبت به کالاهای دارای جنبه تجاری و غیر تجاری، متفاوت بوده و با توجه به اینکه عدم رعایت مقررات گمرکی کالای همراه مسافر، می تواند فرد را با تبعات حقوقی منفی روبرو سازد، ضروری است، تمامی مسافران از این مقررات، مطلع باشند.

لذا در مقاله حاضر، ماهیت و مقررات گمرکی کالای همراه مسافر، قوانین واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج، مقررات این امر در خصوص کالاهای همراه مسافر کارگر، میزان معافیت عوارض گمرکی کالای همراه مسافر و میزان ارز مجاز همراه مسافر، مورد بررسی و توضیح قرار گرفته است.

گمرکی کالای همراه مسافر چیست؟

در پاسخ به این پرسش که گمرکی کالای همراه مسافر چیست؟ باید گفت، مقصود از گمرکی کالای همراه مسافر، قوانین و مقررات گمرکی ای است که نسبت به کالاهای همراه مسافر، اعم از کالاهای ایرانی و غیر ایرانی، کالاهای دارای جنبه تجاری و غیر تجاری، وسایل شخصی و غیره، اعمال می گردند.

ماده 135 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، مقرر داشته: "گمرک ايران می تواند، برای انجام تشريفات گمركی مسافر و كالای همراه مسافران، از نظام های كنترلی، از جمله نظام دو مسيره استفاده نمايد. انتخاب يكی از مسيرها به وسيله مسافر، به منزله اظهار كالا می باشد." 

با این توضیح که، بر اساس قانون امور گمرکی، هنگامی که کالایی، توسط مسافرین ورودی یا خروجی، وارد قلمروهای گمرکی ایران می شود، باید تشريفات اظهار گمرکی، ارزيابی و پرداخت حقوق گمرکی آن، انجام گیرد و قوانین گمرکی، در خصوص آن کالا، اعمال شود.

تنها برخی کالاهای همراه مسافران که از ضوابط و شرایط پیش بینی شده در قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن برخوردارند، از پرداخت حقوق گمرکی یا طی تشریفات ترخیص، معاف خواهند بود و صرفا با پته گمرکی که نوعی مجوز خروج کالا از گمرک است، می توانند بدون ارائه اظهارنامه گمرکی یا ثبت سفارش، کالای خود را از گمرک، ترخیص کنند.

مقررات گمرکی مربوط به کالای همراه مسافر

مقررات گمرکی مربوط به کالای همراه مسافر، در قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن، مورد پیش بینی و تصریح، قرار گرفته اند و در برخی موارد، مقررات گمرکی مربوط به مسافران ورودی و مسافران خروجی، از یکدیگر تفکیک شده اند.

مقررات گمرکی مربوط به کالای مسافران ورودی (فارغ از ایرانی یا خارجی بودن آن ها)، در تبصره ماده 135 و ماده 138 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، پیش بینی شده اند و عبارتند از:

لوازم شخصی مسافر كه ممكن است به طور معمول در طول سفر، برای استفاده شخصی، لازم باشد، مشمول معافیت از پرداخت حقوق گمرکی بوده و كالای همراه مسافر ورودی، در سال نگارش مقاله (1402)، تا ميزان هشتاد دلار (سالانه)، از پرداخت حقوق ورودی، معاف است؛ مازاد بر مبلغ مذکور، به شرط غير تجاری بودن، تنها با اخذ حقوق گمركی و دو برابر سود بازرگانی، قابل ترخيص می باشد.

"چنانچه كالای همراه مسافر، جنبه تجاری نداشته باشد (به استثنای كالای ممنوعه)، پس از انجام تشريفات گمركی، ترخيص می شود؛ در صورتی كه کالا، جنبه تجاری داشته باشد، در مورد كالای مجاز و مجاز مشروط، ترخيص آن از گمرک، منوط به رعايت مقررات و انجام تشريفات مربوط به كالای تجاری است."

مقررات گمرکی مربوط به کالای مسافران خروجی، در ماده 140 و 139 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی و تبصره این ماده، پیش بینی شده اند و عبارتند از:

لوازم شخصی مسافر كه ممكن است به طور معمول، در طول سفر برای استفاده شخصی، لازم باشد، معاف از حقوق گمرکی بوده؛ اتباع خارجی، در پایان کار یا تحصیل، می توانند لوازم منزل خود را در حد متعارف، بدون ارائه مجوز یا کارت بازرگانی، از کشور خارج نمایند، منوط بر اینکه، بطور رسمی در ایران به کار یا تحصیل، اشتغال داشته باشند؛

 به طور کلی، مسافران خروجی می‌ توانند، وسایل سفر و لوازم شخصی، همچنین، کالاهای ایرانی و غیر ایرانی را تا سقف مقرر در آیین نامه مربوطه، همراه ببرند. شرط مهمی که در این امر باید مد نظر مسافران باشد این است که کالاهای ایرانی و غیر ایرانی ای که مسافر، قصد خارج کردن آن ها را دارد، نباید جنبه تجاری پیدا کنند.

چنانچه مسافر، "اشيا ممنوع‌ الصدوری، همراه دارد، باید به گمرک اظهار نمايد و گمرک موظف است، ممنوعيت خروج آن اشيا را به مسافر اعلام دارد تا وی آن ها را به داخل كشور منتقل نمايد و در اين صورت، پس از انتقال، هيچ گونه جريمه‌ ای از مسافر، وصول نمی شود."

این امکان برای مسافرين خروجی فراهم است تا با بليط قطعی شده و گذرنامه خود، به گمرک، مراجعه کرده و يک هفته قبل از سفر، اشيا و لوازم شخصی آن ها، جهت بارنامه و ارسال به كشور مقصد، با رعايت كامل مقررات به گمرک، اظهار و تقدیم گردد.

همچنین، مستفاد از ماده 140 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، این امکان، برای مسافرانی كه برای مدت كوتاه، به قلمرو گمرگی كشور وارد می شوند، فراهم است تا درخواست نمايند، به منظور احتراز از تشريفات بازرسی گمركی در موقع ورود و خروج، جامه‌ دان‌ ها يا بسته ‌هايی كه همراه آن ها است و در مدت توقف نيازی به استفاده از آن ها ندارند را در انبار گمرک، به امانت، نگهداری کنند.

چنانچه بارهای دارای شرایط فوق، در فهرست كل بار (مانيفست)، قيد شده باشند، مشمول مقررات كالای انتقالی می گردند و در صورتی که کالای همراه مسافر محسوب شوند و در فهرست كل بار (مانيفست)، قيد نشده باشند، باید با ذکر تعداد، وزن، محتویات و...، به انبار تحویل داده شوند تا در دفتر انبار، ثبت و برای آن ها، قبض انبار، صادر گردد؛

در این شرایط، بسته با حضور صاحب آن، توسط گمرک، مهر و موم خواهد گردید و تحويل مجدد آن ها، صرفا با ارائه قبض، توسط صاحب بار یا نماینده قانونی او که مورد تایید گمرک قرار گرفته، انجام خواهد شد. در ادامه، مقررات واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج، بررسی می شود.

مقررات واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج

مقررات واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج، مبحثی است که در این تیتر از مقاله دینا، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بر اساس مواد 77 و 78 قانون امور گمرکی ایران و ماده 135 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، این مقررات، عبارتند از:

مستفاد از بند ب ماده 40 قانون امور گمرکی و بر اساس بند ح ماده 119 قانون امور گمرکی، "لوازم خانه و لوازم شخصی ايرانيان مقيم خارج"، از تسلیم اظهارنامه گمرکی معافند و صرف داشتن پته گمرکی، برای ترخیص آن ها، کافی است، مشروط بر اینکه؛ 

مدت اقامت ایرانیان در خارج، يک سال يا بيشتر باشد؛ لوازم و اشيا مذکور، از يک ماه قبل تا نه ماه بعد از ورود شخص، به قلمرو گمركی وارد شود؛ لوازم و اشيا، با وضع و شان اجتماعی فرد، متناسب بوده (به تشخيص گمرک) و جنبه تجاری نداشته باشند؛ شخص در پنج سال گذشته، از چنين معافيتی، استفاده نكرده باشد.

 لوازم شخصی مسافران غير مقيم ايران، به طور قطعی، قابل ترخيص است؛ مسافران غير مقيم ايران می توانند، وسيله نقليه شخصی خود را با رعايت مقررات مربوطه، به قلمرو گمركی كشور، وارد نمايند. (برای این امر، ايرانيان مقيم خارج، باید قبل از ورود به ايران، حداقل سه ماه در خارج از كشور اقامت داشته باشند)؛ مسافر غیر مقیم ایران می تواند، طبق رويه ورود موقت و با ارائه تضمين، اشیا و مواردی که در ادامه ذکر می گردند را وارد قلمرو گمرکی کشور نماید؛ 

اشيائی از قبيل جواهرآلات شخصی؛ اشيا قابل حمل، از جمله دوربين عكاسی و فيلمبرداری با مقدار متناسب فيلم و نوار يا ملزومات آن؛ پروژكتور فيلم يا اسلايد؛ دوربين چشمی؛ 

آلات موسيقی؛ ضبط و پخش، به همراه نوار و لوح فشرده؛ گيرنده راديويی؛ تلويزيون؛ ماشين تحرير، ماشين حساب، رايانه شخصی؛

كالسكه بچه؛ صندلی چرخدار (ويلچر)؛ لوازم و تجهيزات ورزشی؛ تلفن همراه؛ جعبه وسايل كمک های اوليه؛ تجهيزات پزشكی قابل حمل مورد نياز مسافر. در ادامه، مقررات گمرکی مربوط به کالاهای همراه مسافر کارگر، بررسی خواهند شد.

مقررات گمرکی مربوط به کالاهای همراه مسافر کارگر

برای بررسی مقررات گمرکی مربوط به کالاهای همراه مسافر کارگر باید، بند خ ماده 119 قانون امور گمرکی را مد نظر قرار داد. بر اساس بند خ ماده مذکور، "آلات و ابزار دستی، اعم از برقی و غير برقی مربوط به كار يا حرفه ايرانيان شاغل در خارج و خارجيانی كه به ايران می آيند، از پرداخت حقوق ورودی، معافند"، مشروط بر اين كه:

اشتغال آنان به حرفه و پيشه و كار مورد ادعا، حسب مورد، توسط مقامات كنسولی ايران در كشور محل اقامت قبلی فرد یا در نقاط فاقد مقامات كنسولی ايران، توسط مقامات محلی، به تصدیق رسیده و گواهی شود و ابزار کار آنان، از يک ماه قبل از ورود تا نه ماه بعد از ورود آنان، به قلمرو گمركی، برسد.

همچنین، مستفاد از ماده 40 قانون امور گمرکی، کالاهای همراه مسافر، در صورتی که از مصادیق بند خ ماده 119 این قانون باشند، از تسلیم اظهارنامه گمرکی، معافند و صرف داشتن پته گمرکی، قابل ترخيص از گمرک ایران هستند.

میزان معافیت عوارض گمرکی کالای همراه مسافر

میزان معافیت عوارض گمرکی کالای همراه مسافر، پرسش اغلب افرادی است که قصد ورود به قلمروهای گمرکی ایران را دارند. لذا در این تیتر از مقاله، با مراجعه به آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، این امر بررسی و در خصوص آن، توضیح داده خواهد شد.

صدر ماده 138 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، مقرر داشته: "كالای همراه مسافر ورودی، تا ميزان هشتاد دلار (سالانه)، از پرداخت حقوق ورودی، معاف و مازاد بر آن، به شرط غير تجاری بودن، با اخذ حقوق گمركی و دو برابر سود بازرگانی، قابل ترخيص، می باشد."

شایان ذکر است، 80 دلار مذکور، مربوط به سال نگارش مقاله (اواسط دی ماه سال 1402) بوده و در صورتی که خوانندگان محترم، این مقاله را در سال ها و ماه های آتی، مطالعه می نمایند، باید از گمرک، نرخ روز میزان معافیت را استعلام کنند.

میزان ارز مجاز همراه مسافر

میزان ارز مجاز همراه مسافر، از مهم ترین مواردی است که باید، مد نظر تمام مسافرانی که قصد ورود یا خروج از قلمرو گمرکی ایران را دارند، قرار گیرد، چرا که عدم رعایت میزان مجاز ارز همراه، می تواند مسافر را با تبعات و آثار حقوقی منفی و محکوم شدن به جرم قاچاق ارز یا پولشویی، روبرو سازد. 

در حال حاضر، و بر اساس آنچه در بخش راهنمای مسافر سایت فرودگاه بین المللی امام خمینی و در آخرین بخشنامه بانک مرکزی آمده، "همراه داشتن ارز خارجی، بیش از 5 هزار یورو، مشمول مقررات و ضوابط ناظر بر ارز همراه مسافر بوده و مستلزم اظهار به گمرک است" و "خروج ارز فیزیکی، صرفا توسط شخص اظهار کننده و همان نوع ارز اظهار شده، مجاز خواهد بود."

همچنین، در خصوص ورود ارز و ریال ایرانی، قوانین، در حال حاضر و در سال نگارش مقاله (دی ماه ۱۴۰۲)، بدین صورت خواهد بود که؛ "ورود ارز، اسناد بانکی و اوراق بهادار بی نام، برای هر مسافر، مجموعا تا سقف 10 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها، مجاز بوده و برای مازاد بر آن" باید، ضمن اظهار به گمرک و رعایت تشریفات مربوطه، اقدامات بانکی لازم، صورت پذیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مقررات گمرکی کالای همراه مسافر در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مقررات گمرکی کالای همراه مسافر پاسخ دهند.