حاکمیت شرکتی

حاکمیت و انواع راهبری شرکتی نحوه اداره و مدیریت امور یک شرکت و روابط بین هیات مدیره، سهامداران و ذی نفعان می باشد. از جمله مثال های فواید حاکمیت شرکتی می توان به ایجاد شفافیت در شرکت و ابهام زدایی و ورود سرمایه‌ های خارجی به شرکت تجاری اشاره نمود.

حاکمیت یا راهبری شرکت مجموعه ای از مقررات و رویه هایی می باشد که به واسطه آن‌ ها شرکت های تجاری هدایت و کنترل خواهند شد. هدف از حاکمیت شرکتی برقراری شرایطی است تا ذی‌ نفعان یک شرکت تجاری، منفعتشان به بهترین شکل ممکن تامین شوند. ذی نفعان شرکت تجاری شامل افرادی مانند سهامداران، شرکا و اشخاص ثالثی است که طرف قرارداد با شرکت هستند. حاکمیت شرکتی بر عهده هیئت مدیره شرکت می باشد.

امروزه شرکت های تجاری مختلف نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور ایفا می کنند. این شرکت های تجاری، برای پیشبرد اهداف خویش نیاز به اداره صحیح و مدیریت هوشمندانه دارند. بنابر این کسب اطلاعات در مورد حاکمیت یا راهبری شرکتی می تواند به شرکت های تجاری، هیئت مدیره و ذی نفعان کمک مهمی کند. 

لذا در این مقاله، ابتدا به این سوالات، با مثال پاسخ داده می شود که حاکمیت شرکتی و اصول حاکمیت شرکتی چیست. سپس انواع حاکمیت شرکتی و فواید حاکمیت شرکتی مورد بررسی قرار می گیرد. انتهای مقاله نیز به حاکمیت شرکتی بانک ها اختصاص یافته است.

حاکمیت شرکتی چیست با مثال

منظور از حاکمیت و راهبری شرکتی طریقه اداره و نحوه مدیریت امور یک شرکت می باشد و در واقع راه کاری است که به واسطه آن شرکت های تجاری مختلف اداره خواهند شد. لذا در این بخش از مقاله به این سوال که حاکمیت شرکتی چیست با مثال پاسخ داده خواهد شد.

راهبری و حاکمیت شرکتی انجام امور شرکت های تجاری بر اساس میل و خواسته ذی نفعان و شرکای شرکت های تجاری می باشد. انجام این امور توسط هیئت مدیره شرکت خواهد بود. این نوع سیستم حاکمیتی در شرکت های تجاری برای برقراری اعتدال میان هدف های فردی و اجتماعی و همچنین هدف های اقتصادی و اجتماعی می باشد. حاکمیت و راهبری شرکتی طریقی است برای گرفتن تصمیمات مهم و موثر که مسئولیت آن با هیئت مدیره می باشد.

استفاده صحیح از مفهوم حاکمیت و راهبری شرکتی باعث ایجاد سیستمی یکپارچه شده و ریسک ورود خطر را کنترل کرده و موفقیت شرکت تجاری را تضمین خواهد کرد. همچنین حاکمیت شرکتی به شرکت های تجاری کمک می کند تا از لحاظ مالی پایدار باشند و دچار گسستگی نشوند.

زمانی که مدیران اجرایی با سهامداران موافق نباشند، تضادها ممکن است رخ دهد. به عنوان مثال، سهامداران در اکثر مواقع صرفا به دنبال کسب سود و منفعت خودشان هستند. در حالی که ممکن است مدیر عامل بخواهد برای ایجاد تعامل بهتر با کارمندان در فعالیت‌ هایی سرمایه‌ گذاری کند. همچنین اگر چند سهامدار با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند، نوع دیگری از تضاد ممکن است ایجاد شود. در این موارد حاکمیت شرکتی راه و روش و چگونگی حل و فصل این مسائل را تعیین می کند.

اصول حاکمیت شرکتی چیست

حاکمیت و راهبری شرکتی دارای اصول و قواعد مختلفی می باشد که بر خلاف ساختار حاکمیت شرکتی که می توانند در برخی موارد متفاوت باشند، این اصول و قواعد در تمامی شرکت های تجاری ثابت هستند و تغییری نمی کنند. لذا در این بخش از مقاله بیان می شود که مثال و موارد اصول حاکمیت شرکتی چیست. اصول حاکمیت و راهبری شرکتی عبارتند از:

عدالت و انصاف: این اصل بیان گر موظف بودن هیئت مدیره و مدیران شرکت تجاری به رعایت رفتار منصفانه با تمامی شرکا، سهامداران و کارکنان شرکت می باشد.

شفاف بودن و صداقت: این اصل به این معنی است که هیئت مدیره باید در مواردی مانند عملکرد و حسابداری مالی و تضاد منافع و ریسک های شرکت، اطلاعات دقیقی به شرکا و ذی نفعان بدهد.

کنترل خطرات و ریسک: به این معنی است که هیئت مدیره و مدیران شرکت تجاری باید بتوانند ریسک ها را شناسایی و آن ها را مرتفع سازند. ایشان باید در جهت رفع خطرات تلاش کرده و تمامی شرکا و سهامداران و ذی نفعان را در جریان آن قرار دهند.

پاسخگو بودن و مسئولیت‌ پذیری هیئت مدیره: هیئت مدیره به واسطه اختیاراتی که در شرکت تجاری دارد، مسئول نظارت بر امور مدیریتی می باشد. بنابراین هیئت مدیره در مقابل شرکا و سهامداران و سایر اشخاص ذینفع پاسخگو می باشد.

انواع حاکمیت شرکتی چیست

برای اداره و مدیریت کردن یک شرکت تجاری، روش های مختلف و متفاوت حاکمیت و راهبری شرکتی در کل دنیا وجود دارد. نمی توان گفت که بهترین و کامل ترین مدل کدام است و هر کدام ویژگی های متفاوتی دارند. در این بخش از مقاله به این پرداخته خواهد شد که ویژگی های انواع حاکمیت شرکتی چیست. انواع حاکمیت شرکتی به شرح ذیل می باشد:

حاکمیت شرکتی انگلیسی - آمریکایی: به این نوع از حاکمیت شرکتی آنگلوساکسون، سهامدار، مدل بازار‌محور، مدل مبتنی بر سهام، مدل عامل اصلی، مدل خارجی و مدل مالی نیز گفته می شود. این مدل در ابتدا در کشور های آمریکا و بریتانیا ایجاد شد و پس از آن گسترش یافته و در بسیاری از کشورهای دیگر نیز استفاده شد.

این سیستم بر اساس نظریه سهامداران شکل گرفته است که بر اساس آن تعهد مدیران شرکت این است که سرمایه شرکت را به حداکثر ممکن برسانند. این نوع از حاکمیت شرکتی یکی از رایج‌ ترین و انعطاف پذیرترین انواع حاکمیت شرکتی می باشد و بر بازار سهام متمرکز است.

حاکمیت شرکتی اروپایی: این نوع از حاکمیت شرکتی طبق دیدگاه اشخاص ذی نفع ایجاد شده است، چرا که در این ساختار تعامل با سهامداران جهت تقویت مشروعیت شرکت‌ های تجاری، برای انجام فعالیت‌ های اقتصادی ضروری است.

حاکمیت شرکتی ژاپنی: این نوع از حاکمیت شرکتی متفاوت از سایر مدل ها است و علاوه بر دیدگاه سهامداران، نقش حاکمیتی دولت را هم در نظر می گیرد. این روش به مدل بانک محور نیز معروف است که متمرکزترین و نامنعطف ترین مدل شناخته می شود.

حاکمیت شرکتی اسلامی: این نوع از حاکمیت شرکتی علاوه بر این که به سهامداران امکان کسب سود حداکثری می دهد، به حقوق اشخاص ذینفع نیز اعتبار می دهد. در این نوع از حاکمیت شرکتی، ذی نفعان در کنار سهامداران در فرآیند و ساختار سیستم‌ های حاکمیت شرکتی مشارکت می کنند.

حاکمیت شرکتی آلمانی: این نوع حاکمیت شرکتی توسط دو گروه شورای نظارت و هیئت اجرایی پیاده سازی می شود. هیئت اجرایی مدیریت شرکت را انجام می دهد و شورای نظارت هیئت اجرایی را منترل می کند. شورای مذکور را پرسنل و سهامداران انتخاب می کنند.

حاکمیت شرکتی چینی: این نوع حاکمیت شرکتی ترکیبی از مدل های حاکمیت ژاپنی و اروپایی است. در این مدل، مالک تمام سرمایه های خود را به هیئت مدیره واگذار می کند. هیئت مدیره در این مدل بالاترین مقام شرکت می باشد.

نمی توان هیچ کدام از انواع حاکمیت شرکتی را بر دیگران ارجح دانست. اهداف، انگیزه‌ ها و زمینه کسب و کاری شرکت تجاری برای انتخاب نوع سیستم حاکمیت شرکتی اهمیت فراوان دارد. همچنین چارچوب‌ های اقتصادی، قانونی، سیاسی و اجتماعی نیز در انتخاب نوع راهبری موثر است.

تاثیر حاکمیت شرکتی بر کسب و کار چیست

ساختار حاکمیت شرکتی که برای پیشبرد اهداف شرکت تجاری ایجاد می شود، می تواند مزایای بسیار زیادی را برای شرکت مذکور به همراه داشته باشد. لذا در این بخش از مقاله، به این سوال که تاثیر حاکمیت شرکتی بر کسب و کار چیست؛ پاسخ داده خواهد شد. از جمله تاثیر و مزایای شرکت های تجاری می توان به موارد ذیل اشاره نمود: 

ایجاد قوانین و کنترل های شفاف و همچنین همسو کردن منافع سهامداران شرکت سهامی، مدیران، مدیر و پرسنل و ...

کمک به ایجاد اعتماد به سرمایه گذاران، جامعه و مقامات دولتی

ارائه ایده های خلاقانه و روشن به سرمایه گذاران و سهام داران و کاهش احتمال زیان های مالی و فساد و...

علاوه بر موارد فوق حاکمیت و راهبری شرکتی می تواند باعث افزایش حسن شهرت شرکت تجاری در بازار شود و به همین سبب اعتماد مردم به آن شرکت جلب خواهد شد. همچنین مدیریت شرکت بر اساس سیستم حاکمیت شرکتی، موجب بهبود عملکرد مدیریت شرکت مذکور و پاسخگو بودن شرکت شده و این موضوع افزایش ارزش شرکت در بازار را به همراه دارد.

حاکمیت شرکتی بانکها

همواره بانک ها به دلیل نگهداری از سرمایه سپرده گذاران و حفظ اعتماد و اطمینان به بانک ها نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور دارند. همچنین ممکن است به دلیل وجود مشکلات مالی و نقدینگی، بانک ها نیز برای انجام وظایف خود دچار اختلالاتی شوند. ارتقای حاکمیت شرکتی در بانک ها یکی از روش های بسیار مناسب برای ایجاد این تعادل می باشد.

در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه اعمالی از قبیل تصویب قوانین، نظارت صحیح و دقیق و همچنین اقدامات خود شرکت ها باعث گسترش و استقرار سیستم حاکمیت شرکتی شده است. همچنین می توان از افزایش آگاهی سپرده گذاران و ذینفعان در مورد اهمیت راهبری و حاکمیت شرکتی بانکها و مطالبه آن ها نیز از دیگر عوامل است.

همچنین وجود یک نظام جامع حاکمیت شرکتی روی توسعه و نیز عملکرد بازارهای مالی تاثیر مثبت داشته و شواهد تجربی، ارتباط نزدیک میان نظام مناسب حاکمیت شرکتی، عملکرد مطلوب و رشد اقتصادی را نشان می دهند. 

باید به این نکته نیز توجه داشت که سیستم راهبری و حاکمیت شرکتی در ایران تقریبا یک موضوع  جدید است و مدت زیادی نیست که توجه و نگاه ها را به خود معطوف کرده است. البته اقداماتی برای اجرایی کردن ابعاد مختلف آن به صورت غیرمنسجم در بازار پول و سرمایه کشور انجام شده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع و تاثیر حاکمیت شرکتی در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انواع و تاثیر حاکمیت شرکتی در کسب و کار پاسخ دهند.