مرخصی منفی

مرخصی منفی در عرف تحت عنوان پیش خور کردن مرخصی شناخته می شود؛ یعنی برخی از شرکت ها و کارفرمایان به کارمندان و کارگران خود اجازه می دهند که بیش از حد مجاز از تعداد روزهای مرخصی خود استفاده کنند که مبنای قانونی برای محاسبه مرخصی بیش از حد مجاز وجود ندارد.

مرخصی یک حق قانونی کارمند است و به زمانی گفته می‌شود که کارفرما به کارمند خود اجازه می‌دهد تا برای استراحت کردن به مدت چند ساعت یا چند روز در محل کار خود حضور نداشته باشد. همچنین قانون کار انواع مختلفی از مرخصی ها را برای کارمندان و کارگران در نظر گرفته است که شامل مرخصی استحقاقی، مرخصی استعلاجی، مرخصی ساعتی، مرخصی بدون حقوق و . . . می شود.

یکی از مرخصی هایی که در قانون کار پیش بینی نشده، اما در بعضی از شرکت‌ ها اتفاق می‌ افتد، مرخصی منفی است. مرخصی منفی اساس قانونی ندارد و از همین رو، لازم است که اشخاص با جزئیات و ماهیت مرخصی منفی آشنا باشند و تا حد امکان از این نوع مرخصی استفاده نکنند؛ زیرا در صورت بروز اختلاف، قانون گذار هیچ رسیدگی به این شکایت نمی کند.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این سوال که مرخصی منفی در قانون کار یا پیش خور کردن مرخصی چیست؛ به نحوه محاسبه و چگونگی کسر مرخصی منفی و بیش از حد مجاز از حقوق را بیان کنیم. سپس در مورد ثبت حسابداری این نوع از مرخصی صحبت خواهیم کرد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

مرخصی منفی یا پیش خور کردن مرخصی چیست

یکی از مرخصی هایی که در بسیاری از شرکت ‌ها به صورت یک عرف پذیرفته شده است، مربوط به مرخصی منفی است. حال یکی از سوالات متداولی که در این میان مطرح می شود این است که، مرخصی منفی یا پیش خور کردن مرخصی چیست و ماهیت و تعریف آن چه می باشد.

در پاسخ به این پرسش می توان بیان نمود که مرخصی منفی در اصطلاح عامیانه تحت عنوان پیش خور کردن مرخصی شناخته می شود و به این معنی است که برخی از شرکت ها و کارفرمایان به کارمندان و کارگران خود اجازه می دهند که بیش از حد مجاز از تعداد روزهای مرخصی خود استفاده کنند و در ماه ‌های آینده این مقدار از مرخصی را مستهلک نمایند.

یک مثال از چیستی مرخصی منفی می‌ تواند این باشد که یک کارمند دارای 10 روز مرخصی سالانه است، اما در سال جاری از 15 روز مرخصی استفاده می کند به عبارت دیگر از 5 روز مرخصی که در سال بعد دارد؛ استفاده می کند. بنابراین، مرخصی منفی، یکی از انواع مرخصی در قانون کار نیست.

باید به این نکته توجه داشت که مرخصی منفی صرفا به عنوان یک عرف در شرکت ها پذیرفته شده و قانون کار اشاره ای به این نوع از مرخصی نکرده و به همین خاطر مرخصی منفی هیچ وجاهت قانونی ندارد؛ یعنی در صورتی که اختلافی در این مورد ایجاد شود؛ قانون کار و هیئت ‌های حل اختلاف اداره کار، از کارفرما حمایتی نمی کنند و به این اختلاف رسیدگی نمی شود.

نحوه محاسبه مرخصی بیش از حد مجاز

در بخش قبلی با مفهوم و چیستی مرخصی بیش از حد مجاز یا به اصطلاح پیش خور کردن مرخصی آشنا شدیم. حال در این بخش از مقاله قصد داریم که به منظور آشنایی کاربران، نحوه محاسبه مرخصی بیش از حد مجاز را در شرکت ها بررسی کنیم که به شرح زیر می باشد:

همانطور که گفته شد؛ مرخصی بیش از حد مجاز اساس قانونی ندارد و به همین جهت، فرمول و نحوه محاسبه آن نیز مورد قبول قانون گذار نخواهد بود. به عبارت دیگر، تمام محاسباتی که شرکت ها در خصوص این نوع از مرخصی انجام می دهند؛ بی اعتبار است و هیچ مبنایی برای محاسبه مرخصی بیش از حد مجاز وجود ندارد و جزو مرخصی بدون حقوق قانون کار محسوب می شود.

اما با این وجود، در برخی از شرکت ها مرخصی بیش از حد مجاز را این گونه تعیین می کنند که ابتدا؛ تعداد روزهای مرخصی مجاز برای کارمند را با توجه به قانون کار و تعداد روزهایی که کارمند در طول سال از آن استفاده کرده است را محاسبه می کنند و اگر تعداد روزهای مرخصی استفاده شده، بیشتر از حد مجاز باشد به همان میزان از حقوق کارمند کسر می کنند.

نحوه کسر محاسبه مرخصی منفی از حقوق

در بسیاری از موارد، اگر یک کارمند از مرخصی بیش از حد مجاز استفاده کند و مرخصی منفی داشته باشد، ممکن است یک مقدار مشخص از حقوق یا پاداش او کسر شود. از این رو، در این قسمت از مقاله، به نحوه کسر محاسبه مرخصی منفی از حقوق پرداخته شده که به شرح زیر می باشد:

نحوه کسر محاسبه مرخصی منفی از حقوق بدین صورت است که اصولا به اندازه روزهایی که از مرخصی خود بیشتر استفاده کرده از حقوق او کسر می شود. بنابراین به نظر می رسد که بهترین روش، کسر از کارکرد است که هم تعطیلات را شامل شود و هم در عیدی و سنوات کارمند اثر می کند. البته باید توجه شود که این موضوع بستگی به رویه شرکت و نظر کارفرما دارد و ممکن است از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت باشد.

همچنین گاهی اوقات ممکن است که اشخاص از مرخصی های خود بیش از حد مجاز استفاده نکنند و چند روز از آن باقی بماند که در این مورد نحوه محاسبه خاصی وجود دارد؛ یعنی شخص صرفا 9 روز از آن را می تواند به سال بعد منتقل یا مبلغ آن را دریافت کند. ماده 66 قانون کار جمهوری اسلامی ایران نیز در این خصوص بیان می کند: «کارگر نمی‌ تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.» 

لازم به ذکر است که در مورد مالیات مرخصی استفاده نشده و این که آیا در این مورد باید مالیات پرداخت شود یا خیر؛ باید گفت که مطابق ماده 91 قانون مالیات های مستقیم به مانده مرخصی مالیات تعلق نمی گیرد و نیازی به پرداخت مالیات نخواهد بود.

در بخش های قبلی مفهوم و ماهیت مرخصی منفی و نحوه محاسبه آن بررسی گردید و گفته شد که هیچ مبنایی برای محاسبه این نوع از مرخصی وجود ندارد. حال در این بخش از مقاله توضیحاتی در مورد ثبت حسابداری مرخصی منفی ارائه می شود که به شرح زیر است:

همانطور که ذکر شد؛ استفاده از مرخصی منفی در شرکت ها، خلاف قانون است. حال اگر حسابداری در یک شرکت اقدام به ثبت سند حسابداری مرخصی منفی کند، این امر موجب نمی شود که مرخصی منفی صورت قانونی پیدا کند.

اما با این وجود ثبت حسابداری مرخصی بدین صورت است که حسابدار هزینه حقوق و دستمزد ایام مرخصی را به عنوان بدهکار و سایر هزینه های پرداختنی و ذخیره دستمزد ایام مرخصی را به عنوان بستانکار ثبت می کند. همچنین اگر از مرخصی کارگر فقط 9 روز مانده، ثبت حسابداری در این فرض صورت نمی گیرد.

از طرف دیگر تنها مزیت ثبت حسابداری مرخصی منفی این است که می توان در امور مالی شرکت از آن بهره برد و این کار می‌ تواند به مدیران و کارفرمایان اطلاعات دقیقی درباره میزان مرخصی کارکنان ارائه دهد. همچنین اطلاعات این سند حسابداری می‌ تواند به شرکت کمک کند تا موقعیت منابع انسانی و مالی سازمان را بهتر مدیریت کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه محاسبه مرخصی منفی در کانال تلگرام مووضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه محاسبه مرخصی منفی پاسخ دهند.