تفاوت دادگاه و دادسرا

تفاوت دادگاه و دادسرا، آن است که، دادسرا، به ریاست دادستان، اداره شده و تنها صلاحیت صدور قرار را دارا می باشد؛ در حالیکه دادگاه، صلاحیت صدور قرار و حکم را خواهد داشت. دادسرا موظف است، در مورد مجرمیت یا عدم مجرمیت متهم، تحقیق نموده و قرار مجرمیت را به همراه کیفر خواست، به دادگاه، ارسال کند و دادگاه به جرم مطروحه رسیدگی کرده و رای صادر می نماید.

به طور کلی، مراجع قضایی کیفری، شامل مراجع عمومی، مراجع اختصاصی و دیوانعالی کشور می باشد. مراجع عمومی نیز دادسراهای عمومی، دادگاه های نخستین و دادگاه های تجدیدنظر استان را در بر می گیرد. مراجع اختصاصی نیز شامل مراجعی همچون دادگاه و دادسرای ویژه نیروهای مسلح، دادگاه انقلاب، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت بوده که قانون، صراحتا آنها را مسئول رسیدگی به جرایم مخصوصی، نموده است.

برای مراجعه به مراجع قضایی دادگستری، ابتدا باید فرق دادگاه با دادسرا و تفاوت بین مراجع و نوع صلاحیت و عملکرد هر یک را به درستی دانست. زیرا، زمانی که جرمی به وقوع می پیوندد و یا نیاز به طرح دعوی کیفری وجود دارد، داشتن اطلاعات کافی، برای تفکیک بین این مراجع و مراجعه به مرجع صحیح، ضروری می باشد. 

در همین راستا، در این مقاله قصد داریم، ابتدا به تعریف دادسرا و تعریف دادگاه پرداخته و در ادامه، تفاوت دادسرا و دادگاه و نکات مربوط به آن را ارائه نماییم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، در ادامه مقاله، با ما، همراه باشید.

تعریف دادسرا

دادسراهای عمومی و انقلاب، از جمله نهادهای قضایی، با شرح وظایف و سلسله مراتب مخصوص به خود می باشند که در معیت دادگاه ها، تشکیل شده اند. دادستان، که عالی ترین مقام، در سلسله مراتب مقامات قضایی در دادسرا بوده، ریاست این نهاد را بر عهده دارد و در راستای انجام هر چه بهتر وظایف دادسرای عمومی و انقلاب می کوشد. ماده 22 قانون آیین دادرسی کیفری، وظایف دادسرای عمومی و انقلاب را به شرح زیر بیان می کند:

کشف جرم: پس از دریافت شکایت یا گزارش ضابطین، بازپرس یا دایار، به دستور دادستان، اقدام به شروع تحقیقات مقدماتی، جهت کشف جرم می نماید.

تعقیب متهم: از جمله وظایف دادسرای عمومی و انقلاب، تعقیب متهم، پس از اطلاع از وقوع جرم است.

تحقیقات مقدماتی: تحقیقات مقدماتی، از جمله وظایف دادسرای عمومی و انقلاب بوده و می تواند با شکایت شاکی خصوصی یا گزارش ضابطین قضایی، آغاز شود.

اجرای احکام کیفری: اجرای احکام کیفری دادسرا، به اجرای احکام قطعی صادره از سوی دادگاه های کیفری می پردازد.

امور حسبیه: پاره ای از مسائل مربوط به امور حسبی، بر مبنای ضوابط قانونی، در صلاحیت دادسرا می باشند.

در مورد تفاوت دادسرا و دادگاه و فرق آنها باید دانست، دادسراها، جهت انجام هرچه بهتر وظایف دادسرا، به تعداد لازم، معاون، بازپرس، دادیار و تشکیلات اداری داشته و اقدام به انجام تحقیقات مقدماتی، کشف جرم و تعقیب متهم، می نمایند که شروع این امر، می تواند با شکایت شاکی خصوصی یا گزارش ضابطین قضایی صورت گیرد. جهت آشنایی بیشتر با وظایف دادسرای عمومی و انقلاب، مقاله زیر را مطالعه نمایید.

تعریف دادگاه

در بخش قبل، به تعریف دادسرا پرداختیم، همانطور که در مورد فرق دادگاه با دادسرا گفته شد، دادسرا، وظیفه کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی و اجرای احکام کیفری را بر عهده دارد. سوالی که در این بخش، مطرح می شود، آن است که دادگاه چیست و چه وظایفی را بر عهده دارد. در این بخش، به بررسی این موضوع، خواهیم پرداخت.

پیش از بررسی تفاوت دادسرا و دادگاه و فرق آنها، باید بدانیم، به طور کلی، دعاوی مطروح در دادگاه ها، از دو بعد صلاحیت ذاتی و محلی، مورد رسیدگی، قرار می گیرند. صلاحیت محلی، به اعتبار محل استقرار دادگاه، تعیین می گردد. بدان معنا که دعاوی مربوط به هر حوزه قضایی، در دادگاه مستقر در همان حوزه، مطرح و مورد رسیدگی، قرار گیرد.

اما صلاحیت ذاتی دادگاه، از اهمیت بسیار بیشتری، برخوردار بوده و قابل تغییر و جابجایی نمی باشد. صلاحیت ذاتی، به معنای شایستگی دادگاه، بر اساس نوع و صنف و درجه برای رسیدگی به اصل دعوا می باشد. در ادامه، به بررسی دادگاه های کیفری، خواهیم پرداخت.

همانطور که در مقدمه بیان نمودیم، دادگاه ها، از دیگر مراجع قضایی، محسوب می شوند که شامل دو نوع بدوی و تجدید نظر می باشند، بر اساس ماده 294 قانون آیین دادرسی کیفری، «دادگاه های کیفری به دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه های نظامی، تقسیم می‌شود.»

 دادگاه بدوی جزایی: دادگاه بدوی جزایی، همانطور که از نام آن پیداست، به امور جزایی، در مرحله بدوی، رسیدگی می کند. همانطور که در تعریف دادسرا، بیان نمودیم، پس از آنکه دادسرا، تحقیقات مقدماتی را انجام داده و قرار جلب به دادرسی صادر گردید، با صدور ، کیفرخواست، پرونده به دادگاه بدوی جزایی، فرستاده می شود تا دادگاه، حکم مقتضی را صادر نماید. لازم به ذکر است که دادگاه بدوی جزایی نیز به انواع کیفری یک و دو تقسیم می شود.

دادگاه کیفری یک: دادگاه کیفری یک، یکی از مهم ترین انواع دادگاه کیفری است که در مرکز هر استان، تشکیل می شود؛ البته این دادگاه، می تواند به تشخیص رئیس قوه قضاییه، در حوزه قضایی شهرستان ها نیز تشکیل شود. محدوده اختیارات این دادگاه در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، بیان شده است.

دادگاه کیفری دو: دادگاه کیفری دو، یکی دیگر از انواع دادگاه کیفری است که صلاحیت رسیدگی به تمام دعاوی کیفری و جرایم ، به جز جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری یک و انقلاب، را دارا می باشد. دادگاه کیفری دو، در حوزه قضایی هر شهرستان، تشکیل می شود. دادستان یا نماینده وی، می تواند در جلسات این دادگاه، حاضر شده؛ ولی عدم حضور این اشخاص، مانع تشکیل جلسه نمی باشد، مگر آنکه رئیس دادگاه، حضور آنها را ضروری تشخیص دهد.

دادگاه تجدیدنظر: بر اساس ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری، آرای دادگاه کیفری، جز در مورد جرایم تعزیری درجه هشت و جرایم مستلزم پرداخت دیه یا ارش کمتر از یک دهم دیه کامل، قابل رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر می باشند. دادگاه تجدیدنظر به اعتراض تجدیدنظر تمامی آرای غیر قطعی، مگر آرائی که در صلاحیت دیوان عالی کشور می باشد، رسیدگی می نماید.

تفاوت بین دادسرا و دادگاه

در بخش های قبل، به تعریف دادگاه و دادسرا، پرداخته و صلاحیت هر یک را بیان نمودیم. همانطور که گفته شد، دادگاه و دادسرا، از یکدیگر، متفاوت بوده و هر یک، صلاحیت و وظایف مربوط به خود را دارد. سوالی که در این بخش، مطرح می شود، آن است که تفاوت دادسرا و دادگاه چیست، در این بخش، به بررسی این موضوع، خواهیم پرداخت.

دادسرا، وظیفه کشف جرم را بر عهده داشته و دادگاه، چنین مسئولیتی ندارد. به بیان دیگر، دادسرا موظف است، در مورد مجرمیت یا عدم مجرمیت متهم، تحقیق نموده و قرار مجرمیت را طی کیفر خواست، به دادگاه، ارسال نماید. سپس، دادگاه کیفرخواست را بررسی نموده و حکم مقتضی را صادر می کند. 

در مورد فرق دادگاه و دادسرا باید دانست، دادسرا به ریاست دادستان، اداره می شود و وظیفه صدور حکم را نخواهد داشت. به عبارتی، تنها می تواند قرار صادر کرده، اما دادگاه می تواند هم قرار و هم حکم را صادر نماید. بنابراین، دادسرا تنها نهادی برای تحقیقات مقدماتی و کشف جرم بوده، در حالی که  دادگاه، موظف به صدور رای خواهد بود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفاوت دادگاه و دادسرا در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ای که تفاوت دادگاه و دادسرا پاسخ دهند.