حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام در واقع همان میزان دارایی سهامداران به نسبت آورده های آن هاست که باید توسط حسابرسان شرکت محاسبه و بررسی گردد. فرمول محاسبه و نحوه حسابرسی حقوق صاحبان سهام، برابر با تفریق بدهی های شرکت از دارایی های آن می باشد.

شرکت های سهامی شرکت هایی هستند که کل سرمایه اصلی آن ها یا بخشی از آن از سرمایه افراد دیگر تشکیل شده است. این افراد که به اصطلاح سهامداران نامیده می شوند و حقوق مشخصی دارند. این حقوق که حقوق صاحبان سهام نامیده می شود؛ در واقع میزان مالکیت و میزان سهم آن ها را از دارایی کل شرکت نشان می دهد.

همانطور که بیان شد؛ حقوق صاحبان سهام در واقع همان میزان مالکیت سهامداران از دارایی کل شرکت است. این میزان باید توسط حسابرسان شرکت به درستی سنجیده شود و از کل دارایی ها تفکیک گردد. برای درک بهتر موضوعات مرتبط با حقوق صاحبان سهام و نحوه سنجش آن، باید اطلاعات دقیقی در مورد آن کسب کرد، زیرا کسب اطلاع در این خصوص در عدم تضییع حقوق صاحبان سهام موثر خواهد بود. 

لذا در ابتدا، به این سوال که حقوق صاحبان سهام چیست؛ پاسخ داده شده است. پس از آن، مقاله به فرمول و ضریب نسبت حقوق صاحبان سهام پرداخته و به این سوال که حقوق صاحبان سهام شامل چه مواردی است، پاسخ داده می شود. در ادامه هدف حقوق صاحبان سهام و حقوق صاحبان سهام در ترازنامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت و حساب های مرتبط با حقوق صاحبان سهام معرفی و نحوه حسابرسی حقوق صاحبان سهام سنجیده خواهد شد. در انتها نیز؛ تساوی حقوق صاحبان سهام برای مطالعه کنندگان سنجیده می شود.

حقوق صاحبان سهام چیست

یکی از موارد مهم در مبحث سهام، حقوق صاحبان سهام در شرکت سهامی می باشد. یکی از سوالاتی که برای متقاضیان ایجاد می‌ شود در مورد چیستی حقوق صاحبان سهام است. در پاسخ به این سوال که حقوق صاحبان سهام چیست؛ باید گفت این حقوق همان ارزش ویژه می باشد و نشان دهنده میزان مالکیت سهام داران از آن کسب و کار و تجارت است.

پس می توان گفت که حقوق صاحبان سهام در واقع نوعی مالکیت به نسبت میزان سهام هر یک از سهام داران از دارایی های شرکت است. این حقوق قابلیت انعطاف دارد؛ یعنی وقتی شرکت فعالیت های سودآوری انجام دهد، میزان آن می تواند به نسبت افزایش یابد و یا بالعکس، وقتی شرکت دچار اشتباهات و ضررهای تجاری گردد، تمامی صاحبان سهام به نسبت ضرر شرکت، از سهامشان کم می شود.

حقوق صاحبان سهام شامل موارد گوناگونی مانند سود و زیان انباشته، سهام سرمایه، کسر سهام و اندوخته های شرکت می شود که هر یک به میزان دارایی و آورده خود از آن سهیم هستند. البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که چنانچه شرکتی منحل شود، پس از پرداخت بدهی ها، حقوق صاحبان سهام آن از باقیمانده دارایی های شرکت مذکور به نسبت آورده آن افراد پرداخت می گردد.

فرمول و ضریب نسبت حقوق صاحبان سهام

وقتی شرکتی تاسیس می شود و افراد متعددی به عنوان سهامداران آن سرمایه هایی در شرکت می گذارند، بایستی به نسبت های مالی شرکت توجه ویژه ای شود. این نسبت ها معیار بسیار مهمی برای معامله سهام شرکت محسوب می شوند. به این دلیل که می توانند اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت فعلی شرکت در قیاس با دوره های قبلی به سهامداران بدهند.

لذا هر سرمایه گذار باید پیش از اقدام برای سرمایه گذاری، میزان ریسک سرمایه گذاری در شرکت مورد نظر را بسنجد تا دچار اشتباه در تصمیم گیری نشود. یکی از موارد مورد توجه در این بخش فرمول و ضریب نسبت حقوق صاحبان سهام می باشد. نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی شرکت نشان دهنده مقدار سهم هر سهامدار در کل دارایی شرکت می باشد که طبق فرمول درج شده در تصویر زیر محاسبه می گردد.

طبق فرمول حسابرسی تصویر بالا، برای محاسبه نسبت حقوق صاحبان سهام، مجموع حقوق صاحبان سهام بر مجموع دارایی های شرکت تقسیم می شود و نتیجه مربوطه در عدد 100 ضرب می گردد. چنانچه نسبت مربوطه بالا باشد، نشان دهنده این است که عمده دارایی های شرکت توسط سهامداران تامین شده و در نتیجه شرکت مربوطه دارای یک ساختار مالی قوی است.

حقوق صاحبان سهام شامل چه مواردی است؟

همانطور که بیان شد، یکی از موارد قابل توجه در مبحث سهام و سهامداری، موضوع حقوق صاحبان سهام در شرکت ها می باشد. این حقوق در واقع همان میزان سهم آن افراد از سرمایه خود شرکت است که با توجه به آورده های آن ها محاسبه می گردد. سوالی که ایجاد می شود؛ این است که حقوق صاحبان سهام شامل چه مواردی است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت این حقوق شامل موارد متعددی است که عبارتند از:

سرمایه قانونی (بخشی از حقوق صاحبان سهام می باشد که برای تاسیس شرکت، خرید تجهیزات و ... مورد استفاده قرار می گیرد)

افزایش سرمایه (یکی از روش های تامین مالی شرکت هاست و جزوی از حقوق صاحبان سهام محسوب می شود)

اندوخته قانونی (اندوخته قانونی به مقدار یک بیستم سود خالص سالیانه شرکت می باشد)

اندوخته (میزان سودی است که در پایان دوره مالی میان صاحبان سهام تقسیم نمی شود و سرمایه شرکت باقی می ماند)

سود انباشته (سودی است که پس از راه اندازی شرکت به رشد آن کمک می کند و ارزش کلی شرکت با آن افزایش پیدا می کند)

سهام خزانه (سهامی است که شرکت از سهامداران خود بازخرید می کند و متعلق به شرکت می شود)

منظور از سرمایه قانونی بخشی از حقوق سهامداران می باشد که برای ایجاد شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. در مورد افزایش سرمایه نیز باید گفت در برخی مواقع؛ شرکت ها بخاطر اصلاحات مالی خود میزان سرمایه موجود را بالا می برند که این امر افزایش سرمایه نامیده می شود.

هدف حقوق صاحبان سهام

مبحث حقوق صاحبان سهام در واقع همان مقدار سهم و آورده آن ها از دارایی های شرکت می باشد که نشان دهنده مقدار سودشان از سود کل شرکت است. شناخت و محاسبه میزان حق صاحبان سهام نیز برابر با نتیجه تفریق بدهی های شرکت از دارایی کل شرکت می باشد. هدف حقوق صاحبان سهام معمولا شامل سه مورد کلیدی می باشد که شامل:

مشخص کردن سرمایه قانونی و ثبت شده

مشخص کردن منابع سرمایه شرکت سهامی

مشخص کردن سود سهامی قابل توزیع

سهامداران علاوه بر مالکیت بر روی درصدی از دارایی های شرکت، از سرمایه گذاری های شرکت نیز سود خواهند برد. در نتیجه، این سود مازاد حقوق آن ها را افزایش خواهد داد. لذا برای سرمایه گذاری دقیق و هدفمند باید از تمامی جزئیات فعالیت های شرکت مطلع باشند و به طور دقیق آن ها مورد بررسی قرار دهند.

حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

چنانچه شرکت ها بخواهند اطلاعات خود را در یک بازه زمانی مشخص در اختیار متقاضیان و سرمایه گذاران بگذارند، باید برای خود ترازنامه ای طراحی نماید. ترازنامه در واقع یکی از صورت های مالی اصلی شرکت ها می باشد. در واقع ترازنامه تصویری مقطعی از شرایط شرکت در یک بازه زمانی مشخص است.

متقاضیان و سهامداران با استفاده از ترازنامه شرکت می توانند تصمیمات مالی خود را با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به درستی آن اخذ نمایند. در واقع اطلاعات موجود در ترازنامه شرکت، مستقیما به حقوق صاحبان سهام مربوط می شود. برای دانستن این نکته که حقوق صاحبان سهام در ترازنامه چگونه است و در کجا قرار دارد؛ باید گفت این حقوق در سمت چپ ترازنامه و در کنار بدهی ها قرار گرفته است.

ترازنامه همانند نام خود، کارکردی ترازگونه دارد. ترازنامه شرکت های تجاری از سه قسمت مهم و اساسی به نام دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام تشکیل شده است و وضعیت این موارد را در دوره زمانی مشخصی نشان می دهد. در نتیجه چنانچه بتوان بدهی های شرکت را از دارایی های آن کم کرد، می توان میزان حقوق صاحبان سهام را مشخص نمود.

حساب های مرتبط با حقوق صاحبان سهام

در مبحث حقوق صاحبان سهام شرکت ها، حساب های متنوعی وجود دارند که هر کدام ویژگی های خود را دارا می باشند. برای درک بهتر موضوع دو مورد از این حساب ها، یعنی حساب استعفا و حساب درآمد بررسی خواهند شد.

این حساب ها دو اثر کلی در حقوق صاحبان سهام می گذارند. چنانچه در سمت چپ ترازنامه، که مربوط به بدهکار می باشد، قرار داشته باشند، نشان دهنده کاهش حقوق صاحبان سهام و بالعکس، اگر در سمت راست ترازنامه یا همان بخش بستانکار باشند، حقوق صاحبان سهام را افزایش می دهند.

برای بررسی دقیق تر حساب های مرتبط با حقوق صاحبان سهام به بررسی دقیق تر دو نمونه از مهم ترین آن ها، یعنی حساب استعفا و حساب درآمد، که قبلا بیان شده است؛ پرداخته می شود. حساب استعفا که ماهیت آن کاهش حقوق صاحبان سهام می باشد، زمانی کاربرد دارد که یکی از سهامداران قصد استعفا و قطع همکاری داشته باشد. در این زمان شرکت باید میزان سهام و آورده او را پرداخت نماید. این نوع حساب را حساب استعفا می گویند که در ترازنامه ماهیت بدهکار دارد.

اما در بررسی حساب درآمد که ماهیت افزایشی برای حقوق صاحبان سهام شرکت دارد، می توان این گونه نتیجه گرفت که این درآمد شامل فروش، کمیسیون، بهره و سود و... می باشد. در هر حال مبالغی که از این طریق در شرکت به دست می آیند، ماهیت بستانکار دارند. لذا باعث افزایش حقوق صاحبان سهام شرکت می شوند.

نحوه حسابرسی حقوق صاحبان سهام

در ترازنامه حسابداری و مباحث مالی هر شرکتی معمولا سه بخش اصلی، یعنی دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام وجود دارد. منظور از حقوق صاحبان سهام همانطور که بیان شد؛ میزان سهم هر سهامدار از درآمد و سود شرکت می باشد. برای بررسی نحوه حسابرسی حقوق صاحبان سهام مواردی در ادامه بیان شده است.

در واقع رابطه ای که مربوط به مباحث حسابرسی حقوق صاحبان سهام می باشد، بدین صورت است که حقوق صاحبان سهام برابر با تفریق بدهی های شرکت از دارایی های آن می باشد. لذا چنانچه شرکتی منحل شود، طبق این فرمول به میزان آورده هر سهامدار به حساب آن ها مبالغی واریز می گردد.

میزان سهم سهامداران در شرکت های سهامی و مشارکتی از دو بخش کلی حساب های سرمایه و حساب های سود تشکیل شده است. با توجه به تعداد پایین معاملات و در عین حال اهمیت بالای آن ها، هر معامله نیازمند توجه ویژه ای می باشد. به طور کلی میزان زمانی که برای حسابرسی حقوق صاحبان سهام نیاز است، از میزان زمان لازم برای سنجش دارایی ها و بدهی ها کمتر است.

تساوی حقوق صاحبان سهام

شرکت های تجاری از مشارکت و همکاری تعدادی سهامدار تشکیل شده اند که هر کدام به میزان و درصدی مشخص، سرمایه و دارایی شرکت را تامین می کنند. لذا در این بخش از مقاله توضیحاتی در مورد تساوی حقوق صاحبان سهام ارائه خواهد شد.

مالکان و سهامداران شرکت های تجاری هر کدام حقوقی دارند و شرکت تجاری مربوطه باید در جهت تساوی حقوق صاحبان سهام کوشش کند. این حقوق شامل موارد متعددی همچون سرمایه قانونی، افزایش سرمایه، صرف سهام، اندوخته قانونی، سود و زیان انباشته، سهام خزانه و... می باشد.

رعایت قانون تجارت برای تمامی شرکت های تجاری که قصد فعالیت قانونی و معتبر را دارند، الزامی است. در نتیجه عدم رعایت این قوانین، به خصوص قانون تساوی حقوق صاحبان سهام ممکن است برای این شرکت ها مجازات به همراه داشته باشد. به عنوان مثال؛ عدم رعایت تساوی حقوق صاحبان سهام در کاهش سرمایه بر اساس ماده ۲۶۴ قانون تجارت رئیس و اعضای هیات مدیره را به مجازات جزای نقدی محکوم خواهد کرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه محاسبه حقوق صاحبان سهام در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه محاسبه حقوق صاحبان سهام پاسخ دهند.